1Aßaneb aßin li proverbios li quixye laj Salomón: Li alalbej li cuan xnaßleb naxqßue xsahil xchßôl lix naß xyucuaß. Abanan li alalbej li incßaß naxtau xnaßleb naxqßue xrahil xchßôl lix naß xyucuaß.
1¶ Ko nga whakatauki a Horomona. He tama whakaaro nui, ka koa te papa: tena he tama kuware, he utanga nui mo tona whaea.
2Li ani naxtau xbiomal riqßuin balakßic, mâcßaß na-oc cuiß lix biomal. Abanan li ani nacuan saß tîquilal naxcol rix lix yußam.
2¶ Kahore he rawa o nga taonga o te kino: ma te tika ia te oranga ake i te mate.
3Li Kâcuaß incßaß tixcanab li tîc xchßôl chixcuybal xtzßocajic xban nebaßil. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß tixqßue reheb re risinquil lix tzßocajiqueb.
3E kore a Ihowa e tuku i te wairua o te tangata tika kia hemokai: ka pana atu ia e ia te hiahia o te hunga kino.
4Li ani cau nacßanjelac cuan xbiomal. Ut li ani incßaß nacßanjelac junelic nebaß.
4¶ He rawakore te tukunga iho o te ringa ngehe: ma te ringa kakama ia ka hua te taonga.
5Li ani cuan xnaßleb nakßoloc saß li sakßehil. Ut li ani incßaß nacßanjelac saß xkßehil li kßoloc, aßan xutânal naxcßul.
5¶ He kohi raumati ta tama ngakau mahara: he whakama ia te rawa a tama moe ngahuru.
6Li ani tîc xchßôl na-osobtesîc xban li Dios. Ut eb li incßaß useb xnaßleb mem teßcanâk xban li raylal li tâchâlk saß xbêneb.
6¶ He manaaki kei te tumuaki o te tangata tika: he arita ia kei te waha o te tangata kino, taupoki ai.
7Li châbileb xnaßleb junelic teßjulticâk. Abanan li incßaß useb xnaßleb, mâ ani tâjulticânk reheb.
7¶ Ka manaakitia te maharatanga ki te tangata tika; ka pirau ia te ingoa o te hunga kino.
8Li ani cuan xnaßleb naxcßûluban lix tijbal. Ut li ani nacuulac chiru âtinac chi mâcßaß rajbal tâosokß.
8¶ He ngakau whakaaro, ka tahuritia te whakahau: he ngutu wairangi, ka hinga.
9Li ani cuan saß tîquilal mâcßaß naxxucua. Ut li ani naxbânu li incßaß us, incßaß ajcuiß us na-el.
9¶ Ko te tangata haere tika, e haere ora ana: ko te tangata parori ke ona ara, ka mohiotia ia.
10Li ani naxmutzß li xnakß ru re xmukbal li mâusilal, nabal raylal tâchâlk saß xbên. Ut li ani naâtinac chi incßaß naxqßue retal li cßaßru naxye, xjunes naxsach rib.
10¶ Ma te whakakini o te kanohi ka puta ai te pouri: ko te ngutu wairangi ia, ka hinga.
11Li âtin li naxye li tîc xchßôl, aßan natenkßan re li junjûnk chixtaubal li châbil yußam. Abanan li incßaß useb xnaßleb mem teßcanâk nak tâchâlk li raylal saß xbêneb.
11¶ He puna ora te mangai o te tangata tika; tena ko te mangai o te hunga kino, ka taupokina tera e te mahi nanakia.
12Li ani xicß na-iloc nayoßoban plêt. Abanan li ani narahoc, aßan nacuyuc mâc.
12¶ Ko to te mauahara he whakaoho i nga totohe; ko te aroha he hipoki i nga he katoa.
13Li ani cuan xnaßleb naxnau âtinac saß xyâlal. Abanan li ani incßaß naxtau xnaßleb, naqßueheß xlob.
13¶ E kitea te whakaaro nui ki nga ngutu o te tangata matau; ko te rakau ia te mea mo te tuara o te ngakaukore.
14Li ani cuan xnaßleb naxqßue xlokßal li châbil naßleb. Ut nak nequeßâtinac li incßaß nequeßxtau xyâlal, nachal nabal li raylal.
14¶ Rongoa ai te hunga whakaaro nui i te matauranga: he whakangaromanga ia kei te hori tonu, te mangai o te wairangi.
15Li biom naru naxcol rib riqßuin lix biomal. Abanan li nebaß mâcßaß naru naxcol cuiß rib xban nak mâcßaß cuan re.
15¶ Ko ona rawa te pa kaha o te tangata taonga: tena ko te hunga kore taonga, hei whakangaromanga to ratou rawakore.
16Li tîc xchßôl naxmâtani lix yußam. Abanan li naxbânu mâusilal naxmâtani li tojba mâc.
16¶ Ko te mahi a te tangata tika e ahu ana ki te ora: ko nga hua o te kino ki te hara.
17Li ani naxqßue saß xchßôl lix tijbal tixtau li châbil yußam. Ut li ani incßaß naxqßue saß xchßôl lix tijbal tâsachk.
