¹Maður nokkur var í Sesareu, Kornelíus að nafni, hundraðshöfðingi í ítölsku hersveitinni.

¹Now there was a certain man in Caesarea, Cornelius by name, a centurion of what was called the Italian Regiment,

²Hann var trúmaður og dýrkaði Guð og heimafólk hans allt. Gaf hann lýðnum miklar ölmusur og var jafnan á bæn til Guðs.

²a devout man, and one who feared God with all his house, who gave gifts for the needy generously to the people, and always prayed to God.

³Dag einn um nón sá hann berlega í sýn engil Guðs koma inn til sín, er sagði við hann: ,,Kornelíus!``

³At about the ninth hour of the day 3:00 PM , he clearly saw in a vision an angel of God coming to him, and saying to him, “Cornelius!”

⁴Hann starði á hann, varð óttasleginn og sagði: ,,Hvað er það, herra?`` Engillinn svaraði: ,,Bænir þínar og ölmusur eru stignar upp til Guðs, og hann minnist þeirra.

⁴He, fastening his eyes on him, and being frightened, said, “What is it, Lord?” He said to him, “Your prayers and your gifts to the needy have gone up for a memorial before God.

⁵Send þú nú menn til Joppe og lát sækja Símon nokkurn, er kallast Pétur.

⁵Now send men to Joppa, and get Simon, who is surnamed Peter.

⁶Hann gistir hjá Símoni nokkrum sútara, sem á hús við sjóinn.``

⁶He lodges with one Simon, a tanner, whose house is by the seaside. TR adds “This one will tell you what it is necessary for you to do.” ”

⁷Þegar engillinn, sem talaði við hann, var farinn, kallaði hann á tvo heimamenn sína og guðrækinn hermann, einn þeirra, er honum voru handgengnir,

⁷When the angel who spoke to him had departed, Cornelius called two of his household servants and a devout soldier of those who waited on him continually.

⁸sagði þeim frá öllu og sendi þá til Joppe.

⁸Having explained everything to them, he sent them to Joppa.

⁹Daginn eftir, er þeir voru á leiðinni og nálguðust bæinn, gekk Pétur upp á húsþakið um hádegi til að biðjast fyrir.

⁹Now on the next day as they were on their journey, and got close to the city, Peter went up on the housetop to pray at about noon.

¹⁰Kenndi hann þá hungurs og vildi matast. En meðan verið var að matreiða, varð hann frá sér numinn,

¹⁰He became hungry and desired to eat, but while they were preparing, he fell into a trance.

¹¹sá himininn opinn og hlut nokkurn koma niður, líkan stórum dúki. Var hann látinn síga til jarðar á fjórum skautum.

¹¹He saw heaven opened and a certain container descending to him, like a great sheet let down by four corners on the earth,

¹²Þar voru á alls kyns ferfætt dýr, skriðdýr jarðar, svo og fuglar himins.

¹²in which were all kinds of four-footed animals of the earth, wild animals, reptiles, and birds of the sky.

¹³Og honum barst rödd: ,,Slátra nú, Pétur, og et!``

¹³A voice came to him, “Rise, Peter, kill and eat!”

¹⁴Pétur sagði: ,,Nei, Drottinn, engan veginn, aldrei hef ég etið neitt vanheilagt né óhreint.``

¹⁴But Peter said, “Not so, Lord; for I have never eaten anything that is common or unclean.”

¹⁵Aftur barst honum rödd: ,,Eigi skalt þú kalla það vanheilagt, sem Guð hefur lýst hreint!``

¹⁵A voice came to him again the second time, “What God has cleansed, you must not call unclean.”

¹⁶Þetta gjörðist þrem sinnum, og jafnskjótt var hluturinn upp numinn til himins.

¹⁶This was done three times, and immediately the vessel was received up into heaven.

¹⁷Meðan Pétur var að reyna að ráða í, hvað þessi sýn ætti að merkja, höfðu sendimenn Kornelíusar spurt uppi hús Símonar. Nú stóðu þeir fyrir dyrum úti

¹⁷Now while Peter was very perplexed in himself what the vision which he had seen might mean, behold, the men who were sent by Cornelius, having made inquiry for Simon’s house, stood before the gate,

¹⁸og kölluðu: ,,Er Símon sá, er nefnist Pétur, gestur hér?``

¹⁸and called and asked whether Simon, who was surnamed Peter, was lodging there.

