¹And he went out thence and came to his own country, and his disciples follow him.

¹Ug migikan si Jesus didto, ug miadto sa iyang kaugalingong yuta; ug minunot kaniya ang iyang mga tinon-an.

²And when sabbath was come he began to teach in the synagogue, and many hearing were amazed, saying, Whence [has] this [man] these things? and what [is] the wisdom that is given to him, and such works of power are done by his hands?

²Ug sa pag-abut sa adlaw nga igpapahulay, misugod siya sa pagpanudlo sa sinagoga; ug daghan sa nagapatalinghug kaniya, nanghibulong nga nagaingon: Diin kini makabaton niining mga butanga? ug unsa ang kinaadman nga nahatag niining tawohana ug unsay kahulogan nianang mga gamhanang buhat nga ginahimo sa iyang mga kamot?

³Is not this the carpenter, the son of Mary, and brother of James, and Joses, and Judas, and Simon? and are not his sisters here with us? And they were offended in him.

³Dili ba mao kini ang panday, nga anak ni Maria ug igsoon ni Jacobo, ug ni Jose, ug ni Judas, ug ni Simon? Ug wala ba dinhi uban kanato ang iyang mga igsoong babaye? Ug kaniya nakakaplag sila ug kahigayonan sa pagkapangdol.

⁴But Jesus said to them, A prophet is not despised save in his own country, and among [his] kinsmen, and in his own house.

⁴Ug si Jesus miingon kaniya: Walay usa ka manalagna nga walay kadungganan gawas sa iyang kaugalingong yutang natawohan, ug sa taliwala sa iyang kabanayan ug sa iyang kaugalingong balay.

⁵And he could not do any work of power there, save that laying his hands on a few infirm persons he healed [them].

⁵Ug wala siya makabuhat didto bisan unsang katingalahan, gawas sa pagpandong niya sa iyang mga kamot sa pipila ka mga masakiton, ug giayo sila.

⁶And he wondered because of their unbelief. And he went round the villages in a circuit, teaching.

⁶Ug siya nahibulong tungod sa ilang kakulang sa pagtoo. Ug siya misuroy sa mga balangay sa pagpanudlo.

⁷And he calls the twelve to [him]; and he began to send them out two [and] two, and gave to them power over the unclean spirits;

⁷Ug gitawag niya ang napulo ug duha, ug nagsugod sa pagsugo kanila sa tinagurha, ug gihatagan niya sila ug gahum batok sa mga espiritu nga mahugaw.

⁸and he commanded them that they should take nothing for the way, save a staff only; no scrip, no bread, no money in their belt;

⁸Ug nagsugo kanila nga dili sila magdala ug bisan unsa sa dalan, gawas sa usa ka sungkod lamang: walay puntil, walay tinapay, walay kuarta sa bakus.

⁹but be shod with sandals, and put not on two body-coats.

⁹Apart nga managsul-ob sila ug mga sandalias, ug dili sila managsul-ob ug duha ka saput.

¹⁰And he said to them, Wheresoever ye shall enter into a house, there remain till ye shall go thence.

¹⁰Ug siya miingon kanila: Bisan asang balaya kamo makasulod, didto magapabilin kamo hangtud sa inyong paggikan sa maong dapit.

¹¹And whatsoever place shall not receive you nor hear you, departing thence, shake off the dust which is under your feet for a testimony to them.

¹¹Ug bisan diin dapita nga dili modawat kaninyo ug dili magapamati kaninyo, sa inyong pagpahawa didto, paphaa ninyo ang abug sa inyong mga lapalapa sa pagpamatuod kanila.

¹²And they went forth and preached that they should repent;

¹²Ug nanlakaw sila ug nanagwali nga managhinulsol ang mga tawo.

¹³and they cast out many demons, and anointed with oil many infirm, and healed them.

¹³Ug gihinginlan nila ang daghang mga yawa ug gidihogan ug lana ang daghang mga masakiton, ug giayo sila.

¹⁴And Herod the king heard [of him] (for his name had become public), and said, John the baptist is risen from among [the] dead, and on this account works of power are wrought by him.

¹⁴Ug ang haring Herodes nakadungog niini; kay nabantug ang iyang ngalan, ug siya nag-ingon: Si Juan ang Magbabautismo nabanhaw gikan sa mga minatay, ug tungod niini ang mga dagkung gahum nagabuhat diha kaniya.

