1Aus nimi on parem kui kallis võideõli ja surmapäev on parem kui sünnipäev.
1Kßaxal us nak châbil tâyehekß chirix li junjûnk xban nak châbil lix naßleb. Aßan kßaxal us chiru li sununquil ban. Ut kßaxal us li câmc chiru li yoßlâc.
2Parem on minna leinakotta kui pidukotta, sest seal on kõigi inimeste lõpp, ja kes elab, võtku see südamesse!
2Kßaxal us nak toxic chi yoßlecß camenak chiru nak toxic chi ninkßeîc. Li ani toj yoßyo, tento nak cuânk saß xchßôl lix camic xban nak aßan li rosoßjic li junjûnk.
3Parem on meelehärm kui naer, sest kurb nägu on südamele hea.
3Kßaxal us li yâbac chiru li seßec xban nak li raylal naxtenkßa junak chixtaubal xnaßleb.
4Tarkade süda on leinakojas, aga alpide süda on rõõmukojas.
4Li ani cuan xnaßleb nacßoxlac chirix li câmc. Ut li ani mâcßaß xnaßleb caßaj cuiß li ninkßeîc naxcßoxla.
5Parem on kuulata targa sõitlust kui alpide laulu.
5Kßaxal us nak tokßusekß xbaneb li cuanqueb xnaßleb chiru nak tâqßuehekß kalokßal xbaneb li mâcßaßeb xnaßleb.
6Sest otsekui kibuvitste praksumine paja all on albi naer. Seegi on tühi töö.
6Lix sahil xchßôleb li mâcßaßeb xnaßleb yal nanumeß. Mâcßaß na-oc cuiß. Chanchan li chaj li yal naxhum rib.
7Tõesti, rõhumine teeb targa rumalaks ja pistis rikub südant.
7Cui cuan junak cuan xnaßleb tixrahobtesi li ras rîtzßin, li jun aßan yô chixbânunquil joß naxbânu li mâcßaß xnaßleb. Ut cui cuan junak naxqßue rib chi tuminâc ru, li jun aßan naxpoß lix naßleb.
8Asja lõpp on parem kui selle algus; kannatlikkus on parem kui ülbus.
8Kßaxal us nak tâchoy li cßanjel li ac xatiquib xbânunquil chiru nak tâtiquib xbânunquil jun chic cßanjel ut incßaß tâchoy xbânunquil. Ut kßaxal us li cuyuc ib chiru li nimobresînc ib.
9Ära lase oma meelt kergesti saada pahaseks, sest pahameel asub alpide põues!
9Ut incßaß tatjoskßok saß junpât joß nequeßxbânu li mâcßaßeb xnaßleb. Eb aßan nequeßjoskßoß saß junpât.
10Ära ütle: 'Miks olid endised ajad paremad kui nüüdsed?' Sest seda sa ei küsi targasti.
10Incßaß tâye: —¿Cßaßut nak eb li cutan li ac xeßnumeß kßaxal useb chiruheb li cutan anakcuan?— Incßaß tâye chi joßcan xban nak caßaj cuiß li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxye chi joßcan.
11Tarkus on niisama hea kui pärisosa, ja kasuks neile, kes päikest näevad.
11Li châbil naßleb kßaxal us chokß reheb chixjunileb li cuanqueb saß ruchichßochß. Aßan joß jun li mâtan qßuebil reheb.
12Sest tarkuse varjus on nagu raha varjus; aga teadmise kasu on see, et tarkus hoiab elus selle omaniku.
12Li naßleb naxtenkßa li junjûnk. Joßcan ajcuiß li tumin naxtenkßa li junjûnk. Abanan li ani cuan xnaßleb naxnau xcolbal rix lix yußam.
13Vaata Jumala tööd: sest kes suudaks õgvendada, mida tema on teinud kõveraks?
13Cheqßuehak retal li cßaßru naxbânu li Dios. ¿Ma cuan ta biß junak naru tixtîcobresi rix junak li cßaßak re ru li ac xyîb li Dios chi yocos rix?
14Heal päeval olgu sul hea meel, ja kurjal päeval mõtle järele: Jumal on teinud nii selle kui teise, et inimene ei teaks, mis tal ees seisab.
14Chisahokß saß êchßôl nak nequex-el chi us riqßuin li cßaßru nequebânu. Ut cui nachal li raylal saß êbên, cheqßuehak retal nak li Dios naqßuehoc sahil chßôlej ut naxqßue ajcuiß li rahil chßôlej. Mâ ani naxnau cßaßru tâchâlk chiru mokon.
15Kõike olen ma näinud oma tühiseil päevil: õiglane hukkub oma õigluses ja õel elab kaua oma kurjuses.
15Usta mâcßaß na-oc cuiß lin yußam, abanan xinqßue retal li cuib chi naßleb aßin: Cuan nak eb li tîqueb xchßôl nequeßcam nak toj sâjeb. Ut cuan nak eb li incßaß useb xnaßleb najt nequeßcuan saß ruchichßochß.
16Ära ole liiga õiglane ja ära pea ennast väga targaks: miks peaksid ennast hävitama?
