¹Svo bar við, er Jesús var á stað einum að biðjast fyrir, að einn lærisveina hans sagði við hann, þá er hann lauk bæn sinni: ,,Herra, kenn þú oss að biðja, eins og Jóhannes kenndi lærisveinum sínum.``

¹It happened, that when he finished praying in a certain place, one of his disciples said to him, “Lord, teach us to pray, just as John also taught his disciples.”

²En hann sagði við þá: ,,Þegar þér biðjist fyrir, þá segið: Faðir, helgist þitt nafn, til komi þitt ríki,

²He said to them, “When you pray, say, ‘Our Father in heaven, may your name be kept holy. May your Kingdom come. May your will be done on earth, as it is in heaven.

³gef oss hvern dag vort daglegt brauð.

³ Give us day by day our daily bread.

⁴Fyrirgef oss vorar syndir, enda fyrirgefum vér öllum vorum skuldunautum. Og eigi leið þú oss í freistni.``

⁴ Forgive us our sins, for we ourselves also forgive everyone who is indebted to us. Bring us not into temptation, but deliver us from the evil one.’”

⁵Og hann sagði við þá: ,,Nú á einhver yðar vin og fer til hans um miðnætti og segir við hann: ,Vinur, lánaðu mér þrjú brauð,

⁵He said to them, “Which of you, if you go to a friend at midnight, and tell him, ‘Friend, lend me three loaves of bread,

⁶því að vinur minn er kominn til mín úr ferð og ég hef ekkert að bera á borð fyrir hann.`

⁶ for a friend of mine has come to me from a journey, and I have nothing to set before him,’

⁷Mundi hinn þá svara inni: ,Gjör mér ekki ónæði. Það er búið að loka dyrum og börn mín og ég komin í rúmið. Ég get ekki farið á fætur að fá þér brauð`?

⁷ and he from within will answer and say, ‘Don’t bother me. The door is now shut, and my children are with me in bed. I can’t get up and give it to you’?

⁸Ég segi yður, þótt hann fari ekki á fætur og fái honum brauð vegna vinfengis þeirra, þá fer hann samt fram úr sakir áleitni hans og fær honum eins mörg og hann þarf.

⁸ I tell you, although he will not rise and give it to him because he is his friend, yet because of his persistence, he will get up and give him as many as he needs.

⁹Og ég segi yður: Biðjið, og yður mun gefast, leitið, og þér munuð finna, knýið á, og fyrir yður mun upp lokið verða.

⁹ “I tell you, keep asking, and it will be given you. Keep seeking, and you will find. Keep knocking, and it will be opened to you.

¹⁰Því að hver sá öðlast, sem biður, sá finnur, sem leitar, og fyrir þeim, sem á knýr, mun upp lokið verða.

¹⁰ For everyone who asks receives. He who seeks finds. To him who knocks it will be opened.

¹¹Er nokkur sá faðir yðar á meðal, að hann gefi syni sínum, er biður um fisk, höggorm í staðinn,

¹¹ “Which of you fathers, if your son asks for bread, will give him a stone? Or if he asks for a fish, he won’t give him a snake instead of a fish, will he?

¹²eða sporðdreka, ef hann biður um egg?

¹² Or if he asks for an egg, he won’t give him a scorpion, will he?

¹³Fyrst þér, sem eruð vondir, hafið vit á að gefa börnum yðar góðar gjafir, hve miklu fremur mun þá faðirinn himneski gefa þeim heilagan anda, sem biðja hann.``

¹³ If you then, being evil, know how to give good gifts to your children, how much more will your heavenly Father give the Holy Spirit to those who ask him?”

¹⁴Jesús var að reka út illan anda, og var sá mállaus. Þegar illi andinn var út farinn, tók málleysinginn að mæla, og undraðist mannfjöldinn.

¹⁴He was casting out a demon, and it was mute. It happened, when the demon had gone out, the mute man spoke; and the multitudes marveled.

¹⁵En sumir þeirra sögðu: ,,Með fulltingi Beelsebúls, höfðingja illra anda, rekur hann út illu andana.``

¹⁵But some of them said, “He casts out demons by Beelzebul, the prince of the demons.”

¹⁶En aðrir vildu freista hans og kröfðu hann um tákn af himni.

¹⁶Others, testing him, sought from him a sign from heaven.

¹⁷En hann vissi hugrenningar þeirra og sagði við þá: ,,Hvert það ríki, sem er sjálfu sér sundurþykkt, leggst í auðn, og hús fellur á hús.

¹⁷But he, knowing their thoughts, said to them, “Every kingdom divided against itself is brought to desolation. A house divided against itself falls.

¹⁸Sé nú Satan sjálfum sér sundurþykkur, hvernig fær ríki hans þá staðist _ fyrst þér segið, að ég reki illu andana út með fulltingi Beelsebúls?

¹⁸ If Satan also is divided against himself, how will his kingdom stand? For you say that I cast out demons by Beelzebul.