¹⁹Pétur var enn að hugsa um sýnina, þegar andinn sagði við hann: ,,Menn eru að leita þín.

¹⁹While Peter was pondering the vision, the Spirit said to him, “Behold, three Reading from TR and NU. MT omits “three” men seek you.

²⁰Flýt þér nú ofan og far hiklaust með þeim, því að ég hef sent þá.``

²⁰But arise, get down, and go with them, doubting nothing; for I have sent them.”

²¹Pétur gekk þá niður til mannanna og sagði: ,,Ég er sá sem þér leitið að. Hvers vegna eruð þér komnir hér?``

²¹Peter went down to the men, and said, “Behold, I am he whom you seek. Why have you come?”

²²Þeir sögðu: ,,Kornelíus hundraðshöfðingi, réttlátur maður og guðhræddur og orðsæll af allri Gyðinga þjóð, fékk bendingu frá heilögum engli að senda eftir þér og fá þig heim til sín og heyra, hvað þú hefðir að flytja.``

²²They said, “Cornelius, a centurion, a righteous man and one who fears God, and well spoken of by all the nation of the Jews, was directed by a holy angel to invite you to his house, and to listen to what you say.”

²³Þá bauð hann þeim inn og lét þá gista. Daginn eftir tók hann sig upp og fór með þeim og nokkrir bræður frá Joppe með honum.

²³So he called them in and lodged them. On the next day Peter arose and went out with them, and some of the brothers from Joppa accompanied him.

²⁴Næsta dag komu þeir til Sesareu. Kornelíus bjóst við þeim og hafði boðið til sín frændum og virktavinum.

²⁴On the next day they entered into Caesarea. Cornelius was waiting for them, having called together his relatives and his near friends.

²⁵Þegar Pétur kom, fór Kornelíus á móti honum, féll til fóta honum og veitti honum lotningu.

²⁵When it happened that Peter entered, Cornelius met him, fell down at his feet, and worshiped him.

²⁶Pétur reisti hann upp og sagði: ,,Statt upp, ég er maður sem þú.``

²⁶But Peter raised him up, saying, “Stand up! I myself am also a man.”

²⁷Og hann ræddi við hann og gekk inn og fann þar marga menn saman komna.

²⁷As he talked with him, he went in and found many gathered together.

²⁸Hann sagði við þá: ,,Þér vitið, að Gyðingi er bannað að eiga samneyti við annarrar þjóðar mann eða koma til hans. En Guð hefur sýnt mér, að ég á engan að kalla vanheilagan eða óhreinan.

²⁸He said to them, “You yourselves know how it is an unlawful thing for a man who is a Jew to join himself or come to one of another nation, but God has shown me that I shouldn’t call any man unholy or unclean.

²⁹Fyrir því kom ég mótmælalaust, er eftir mér var sent. Nú spyr ég, hvers vegna þér senduð eftir mér.``

²⁹Therefore also I came without complaint when I was sent for. I ask therefore, why did you send for me?”

³⁰Kornelíus mælti: ,,Í þetta mund fyrir fjórum dögum var ég að biðjast fyrir að nóni í húsi mínu. Þá stóð maður frammi fyrir mér í skínandi klæðum

³⁰Cornelius said, “Four days ago, I was fasting until this hour, and at the ninth hour, 3:00 P. M. I prayed in my house, and behold, a man stood before me in bright clothing,

³¹og mælti: ,Kornelíus, bæn þín er heyrð, og Guð hefur minnst ölmusugjörða þinna.

³¹and said, ‘Cornelius, your prayer is heard, and your gifts to the needy are remembered in the sight of God.

³²Nú skalt þú senda til Joppe eftir Símoni, er kallast Pétur. Hann gistir í húsi Símonar sútara við sjóinn.`

³²Send therefore to Joppa, and summon Simon, who is surnamed Peter. He lodges in the house of Simon a tanner, by the seaside. When he comes, he will speak to you.’

³³Því sendi ég jafnskjótt til þín, og vel gjörðir þú að koma. Nú erum vér hér allir fyrir augsýn Guðs til að heyra allt, sem Drottinn hefur boðið þér.``

³³Therefore I sent to you at once, and it was good of you to come. Now therefore we are all here present in the sight of God to hear all things that have been commanded you by God.”

