¹Mein Sohn, hast du dich für deinen Nächsten verbürgt, für einen Fremden dich durch Handschlag verpflichtet;

¹فرزندم، اگر از کسی ضمانت کنی و پرداخت قرض او را تعهد نمائی، در حالیکه او را نمی شناسی،

²bist du durch ein mündliches Versprechen gebunden, gefangen durch die Reden deines Mundes,

²خود را واقعاً به زحمت انداخته ای. ممکن است با این کار برای خود دامی درست کرده باشی.

³so tue doch das, mein Sohn: Rette dich; denn du bist in die Hand deines Nächsten geraten! Darum gehe hin, wirf dich vor ihm nieder und bestürme deinen Nächsten.

³پس عجله کن هر چه زودتر بدون خجالت خود را از این دام رها ساز، فوراً نزد او برو خواهش کن و ضمانت خود را پس بگیر.

⁴Gönne deinen Augen keinen Schlaf und deinen Augenlidern keinen Schlummer!

⁴تا این کار را نکرده ای نخواب و حتی لحظه ای آرام ننشین.

⁵Rette dich aus seiner Hand wie eine Gazelle und wie ein Vogel aus der Hand des Vogelstellers!

⁵خود را مثل آهو از دست شکارچی و مثل پرنده از دام صیاد آزاد کن.

⁶Gehe hin zur Ameise, du Fauler, siehe ihre Weise an und lerne:

⁶مردم تنبل بروند و از زندگی مورچه ها عبرت بگیرند.

⁷obwohl sie keinen Fürsten, noch Hauptmann, noch Herrscher hat,

⁷آن ها نه رهبر دارند و نه کارفرما.

⁸bereitet sie dennoch im Sommer ihr Brot und sammelt in der Erntezeit ihre Speise.

⁸اما آذوقۀ زمستان خود را هنگام تابستان ذخیره می کنند.

⁹Wie lange willst du liegen bleiben, du Fauler? Wann willst du aufstehen von deinem Schlaf?

⁹مرد تنبل تا کی می خوابد و چه وقت از خواب بیدار خواهد شد؟

¹⁰«Ein wenig schlafen, ein wenig schlummern, ein wenig die Hände in den Schoß legen, um zu ruhen»:

¹⁰او می گوید: «یک لحظۀ دیگر می خوابم و کمی استراحت می کنم!»

¹¹so holt dich die Armut ein wie ein Schnelläufer, und der Mangel wie ein Leichtbewaffneter!

¹¹اما وقتی که خواب است، فقر و هلاکت، مانند راهزن بر او حمله می کند.

¹²Ein Taugenichts, ein nichtswürdiger Mensch ist, wer falsche Reden führt

¹²مردمان پست و بی ارزش همیشه و همه جا دروغ می گویند.

¹³und dabei mit seinen Augen blinzelt, Kratzfüße macht und die Hände reibt.

¹³با اشاره حرف می زنند و حرکات و اشاراتی می کنند که تو را فریب بدهند.

¹⁴Verkehrtheit ist in seinem Herzen; er schmiedet allezeit Böses, richtet Zänkereien an.

¹⁴همیشه فکر شان پُر از نقشه های پلید و زشت است تا دردسر ایجاد کنند.

¹⁵Darum wird sein Schicksal plötzlich über ihn kommen, augenblicklich wird er zusammenbrechen, unrettbar.

¹⁵بهمین دلیل، بلا و مصیبت ناگهانی بر آن ها حمله می کند و آن ها را طوری شکست می دهد که دیگر چاره ای نداشته باشند.

¹⁶Diese sechs Stücke haßt der HERR, und sieben sind seiner Seele ein Greuel:

¹⁶شش، بلکه هفت چیز است که خداوند از آن ها نفرت دارد و نمی تواند تحمل کند: چشم متکبر، زبان دروغگو، دستی که خون بیگناهی را بریزد، فکری که نقشه های پلید بکشد، پایی که برای انجام کارهای زشت عجله کند، شاهدی که شهادت دروغ بدهد و کسی که بین برادران اختلاف بیندازد.

¹⁷stolze Augen, falsche Zunge, Hände, die unschuldiges Blut vergießen,

¹⁷هر چه پدرت می گوید انجام بده و آنچه مادرت می گوید فراموش مکن.

