Kekchi

Zarma

Proverbs

27

1Mênimobresi êrib chixyebal cßaßru têbânu cuulaj xban nak incßaß nequenau cßaßru tâcßulmânk cuulaj.
1 Ma si suba alwaasi sambu ni boŋ se, Zama ni si bay haŋ kaŋ no jirbi folloŋ ga kande.
2Mêqßue êlokßal êjunes êrib. Kßaxal us nak jalan teßqßuehok êlokßal.
2 Naŋ boro fo ma ni sifa, manti ni meyo bo, Naŋ yaw m'a te, manti ni bumbo meyo.
3Li pec ut li samaib kßaxal chßaßaj xcuybal li râlal. Abanan kßaxal cuißchic chßaßaj xcuybal lix joskßil li mâcßaß xnaßleb.
3 Tondi ya hari kaŋ ga tin no, Taasi mo gonda tiŋay, Amma saamo bine tunay bisa i kulu tiŋay.
4Li joskßil naqßuehoc chßaßajquilal. Li joskßil nasachoc. Abanan li cakalînc, aßan li kßaxal cuißchic ra naxbânu.
4 Dukuri gonda bine-biibay daa, Bine tunay mo ga bambari no, Amma may no gonda hina ka kay canse se?
5Kßaxal us nak tatkßusuk chi tzßakal re ru chiru nak tatrahok chi yal xcab rix âchßôl.
5 Kaseetiyaŋ kaŋ go taray bisa baakasinay tugante.
6Kßaxal us lâ cuamîg li nakßusuc âcue chi tzßakal re ru, usta ra tâcuecßa nak tatxkßus, chiru li jun li xicß na-iloc âcue, usta aßan naxye nak tzßakal âcuamîg.
6 Marayyaŋ kaŋ baako ga te ya naanay wane no, Amma ibare sunsumyaŋey ya halliyaŋ no.
7Li ani nujenak xsaß incßaß chic sa narecßa li xyaßal cab. Abanan li tâtzßocâk, usta incßaß sa, tixtzaca xban nak tâtzßocâk.
7 Fundi kungante, baa yu fanta no a day g'a fanta, Amma haraykooni se hari forto kulu ga kaan no.
8Li ani naxcanab li rochoch, aßan chanchan li xul li naxcanab xsoc.
8 Danga curayze kaŋ na nga fito naŋ ka soobay ka bar-bare, Yaadin no boro mo kaŋ fay da nga nangora.
9Li sununquil ban naxqßue sahil chßôlej. Ut naxqßue ajcuiß xsahil xchßôl li châbil naßleb li nequeßxqßue li amigos.
9 Tuusuyaŋ ji da turaare ga naŋ bine ma kaan, Yaadin cine no boro coro kaani go d'a, Kaŋ fun saaware hanno do.
10Mâtzßektânaheb lâ cuamîg chi moco tâtzßektânaheb li ramîg lâ yucuaß. Chi moco tatxic saß rochoch lâ cuas chixyebal li chßaßajquilal li cuancat cuiß. Kßaxal us nak tatxtenkßa lâ cuechcabal li nachß cuan chiru nak tatxtenkßa lâ cuas li najt cuan.
10 Ni bumbo coro da ni baaba coro, Ma si i furu. Ma si furo mo ni nya-ize windi ra zaari kaŋ masiiba kaa ni gaa. Gorokasin kaŋ ga maan ga bisa nya-ize kaŋ ga mooru.
11Ex cualal incßajol, chicuânk ênaßleb re nak sahak inchßôl êriqßuin. Chi joßcan tinnau xsumenquil li nequeßhoboc cue.
11 Ay izo, ma te laakal, m'ay bina kaanandi, Zama ay ma sanni yeti boro kaŋ n'ay wow se.
12Li ani cuanqueb xnaßleb nequeßxqßue retal li raylal ut nequeßxcol ribeb chiru. Abanan eb li mâcßaßeb xnaßleb nequeßxcßul li raylal nachal saß xbêneb xban nak incßaß nequeßxnau xqßuebal retal.
12 Boro kaŋ ga goy laakal boŋ ga hasaraw fonnay ka tugu, Amma borey kaŋ yaŋ sinda carmay ga bisa ka koy ka taali alhakku bana.
13Li ani tixsume xtojbal xcßas junak incßaß naxnau ru, isihomak li rakß ut têqßue chokß prenda.
13 Boro kaŋ na yaw yadda sambu, m'a kwaayo ta. Boro kaŋ na waykuuru yadda sambu mo, Ma tolme ta a gaa.
14Li ani tâxic toj ekßela chixqßuebal xsahil xchßôl li ramîg chi japjôk re, aßan chanchan nak japjôk re chixhobbal.