³⁴Þá tók Pétur til máls og sagði: ,,Sannlega skil ég nú, að Guð fer ekki í manngreinarálit.

³⁴Peter opened his mouth and said, “Truly I perceive that God doesn’t show favoritism;

³⁵Hann tekur opnum örmum hverjum þeim, sem óttast hann og ástundar réttlæti, hverrar þjóðar sem er.

³⁵but in every nation he who fears him and works righteousness is acceptable to him.

³⁶Orðið, sem hann sendi börnum Ísraels, þá er hann flutti fagnaðarboðin um frið fyrir Jesú Krist, sem er Drottinn allra, þekkið þér.

³⁶The word which he sent to the children of Israel, preaching good news of peace by Jesus Christ—he is Lord of all—

³⁷Þér vitið, hvað gjörst hefur um alla Júdeu, en hófst í Galíleu eftir skírnina, sem Jóhannes prédikaði.

³⁷you yourselves know what happened, which was proclaimed throughout all Judea, beginning from Galilee, after the baptism which John preached;

³⁸Það er sagan um Jesú frá Nasaret, hvernig Guð smurði hann heilögum anda og krafti. Hann gekk um, gjörði gott og græddi alla, sem af djöflinum voru undirokaðir, því Guð var með honum.

³⁸even Jesus of Nazareth, how God anointed him with the Holy Spirit and with power, who went about doing good and healing all who were oppressed by the devil, for God was with him.

³⁹Vér erum vottar alls þess, er hann gjörði, bæði í landi Gyðinga og í Jerúsalem. Og hann hengdu þeir upp á tré og tóku af lífi.

³⁹We are witnesses of everything he did both in the country of the Jews, and in Jerusalem; whom they also TR omits “also” killed, hanging him on a tree.

⁴⁰En Guð uppvakti hann á þriðja degi og lét hann birtast,

⁴⁰God raised him up the third day, and gave him to be revealed,

⁴¹ekki öllum lýðnum, heldur þeim vottum, sem Guð hafði áður kjörið, oss, sem átum og drukkum með honum, eftir að hann var risinn upp frá dauðum.

⁴¹not to all the people, but to witnesses who were chosen before by God, to us, who ate and drank with him after he rose from the dead.

⁴²Og hann bauð oss að prédika fyrir lýðnum og vitna, að hann er sá dómari lifenda og dauðra, sem Guð hefur fyrirhugað.

⁴²He commanded us to preach to the people and to testify that this is he who is appointed by God as the Judge of the living and the dead.

⁴³Honum bera allir spámennirnir vitni, að sérhver, sem á hann trúir, fái fyrir hans nafn fyrirgefningu syndanna.``

⁴³All the prophets testify about him, that through his name everyone who believes in him will receive remission of sins.”

⁴⁴Meðan Pétur var enn að mæla þessi orð, kom heilagur andi yfir alla þá, er orðið heyrðu.

⁴⁴While Peter was still speaking these words, the Holy Spirit fell on all those who heard the word.

⁴⁵Hinir trúuðu Gyðingar, sem komið höfðu með Pétri, urðu furðu lostnir, að heilögum anda, gjöf Guðs, skyldi einnig úthellt yfir heiðingjana,

⁴⁵They of the circumcision who believed were amazed, as many as came with Peter, because the gift of the Holy Spirit was also poured out on the Gentiles.

⁴⁶því þeir heyrðu þá tala tungum og mikla Guð.

⁴⁶For they heard them speaking in other languages and magnifying God. Then Peter answered,

⁴⁷Þá mælti Pétur: ,,Hver getur varnað þess, að þeir verði skírðir í vatni? Þeir hafa fengið heilagan anda sem vér.``Og hann bauð, að þeir skyldu skírðir verða í nafni Jesú Krists. Síðan báðu þeir hann að standa við í nokkra daga.

⁴⁷“Can any man forbid the water, that these who have received the Holy Spirit as well as we should not be baptized?”

⁴⁸Og hann bauð, að þeir skyldu skírðir verða í nafni Jesú Krists. Síðan báðu þeir hann að standa við í nokkra daga.

⁴⁸He commanded them to be baptized in the name of Jesus Christ. Then they asked him to stay some days.