¹⁸ein Herz, das böse Pläne schmiedet, Füße, die schnell zum Bösen laufen,

¹⁸سخنان آن ها را همیشه بخاطر داشته باش و آن ها را در قلبت حفظ کن.

¹⁹ein falscher Zeuge, der Lügen ausspricht, und wer Zwietracht zwischen Brüder wirft.

¹⁹تعلیمات آن ها هنگام سفر راهنما، شبها محافظ و روزها مشاور تو خواهند بود.

²⁰Bewahre, mein Sohn, das Gebot deines Vaters, und verwirf nicht die Lehre deiner Mutter!

²⁰اوامر آن ها مانند چراغی روشن است و سرزنش های آن ها طریق زندگی را به تو می آموزد.

²¹Binde sie beständig auf dein Herz, hänge sie um deinen Hals;

²¹آن ها تو را از زنان بدکار و از سخنان فریبندۀ شان دور می کند.

²²auf deinen Gängen sollen sie dich geleiten, auf deinem Lager dich behüten und wenn du aufstehst, dir in den Sinn kommen!

²²مواظب باش که زیبایی آن ها تو را تحریک ننماید و چشمان افسونگر شان تو را وسوسه نکند.

²³Denn das Gebot ist eine Leuchte, und die Lehre ist ein Licht, Zucht und Vermahnung sind ein Weg des Lebens.

²³زنا کردن با زن فاحشه انسان را به فقر و گرسنگی می کشاند، اما زنا کردن با زن شوهردار به قیمت هستی و زندگی انسان تمام می شود.

²⁴Sie sollen dich bewahren vor dem schlechten Weib, vor der glatten Zunge der Fremden;

²⁴آیا می توانی آتش را در آغوش بگیری و نسوزی؟

²⁵daß du in deinem Herzen nicht nach ihrer Schönheit begehrest und sie dich nicht fange mit ihren Augenwimpern.

²⁵آیا کسی می تواند روی آتش راه برود و پایش نسوزد؟

²⁶Denn um einer Hure willen kommt man an den Bettelstab, und eines andern Weib gefährdet die teure Seele!

²⁶همینطور کسی که با زن شوهردار همبستر شود، از مجازات در امان نخواهد بود.

²⁷Kann jemand Feuer in seinem Busen tragen, ohne daß seine Kleider in Brand geraten?

²⁷مردم، کسی را که بخاطر گرسنگی دزدی کرده است، سرزنش نمی کنند،

²⁸Oder kann einer auf glühenden Kohlen laufen, ohne die Füße zu verbrennen?

²⁸اما اگر دستگیر شود باید هفت برابر آنچه دزدیده جریمه بدهد ـ باید هر چه دارد بدهد.

²⁹Also geht auch keiner ungestraft zu seines Nächsten Eheweib und rührt sie an!

²⁹اما مردی که با زن شوهردار زنا می کند، کاملاً پست و احمق است. زیرا او جان خود را از بین می برد.

³⁰Man verachtet den Dieb nicht, wenn er stiehlt, um sein Leben zu fristen, wenn er Hunger hat;

³⁰رسوایی و بدنامی نصیب او خواهد شد و ننگ او از بین نخواهد رفت.

³¹wird er ertappt, so muß er siebenfach bezahlen und alles hergeben, was er im Hause hat;

³¹زیرا حسادت، خشم شوهر آن زن را بر می انگیزد و در موقع انتقام هیچ رحم و شفقتی نخواهد کرد.هیچ چیز او را راضی نمی کند و به هیچ قیمتی نمی توانی رضایت او را به دست آوری.

³²wer aber ein Weib zum Ehebruch verführt, der ist ein herzloser Mensch; er ruiniert seine eigene Seele, indem er solches tut.

³²هیچ چیز او را راضی نمی کند و به هیچ قیمتی نمی توانی رضایت او را به دست آوری.

³³Schläge und Schmach werden ihn treffen, und seine Schande ist nicht auszutilgen;

³⁴denn der Zorn des Mannes glüht, und am Tage der Rache wird er nicht schonen;

³⁵er sieht kein Lösegeld an und läßt sich durch das größte Geschenk nicht besänftigen.