¹⁵And others said, It is Elias; and others said, It is a prophet, as one of the prophets.

¹⁵Apan ang uban miingon: Kini mao si Elias. Ug ang uban miingon, usa ka manalagna, kun usa sa mga manalagna.

¹⁶But Herod when he heard [it] said, John whom *I* beheaded, he it is; *he* is risen [from among the dead].

¹⁶Apan sa pagkadungog ni Herodes niini, miingon: Kini mao si Juan nga akong gipunggotan: siya nabanhaw gikan sa mga minatay.

¹⁷For the same Herod had sent and seized John, and had bound him in prison on account of Herodias, the wife of Philip his brother, because he had married her.

¹⁷Kay si Herodes mao gayud ang nagsugo sa pagpadakup kang Juan, ug iya kining gipagapus sa bilanggoan, tungod kang Herodias nga asawa ni Felipe nga iyang igsoon kay siya nangasawa kaniya.

¹⁸For John said to Herod, It is not lawful for thee to have the wife of thy brother.

¹⁸Kay si Juan nag-ingon kang Herodes: Dili uyon sa Kasugoan alang kanimo ang pagbaton sa asawa sa imong igsoon.

¹⁹But Herodias kept it [in her mind] against him, and wished to kill him, and could not:

¹⁹Ug si Herodias nagdumot kaniya, ug buot siya patyon: apan wala makahimo;

²⁰for Herod feared John knowing that he was a just and holy man, and kept him safe; and having heard him, did many things, and heard him gladly.

²⁰Kay si Herodes nahadlok kang Juan sa pagkasayud niya nga kini usa ka tawo nga matarung ug balaan, ug iyang gipanalipdan siya. Ug sa iyang pagkadungog kaniya, nalisang siya; ug nagapatalinghug kaniya nga malipayon.

²¹And a holiday being come, when Herod, on his birthday, made a supper to his grandees, and to the chiliarchs, and the chief [men] of Galilee;

²¹Ug sa pag-abut sa higayong adlaw nga si Herodes nagapapanihapon sa iyang mga kadagkuan, ug mga Kiliarka ug sa mga pangulo sa Galilea;

²²and the daughter of the same Herodias having come in, and danced, pleased Herod and those that were with [him] at table; and the king said to the damsel, Ask of me whatsoever thou wilt and I will give it thee.

²²Ug sa misulod ang anak nga babaye ni Herodias ug sa misayaw nakapahimuot siya kang Herodes ug sa mga kauban niini sa lamesa; ug ang hari miingon sa dalaga: Pangayo kanako sa bisan unsang gusto mo ug igahatag ko kanimo.

²³And he swore to her, Whatsoever thou shalt ask me I will give thee, to half of my kingdom.

²³Ug siya nanumpa kaniya: Bisan unsang butanga ang imong pangayoon kanako, igahatag ko kanimo, bisan pa ang katunga sa akong gingharian.

²⁴And she went out, and said to her mother, What should I ask? And she said, The head of John the baptist.

²⁴Ug migula siya ug nag-ingon sa iyang inahan: Unsa ang akong pangayoon? Ug nag-ingon siya: Ang ulo ni Juan nga Bautista.

²⁵And immediately going in with haste to the king, she asked saying, I desire that thou give me directly upon a dish the head of John the baptist.

²⁵Ug gilayon misulod siya pagdali ngadto sa hari, ug nangayo nga nagaingon: Buot ko nga ihatag mo dayon kanako, sa usa ka pinggan, ang ulo ni Juan nga Bautista.

²⁶And the king, [while] made very sorry, on account of the oaths and those lying at table with [him] would not break his word with her.

²⁶Ug nasubo ang hari sa hilabihan gayud; apan tungod sa mga panumpa niya ug niadtong mga nanaglingkod kauban niya, wala siya magdumili kaniya.

²⁷And immediately the king, having sent one of the guard, ordered his head to be brought. And he went out and beheaded him in the prison,

²⁷Ug dihadiha nagpaadto ang hari usa sa iyang mga sundalong magbalantay, ug nagsugo nga dad-on ang ulo ni Juan; ug kini milakaw ug iyang gipunggotan siya sa bilanggoan.