17¶ Kei te ara ki te ora te tangata e pupuri ana i te kupu ako; ko te tangata ia e kore e pai kia riria tona he, ka kotiti ke.
18Li ani xicß na-iloc chi mukmu, aßan aj ticßtiß. Ut li ani nacuulac chiru moloc ticßtiß, aßan mâcßaß xnaßleb.
18¶ Ko te tangata e huna ana i te mauahara he ngutu teka: a he kuware te tangata e whakapuaki ana i te ngautuara.
19Li ani nacuulac chiru âtinac chi nabal naru namâcob riqßuin li cßaßru naxye. Abanan li ani cuan xnaßleb incßaß naâtinac chi mâcßaß rajbal.
19¶ E kore nga kupu maha e hapa i te kino; he mahara nui ia te tangata he ngutu kokopi nei ona.
20Li cßaßru nequeßxye li tîqueb xchßôl cuan xlokßal. Chanchan li châbil plata. Abanan lix cßaßuxeb li incßaß useb xnaßleb mâcßaß na-oc cuiß.
20¶ He hiriwa pai rawa te arero o te tangata tika; ko te ngakau o te hunga kino, he hauwarea rawa.
21Li châbil âtin nequeßxye li tîqueb xchßôl naxtenkßa nabal. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßcam xban nak incßaß nequeßxtau xyâlal.
21He tokomaha e whangaia ana e nga ngutu o te tangata tika; ka mate ia te hunga kuware, he kore no te ngakau mahara.
22Li ani na-osobtesîc xban li Dios, aßan cuan xbiomal, ut incßaß naxqßue rahil chßôlej.
22¶ Ka hua te taonga i ta Ihowa manaaki: kahore hoki e kinakitia e ia ki te pouri.
23Eb li incßaß nequeßxnau cßoxlac nequeßxcßoxla nak li mâusilal nequeßxbânu, aßan re rajsinquil ruheb. Abanan li ani cuan xnaßleb nasahoß xchßôl xban nak cuan xnaßleb.
23¶ Hei takaro ma te wairangi te mahi he; ma te tangata matau ia ko te whakaaro nui.
24Li cßaßru nequeßxxucua li incßaß useb xnaßleb, aßan ajcuiß li nachal saß xbêneb. Abanan eb li tîqueb xchßôl nequeßxcßul li cßaßru nequeßraj.
24¶ Ko ta te tangata kino i wehi ai ka tae ano ki a ia; a, ko ta te hunga tika i hiahia ai, ka homai.
25Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßosoß joß nak nanumeß li câk-sut-ikß. Abanan eb li tîqueb xchßôl cuânkeb chi junelic.
25Pahure rawa ake te tukauati kua kore te hunga kino: tena ko te tangata tika he turanga pumau tera.
26Junak môs incßaß naraj trabajic, ra tixcßul lix patrón riqßuin. Chanchan nak narahoß li ruch re xban li vinagre malaj ut chanchan xrahil li sib na-oc saß xnakß ru.
26¶ He winika ki nga niho, he paowa ki nga kanohi: koia ano te mangere ki ona kaiunga.
27Li ani naxxucua ru li Dios tânajtokß ru lix yußam saß ruchichßochß. Abanan li nequeßxbânu mâusilal incßaß najt teßcuânk saß ruchichßochß.
27¶ Ko te wehi ki a Ihowa e whakaroa ana i nga ra: ka whakapotoa mai ia nga tau o te hunga kino.
28Eb li tîqueb xchßôl sahil chßôlej nequeßroybeni. Abanan eb li nequeßxbânu mâusilal, mâcßaß nequeßroybeni.
28Tumanako atu te hunga tika, koa iho; tumanako atu te hunga kino, ngaro iho.
29Li Kâcuaß Dios naxcoleb li nequeßxbânu li us ut naxsach ruheb li nequeßxbânu li incßaß us.
29¶ He kaha mo te tangata tika ta Ihowa ara; he whakangaromanga ia mo nga kaimahi i te kino.
30Li tîqueb xchßôl junelic us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu. Abanan eb li incßaß useb xnaßleb incßaß najt teßcuânk saß ruchichßochß.
30E kore te tangata tika e whakangaueuetia a ake ake; e kore ia e nohoia e te hunga kino te whenua.
31Li tîc xchßôl naqßuehoc naßleb riqßuin li châbil âtin naxye. Abanan li incßaß nequeßâtinac châbil âtin, incßaß chic teßâtinak.Eb li tîqueb xchßôl nequeßxnau âtinac riqßuin châbil âtin. Abanan eb li nequeßxbânu li mâusilal junes yibru âtin nequeßâtinac.
31¶ Ko te mangai o te tangata tika hua ana te whakaaro nui; ka tapahia ia te arero whanoke.
32Eb li tîqueb xchßôl nequeßxnau âtinac riqßuin châbil âtin. Abanan eb li nequeßxbânu li mâusilal junes yibru âtin nequeßâtinac.
32E mohio ana nga ngutu o te tangata tika ki nga mea ka manakohia; he whanoke ia e whakapuakina ana e te mangai o te hunga kino.