16Châbilakex, abanan incßaß chinumtâk lê châbilal. Chicuânk ênaßleb, abanan incßaß chinumtâk lê naßleb. ¿Cßaßru aj e nak têsach êrib êjunes?
17Ära ole liiga õel ja ära ole alp: miks tahad enneaegu surra?
17Cheqßuehak retal cßaßru têbânu re nak incßaß tânumtâk lê mâusilal saß êbên. Ut mêbânu tôntil naßleb. ¿Cßaßru aj e nak texcâmk chi toj mâjiß nacuulac xkßehil?
18Hea on, kui sa ühest kinni pead ja ka teisest oma kätt lahti ei lase, sest kes Jumalat kardab, pääseb neist kõigist.
18Us nak têbânu li cßaßru nequecßoxla xbânunquil, abanan incßaß chinumtâk li cßaßru têbânu xban nak li ani naxxucua ru li Dios, us na-el riqßuin li cßaßru li naxbânu.
19Tarkus annab targale rohkem kindlust kui kümme valitsejat linnas.
19Li ani cuan xnaßleb naqßueheß xcacuilal xban lix naßleb ut cau rib chiru lajêb chi cuînk li cuanqueb xcuanquil.
20Sest ükski inimene ei ole maa peal nii õige, et ta teeks ainult head, aga mitte kunagi pattu.
20Relic chi yâl mâ jun cuan saß ruchichßochß li kßaxal ta tîc xchßôl chi incßaß ta tâmâcobk.
21Ära pane tähele ka mitte kõiki sõnu, mida räägitakse, et sa ei kuuleks, kui su sulane sind sajatab.
21Mâpâb chixjunil li cßaßru nequeßxye li cristian re nak incßaß tâcuabi nak yôk chi âtinac châcuix lâ môs.
22Sest su süda ju teab, et ka sina oled palju kordi sajatanud teisi.
22Xban nak lâat nacanau nak nabal sut ajcuiß xat-âtinac chirixeb jalan.
23Seda kõike ma olen tarkusega läbi katsunud. Ma ütlesin: 'Ma saan targemaks', aga see jäi minust kaugele.
23Quin-oc xtzßilbal rix li cßaßak re ru aßin xban nak cuan innaßleb. Abanan quicuecßa nak incßaß tzßakal lin naßleb chixbânunquil.
24See, mis on, on kauge ja sügav, väga sügav. Kes selle leiab?
24Incßaß quinru xtzßilbal rix li cßaßak re ru aßin xban nak kßaxal chßaßaj xtaubal ru. Mâ ani naru xtaubal ru li cßaßak re ru aßin.
25Ma pöörasin ka oma südame tunnetama ja uurima ning otsima tarkust ja põhjust, ja tunnetama õeluse alpust ja sõgeduse meeletust.
25Joßcan nak quin-oc xsicßbal xyâlal chanru nak tintau xtzßakob lin naßleb re nak tintau ru chixjunil li cßaßak re ru aßin. Quicuaj xtaubal ru cßaßut nak na-uxman li mâusilal ut li tôntil naßleb saß ruchichßochß.
26Ja ma leidsin, mis on kibedam surmast: naine! Ta on otsekui püünis: ta süda on nagu võrk, ta käed on nagu ahelad. Kes Jumalale meeldib, see pääseb temast, aga patuse püüab ta kinni.
26Nak yôquin chixtzßilbal rix chixjunil li cßaßak re ru aßin, quintau jun li chßaßajquilal kßaxal ra chiru li câmc. Aßan li ixk li incßaß us xnaßleb. Naxkßunbesi li cuînk toj retal natßaneß saß rukß. Caßaj cuiß li cuînk li naxqßue xlokßal li Dios naru naxcol rib chiru li ixk aßan. Abanan, laj mâc tzßakal natßaneß saß rukß aßan.
27Vaata, seda ma olen leidnud, ütleb Koguja, ühte teisega võrreldes, et leida lahendust,
27Nak yôquin xtzßilbal rix li cßaßak re ru aßin, quintau li naßleb aßin, lâin li ninnau âtinac chi châbil.
28mida mu hing veel otsib ega ole leidnud: ma leidsin tuhande hulgast ühe mehe, aga naist ei ole ma nende kõigi hulgast leidnud.
28Nak toj mâjiß nintau li yôquin chixsicßbal, quintau jun li cuînk châbil xnaßleb saß xyânkeb li jun mil chic. Abanan mâ jun li ixk quintau châbil ta xnaßleb saß xyânkeb chixjunileb li ixk.Nak yôquin xtzßilinquil rix li cßaßak re ru aßin, quinqßue retal nak li Dios quixyîb li cuînk chi châbil ut chi tzßakal re ru. Abanan, eb aßan aß chic li mâusilal queßraj xbânunquil.
29Vaata, ma olen leidnud ainult seda, et Jumal on inimesed loonud ausaks, aga nad ise leiutavad rohkesti riukaid.
29Nak yôquin xtzßilinquil rix li cßaßak re ru aßin, quinqßue retal nak li Dios quixyîb li cuînk chi châbil ut chi tzßakal re ru. Abanan, eb aßan aß chic li mâusilal queßraj xbânunquil.