¹⁹En reki ég illu andana út með fulltingi Beelsebúls, með hverju reka þá yðar menn þá út? Því skulu þeir vera dómarar yðar.

¹⁹ But if I cast out demons by Beelzebul, by whom do your children cast them out? Therefore will they be your judges.

²⁰En ef ég rek illu andana út með fingri Guðs, þá er Guðs ríki þegar yfir yður komið.

²⁰ But if I by the finger of God cast out demons, then the Kingdom of God has come to you.

²¹Þegar sterkur maður, alvopnaður, varðveitir hús sitt, þá er allt í friði, sem hann á,

²¹ “When the strong man, fully armed, guards his own dwelling, his goods are safe.

²²en ráðist annar honum sterkari á hann og sigri hann, tekur sá alvæpni hans, er hann treysti á, og skiptir herfanginu.

²² But when someone stronger attacks him and overcomes him, he takes from him his whole armor in which he trusted, and divides his spoils.

²³Hver sem er ekki með mér, er á móti mér, og hver sem safnar ekki saman með mér, hann sundurdreifir.

²³ “He that is not with me is against me. He who doesn’t gather with me scatters.

²⁴Þegar óhreinn andi fer út af manni, reikar hann um eyðihrjóstur og leitar hælis. Og er hann finnur það ekki, segir hann: ,Ég vil hverfa aftur í hús mitt, þaðan sem ég fór.`

²⁴ The unclean spirit, when he has gone out of the man, passes through dry places, seeking rest, and finding none, he says, ‘I will turn back to my house from which I came out.’

²⁵Og er hann kemur og finnur það sópað og prýtt,

²⁵ When he returns, he finds it swept and put in order.

²⁶fer hann og tekur með sér sjö aðra anda sér verri, og þeir fara inn og setjast þar að, og verður svo hlutur þess manns verri eftir en áður.``

²⁶ Then he goes, and takes seven other spirits more evil than himself, and they enter in and dwell there. The last state of that man becomes worse than the first.”

²⁷Er hann mælti þetta, hóf kona ein í mannfjöldanum upp rödd sína og sagði við hann: ,,Sæll er sá kviður, er þig bar, og þau brjóst, er þú mylktir.``

²⁷It came to pass, as he said these things, a certain woman out of the multitude lifted up her voice, and said to him, “Blessed is the womb that bore you, and the breasts which nursed you!”

²⁸Hann sagði: ,,Já, því sælir eru þeir, sem heyra Guðs orð og varðveita það.``

²⁸But he said, “On the contrary, blessed are those who hear the word of God, and keep it.”

²⁹Þegar fólkið þyrptist þar að, tók hann svo til orða: ,,Þessi kynslóð er vond kynslóð. Hún heimtar tákn, en eigi verður henni annað tákn gefið en tákn Jónasar.

²⁹When the multitudes were gathering together to him, he began to say, “This is an evil generation. It seeks after a sign. No sign will be given to it but the sign of Jonah, the prophet.

³⁰Því Jónas varð Ninívemönnum tákn, og eins mun Mannssonurinn verða þessari kynslóð.

³⁰ For even as Jonah became a sign to the Ninevites, so will also the Son of Man be to this generation.

³¹Drottning Suðurlanda mun rísa upp í dóminum ásamt mönnum þessarar kynslóðar og sakfella þá, því að hún kom frá endimörkum jarðar að heyra speki Salómons, og hér er meira en Salómon.

³¹ The Queen of the South will rise up in the judgment with the men of this generation, and will condemn them: for she came from the ends of the earth to hear the wisdom of Solomon; and behold, one greater than Solomon is here.

³²Ninívemenn munu koma fram í dóminum ásamt kynslóð þessari og sakfella hana, því að þeir gjörðu iðrun við prédikun Jónasar, og hér er meira en Jónas.

³² The men of Nineveh will stand up in the judgment with this generation, and will condemn it: for they repented at the preaching of Jonah, and behold, one greater than Jonah is here.

³³Enginn kveikir ljós og setur það í felur né undir mæliker, heldur á ljósastiku, svo að þeir, sem inn koma, sjái ljósið.

³³ “No one, when he has lit a lamp, puts it in a cellar or under a basket, but on a stand, that those who come in may see the light.

³⁴Auga þitt er lampi líkamans. Þegar auga þitt er heilt, þá er og allur líkami þinn bjartur, en sé það spillt, þá er og líkami þinn dimmur.

³⁴ The lamp of the body is the eye. Therefore when your eye is good, your whole body is also full of light; but when it is evil, your body also is full of darkness.

³⁵Gæt því þess, að ljósið í þér sé ekki myrkur.

³⁵ Therefore see whether the light that is in you isn’t darkness.

³⁶Sé því líkami þinn allur bjartur og hvergi myrkur í honum, verður hann allur í birtu, eins og þegar lampi lýsir á þig með loga sínum.``

³⁶ If therefore your whole body is full of light, having no part dark, it will be wholly full of light, as when the lamp with its bright shining gives you light.”