²⁸and brought his head upon a dish, and gave it to the damsel, and the damsel gave it to her mother.

²⁸Ug iyang gidala sa usa ka pinggan ang ulo, ug gihatag kini ngadto sa dalaga; ug ang dalaga naghatag niini sa iyang inahan.

²⁹And his disciples having heard [it], came and took up his body, and laid it in a tomb.

²⁹Ug sa hingdunggan kini sa iyang mga tinon-an, nangadto sila ug ilang gikuha ang iyang lawas ug gipahimutang nila sa usa ka lubnganan.

³⁰And the apostles are gathered together to Jesus. And they related to him all things, [both] what they had done and what they had taught.

³⁰Ug sa nagtigum kang Jesus ang mga apostoles, ilang gisugilon kaniya ang tanang mga butang nga ilang nabuhat ug ang tanan nga ilang gipanudlo.

³¹And he said to them, Come ye yourselves apart into a desert place and rest a little. For those coming and those going were many, and they had not leisure even to eat.

³¹Ug siya miingon kanila: Umari kamo gayud paglain sa usa ka dapit sa kamingawan ug managpahulay kamo sa makadiyut. Kay kadtong managpanganhi ug managpangadto daghan, ug sila walay igong panahon bisan sa pagkaon.

³²And they went away apart into a desert place by ship.

³²Ug misakay sila sa usa ka sakayan paingon sa usa ka mamingaw nga dapit.

³³And many saw them going, and recognised them, and ran together there on foot, out of all the cities, and got [there] before them.

³³Ug ang mga tawo nakakita sa ilang paggikan ug daghan ang nahibalo, ug sila midalagan pagdungan ngadto gikan sa tanang lungsod ug nanagpangabut pag-una kanila.

³⁴And on leaving [the ship] [Jesus] saw a great crowd, and he was moved with compassion for them, because they were as sheep not having a shepherd. And he began to teach them many things.

³⁴Ug sa pagkawas ni Jesus, nakita niya ang daghang katawohan ug giabut siya ug kalooy kanila, kay sama sila sa mga carnero nga walay magbalantay: ug misugod siya sa pagpanudlo sa daghang mga butang.

³⁵And when it was already late in the day, his disciples coming to him say, The place is desert, and it is already late in the day;

³⁵Ug sa hapon na kaayo, ang iyang mga tinon-an mingduol kaniya, ug nag-ingon: Ang dapit kamingawan, ug hapon na kaayo.

³⁶send them away that they may go into the country and villages around, and buy themselves bread, for they have not anything they can eat.

³⁶Palakta sila aron mangadto sa mga kaumahan ug mga kabalangayan nga nagalibut, ug mamalit sila ug tinapay; kay wala silay makaon.

³⁷And he answering said to them, Give *ye* them to eat. And they say to him, Shall we go and buy two hundred denarii worth of bread and give them to eat?

³⁷Apan siya mitubag ug nag-ingon kanila: Hatagi ninyo sila ug makaon. Ug miingon sila kaniya: Moadto ba kami sa pagpalit ug tinapay nga duha ka gatus nga denario ug pagahatagan namo sila ug makaon?

³⁸And he says to them, How many loaves have ye? Go [and] see. And when they knew they say, Five, and two fishes.

³⁸Ug siya miingon kanila: Pila ba ang mga tinapay ninyo? Umadto kamo ug tan-awa ninyo. Ug sa ilang hingbaloan miingon sila: Lima, ug duha ka isda.

³⁹And he ordered them to make them all sit down by companies on the green grass.

³⁹Ug siya nagsugo kanila nga paling-kuron nila ang tanan, sa pinundok, sa lunhaw nga balili.

⁴⁰And they sat down in ranks by hundreds and by fifties.

⁴⁰Ug minglingkod sila sa pinundok sa ginatus ug kinalim-an.

⁴¹And having taken the five loaves and the two fishes, looking up to heaven, he blessed, and broke the loaves, and gave [them] to his disciples that they might set [them] before them. And the two fishes he divided among all.

⁴¹Ug gikuptan niya ang lima ka tinapay ug duha ka isda; ug sa mihangad siya sa langit, nagpasalamat: ug gitipiktipik niya ang mga tinapay ug gihatag niya sa iyang mga tinon-an, aron nga ibutang sa atubangan nila: ug gibahinbahin ang duha ka isda kanilang tanan.