14 Boro kaŋ ga tun susubay za nda hinay, Ka nga coro sifa nda jinde beeri, I ga woodin lasaabu a se laaliyaŋ.
15Junak li ixakilbej junes chßilânc naxbânu, aßan chanchan li oques li na-oc saß cab rajlal nak yô li hab.
15 Beene hari tolli-tolli yaŋ zaari fo summaare, Nga nda wayboro kosongukoy, i kulu afo no.
16Li ikß incßaß naru xrambal, chi moco li aceite târûk tâcanâk saß âcuukß. Tâhoyekß ban. Joßcan ajcuiß li ixk li nacuulac chiru chßilânc. Incßaß naru xrambal chiru.
16 Boro kaŋ ga ba nga m'a gaay, Haw no a goono ga ne nga ga gaay, A kambe ŋwaaro mo ga ji di.
17Li chßîchß riqßuin chßîchß ajcuiß nakßesnâc. Joßcan ajcuiß li cuînk. Cuînk ajcuiß tâqßuehok xnaßleb.
17 Guuru no ga guuru kaanandi, Yaadin no boro nda nga coro ga care hanse.
18Li ani naxchßolani lix tônal lix higo tixtzaca li ru. Ut li ani naril chi us li cßaßru re lix patrón, aßan tâqßuehekß xlokßal.
18 Boro kaŋ ga jeejay* nya haggoy g'a izey ŋwa, Boro kaŋ ga may nga jine bora se mo ga du beeray.
19Joß nak nakil li xnakß ku saß li haß, joßcan ajcuiß nak nakaqßue retal kacßaßux riqßuin jalan.
19 Danga mate kaŋ hari ga ni moyduma cabe ni se, Yaadin no boro fo bine ga ni wano cabe ni se.
20Li xbalba ut li muklebâl mâ jokße nequeßnujac riqßuin li joß qßuial nequeßxcßul. Joßcaneb ajcuiß li cristian. Incßaß nequeßcßojla xchßôl riqßuin li joß qßuial cuan reheb. Toj nequeßxrahi ru xtzßakob.
20 Alaahara nda halaciyaŋ si kungu, Koyne, boro moy si kungu hal abada.
21Li oro ut li plata isinbil lix tzßajnil riqßuin xam. Abanan eb li cristian nacßutun chanru lix naßlebeb nak nequeßqßueheß xlokßal.
21 Haaguyaŋ kusu go nzarfu sabbay se, Feema mo wura sabbay se, Sifayaŋ mo go no boro sabbay se.
22Usta tâtenle junak li mâcßaß xnaßleb, abanan mâ jokße tixtau xyâlal. Junelic ban mâcßaßak xnaßleb.
22 Baa ni na saamo daŋ humburu ra k'a duru nda hinji ntaasu surfa bindi ra, Kulu nda yaadin a saamotara si fay d'a.
23Chanauhak rilbaleb lâ carner. Ut chaqßuehak âchßôl chirilbaleb lâ quetômk,
23 Ma te anniya ka ni feeji kurey goray bay, Ma ni haw kurey guna a ma boori mo,
24xban nak li biomal ut li cuanquilal moco nacuan ta chi junelic. Na-osoß ban.
24 Zama arzaka ya si duumi bo. Koytaray fuula mo ga to hala zamaney kulu me no?
25Tâêlk chi us li ichaj. Nak acak xayocß chak li ichaj, jalan chic rêkaj tâêlk.
25 D'i na subu dumbu, kala kobto taji ma bagu koyne, Tondey gaa subu mo, i g'i wi ka dundum.
26Eb lâ cocß carner teßxqßue li lana re nak naru tâyîb lâ cuakß. Ut naru ajcuiß nacacßayi eb lâ cocß chibât re nak tâcuânk âtumin re xlokßbal lâ chßochß.Ut eb lâ chibât nabal li leche teßxqßue re tâchßolani âcuib lâat, joß ajcuiß lâ cualal âcßajol, joßqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtrabajic saß lâ cuochoch.
26 Feej'izey go ni bankaaray kaymi sabbay se, Hincin izey mo fari daymi nooru no.
27Ut eb lâ chibât nabal li leche teßxqßue re tâchßolani âcuib lâat, joß ajcuiß lâ cualal âcßajol, joßqueb ajcuiß chixjunileb li nequeßtrabajic saß lâ cuochoch.
27 Hincin wa ga wasa ni se me ŋwaari, Ni almayaaley ŋwaari no, Hala nda kwaara goray hari ni koŋŋey se.