³⁷Þá er hann hafði þetta mælt, bauð farísei nokkur honum til dagverðar hjá sér. Hann kom og settist til borðs.

³⁷Now as he spoke, a certain Pharisee asked him to dine with him. He went in, and sat at the table.

³⁸Faríseinn sá, að hann tók ekki handlaugar á undan máltíðinni, og furðaði hann á því.

³⁸When the Pharisee saw it, he marveled that he had not first washed himself before dinner.

³⁹Drottinn sagði þá við hann: ,,Þér farísear, þér hreinsið bikarinn og fatið utan, en hið innra eruð þér fullir yfirgangs og illsku.

³⁹The Lord said to him, “Now you Pharisees cleanse the outside of the cup and of the platter, but your inward part is full of extortion and wickedness.

⁴⁰Þér heimskingjar, hefur sá, sem gjörði hið ytra, ekki einnig gjört hið innra?

⁴⁰ You foolish ones, didn’t he who made the outside make the inside also?

⁴¹En gefið fátækum það, sem í er látið, og þá er allt yður hreint.

⁴¹ But give for gifts to the needy those things which are within, and behold, all things will be clean to you.

⁴²En vei yður, þér farísear! Þér gjaldið tíund af myntu og rúðu og alls kyns matjurtum, en hirðið ekki um réttlæti og kærleika Guðs. Þetta ber að gjöra og hitt eigi ógjört að láta.

⁴² But woe to you Pharisees! For you tithe mint and rue and every herb, but you bypass justice and the love of God. You ought to have done these, and not to have left the other undone.

⁴³Vei yður, þér farísear! Yður er ljúft að skipa æðsta bekk í samkundum og láta heilsa yður á torgum.

⁴³ Woe to you Pharisees! For you love the best seats in the synagogues, and the greetings in the marketplaces.

⁴⁴Vei yður, því þér eruð eins og duldar grafir, sem menn ganga yfir án þess að vita.``

⁴⁴ Woe to you, scribes and Pharisees, hypocrites! For you are like hidden graves, and the men who walk over them don’t know it.”

⁴⁵Þá tók lögvitringur einn til orða: ,,Meistari, þú meiðir oss líka með því, sem þú segir.``

⁴⁵One of the lawyers answered him, “Teacher, in saying this you insult us also.”

⁴⁶En Jesús mælti: ,,Vei yður líka, þér lögvitringar! Þér leggið á menn lítt bærar byrðar, og sjálfir snertið þér ekki byrðarnar einum fingri.

⁴⁶He said, “Woe to you lawyers also! For you load men with burdens that are difficult to carry, and you yourselves won’t even lift one finger to help carry those burdens.

⁴⁷Vei yður! Þér hlaðið upp grafir spámannanna, sem feður yðar líflétu.

⁴⁷ Woe to you! For you build the tombs of the prophets, and your fathers killed them.

⁴⁸Þannig berið þér vitni um athafnir feðra yðar og samþykkið þær. Þeir líflétu þá, en þér hlaðið upp grafirnar.

⁴⁸ So you testify and consent to the works of your fathers. For they killed them, and you build their tombs.

⁴⁹Þess vegna hefur og speki Guðs sagt: ,Ég mun senda þeim spámenn og postula, og suma þeirra munu þeir lífláta og ofsækja.`

⁴⁹ Therefore also the wisdom of God said, ‘I will send to them prophets and apostles; and some of them they will kill and persecute,

⁵⁰Þannig verður kynslóð þessi krafin um blóð allra spámannanna, er úthellt hefur verið frá grundvöllun heims,

⁵⁰ that the blood of all the prophets, which was shed from the foundation of the world, may be required of this generation;

⁵¹frá blóði Abels til blóðs Sakaría, sem drepinn var milli altarisins og musterisins. Já, segi ég yður, þess mun krafist verða af þessari kynslóð.

⁵¹ from the blood of Abel to the blood of Zachariah, who perished between the altar and the sanctuary.’ Yes, I tell you, it will be required of this generation.

⁵²Vei yður, þér lögvitringar! Þér hafið tekið brott lykil þekkingarinnar. Sjálfir hafið þér ekki gengið inn, og þeim hafið þér varnað, sem inn vildu ganga.``

⁵² Woe to you lawyers! For you took away the key of knowledge. You didn’t enter in yourselves, and those who were entering in, you hindered.”

⁵³Og er hann var farinn út þaðan, tóku fræðimenn og farísear að ganga hart að honum og spyrja hann í þaula um margtog sitja um að veiða eitthvað af vörum hans.

⁵³As he said these things to them, the scribes and the Pharisees began to be terribly angry, and to draw many things out of him;

⁵⁴og sitja um að veiða eitthvað af vörum hans.

⁵⁴lying in wait for him, and seeking to catch him in something he might say, that they might accuse him.