⁴²And they all ate and were satisfied.

⁴²Ug nangaon ang tanan ug nangabusog.

⁴³And they took up of fragments the fillings of twelve hand-baskets, and of the fishes.

⁴³Ug nakahipus sila sa mga tinipik napulo ug duha ka bukag nga puno, ug sa mga isda usab.

⁴⁴And those that ate of the loaves were five thousand men.

⁴⁴Ug ang nanagpangaon sa mga tinapay may mga lima ka libo ka lalake.

⁴⁵And immediately he compelled his disciples to go on board ship, and to go on before to the other side to Bethsaida, while *he* sends the crowd away.

⁴⁵Ug dihadiha gipilit niya ang iyang mga tinon-an sa pagpasakay sa sakayan, ug nagpaadto kanila pag-una ngadto sa pikas paingon sa Betsaida, samtang gipalakat niya ang katawohan.

⁴⁶And, having dismissed them, he departed into the mountain to pray.

⁴⁶Ug sa nakapanamilit siya kanila, miadto siya sa bukid sa pag-ampo.

⁴⁷And when evening was come, the ship was in the midst of the sea, and *he* alone upon the land.

⁴⁷Ug sa miabut ang kahaponon ang sakayan didto sa taliwala sa dagat, ug siya na lamang usa sa yuta.

⁴⁸And seeing them labouring in rowing, for the wind was contrary to them, about the fourth watch of the night he comes to them walking on the sea, and would have passed them by.

⁴⁸Ug sa iyang nakita sila nga nagakalisudlisud sa paggaud kay sungsungon ang hangin, siya miadto kanila, nga nagalakaw sa ibabaw sa dagat sa may ikaupat nga hugna sa pagbantay sa gabii, ug buot unta molabay kanila.

⁴⁹But they, seeing him walking on the sea, thought that it was an apparition, and cried out.

⁴⁹Apan sila, sa ilang pagkakita kaniya nga nagalakaw sa ibabaw sa dagat, naghunahuna nga kini usa ka abat, ug misinggit,

⁵⁰For all saw him and were troubled. And immediately he spoke with them, and says to them, Be of good courage: it is *I*; be not afraid.

⁵⁰Kay silang tanan nakakita kaniya ug nangalisang. Apan gilayon siya misulti kanila nga miingon: Managkalipay kamo: ako kini, dili kamo mahadlok.

⁵¹And he went up to them into the ship, and the wind fell. And they were exceedingly beyond measure astonished in themselves and wondered;

⁵¹Ug siya misakay sa ilang sakayan, ug mihunong ang hangin. Ug nanghitingala sila ug daku uyamut sa sulod sa ilang kaugalingon, ug nanghibulong sila.

⁵²for they understood not through the loaves: for their heart was hardened.

⁵²Kay wala sila makasabut sa nahatungod sa mga tinapay; kay magahi ang ilang mga kasingkasing.

⁵³And having passed over, they came to the land of Gennesaret and made the shore.

⁵³Ug sa nakatabok, ming-abut sila sa yuta sa Genezaret ug midunggo sila didto.

⁵⁴And on their coming out of the ship, immediately recognising him,

⁵⁴Ug sa pagkawas nila sa sakayan, gilayon naila siya sa katawohan,

⁵⁵they ran through that whole country around, and began to carry about those that were ill on couches, where they heard that he was.

⁵⁵Ug gilibut nila kadtong tibook nga yuta, ug misugod sila pagdala sa mga duyan sa mga masakiton, ngadto sa dapit diin nila hidunggi nga atua siya.

⁵⁶And wherever he entered into villages, or cities, or the country, they laid the sick in the market-places, and besought him that they might touch if it were only the hem of his garment; and as many as touched him were healed.

⁵⁶Ug bisan asa siya magasulod sa mga balangay, kun mga lungsod, kun mga kaumahan, ginabutang nila ang mga masakiton sa mga tiyanggihan, ug sila nagapakilooy kaniya, nga bisan lamang makahikap sila sa sidsid sa iyang kupo: Ug ang tanang nakahikap kaniya, nangaayo.