Kekchi

Zarma

Proverbs

28

1Eb li incßaß useb xnaßleb nequeßêlelic usta mâ ani yô chi âlinânc reheb. Abanan eb li tîqueb xchßôl incßaß nequeßxucuac. Cßojcßôqueb ban xchßôl. Chanchaneb li cakcoj.
1 Boro laaley ga zuru baa boro kulu si g'i gaaray, Amma adilante gonda bine-gaabi danga muusu beeri daŋ futo.
2Nak li tenamit incßaß sa saß xchßôl cocß aj xsaß nequeßxjal li acuabej. Abanan nak cuan junak acuabej châbil xnaßleb, li tenamit cau rib ut xakxo saß xnaßaj.
2 Laabu taali sabbay se no bonkooney ga baa a ra, Amma boro kaŋ gonda fahamay nda bayray do a ga te aloomar.
3Nak nachal li cacuil hab saß xbên li acuîmk, nasach ruheb li acuîmk. Joßcan ajcuiß li incßaß useb xnaßleb nak nequeßxrahobtesiheb li nebaß.
3 Boro kaŋ gonda jaŋay kaŋ ga alfukaarey toonye, A ga hima beene hari kaŋ ga kaa nda haw nga banda, kaŋ si ŋwaari naŋ.
4Li nequeßxtzßektâna li chakßrab nequeßxqßue xlokßal li incßaß useb xnaßleb. Ut eb li nequeßxbânu li naxye li chakßrab, xicß nequeßril li cßaßru nequeßxbânu eb aßan.
4 Borey kaŋ yaŋ fay da asariya* haggoyyaŋ ga boro laaley saabu, Amma asariya haggoykoy ga gaaba nd'ey.
5Eb li incßaß useb xnaßleb incßaß nequeßxtau ru cßaßru li tîquilal. Abanan eb li nequeßxpâb li Kâcuaß nequeßxtau ru cßaßru li tîquilal.
5 Boro laaley mana faham nda cimi ciiti bo, Amma Rabbi ceecikoy ga faham da hay kulu.
6Kßaxal us li cuânc saß tîquilal, usta nebaßo, chiru nak cuânk kabiomal ut incßaß usak kanaßleb.
6 Talka kaŋ goono ga dira nga cimo ra ga bisa siirante, baa a ciya arzakante.
7Li alalbej li naxbânu li naxye lix chakßrab li Dios, aßan naxnau cßoxlac. Abanan li ani nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li nequeßnumcuaßac nequeßnum-ucßac, aßan naxcßut xxutân lix yucuaß.
7 Boro kulu kaŋ ga asariya haggoy te ize kaŋ gonda fayanka, Amma boro kaŋ ga hangasinay da laakal-zaaray ŋwaarikoyey ga nga baaba haawandi.
8Li ani yô chixtûbanquil lix biomal riqßuin xpatzßbal nabal ral li tumin, li biomal li naxchßutub aßan tâcanâk chokß reheb li nequeßiloc xtokßobâl ruheb li nebaß.
8 Boro kaŋ na nga arzaka yulwandi riiba nda hari do goono g'a margu alfukaarey bakarawkoy se.
9Li ani incßaß naraj rabinquil lix chakßrab li Dios, li Dios naxtzßektâna ajcuiß lix tij aßan nak tâtijok.
9 Boro kaŋ na nga hanga kaa asariya maayaŋ gaa, Baa a adduwa ya fanta hari no.
10Li ani nequeßqßuehoc reheb li tîqueb xchßôl chi tßanecß, aßaneb ajcuiß teßtßanekß saß lix raßaleb. Abanan eb li tîqueb xchßôl, eb aßan teßxcßul lix kßajcâmunquileb.
10 Boro kaŋ na adilante daŋ a ma fondo laalo gana, Nga bumbo ga kaŋ nga guuso ra, Amma boro timmante ga gomni tubu.
11Eb li biom nequeßxcßoxla nak cuanqueb xnaßleb. Abanan junak li nebaß naxnau cßoxlac naxqßue retal chanru lix naßlebeb.
11 Arzakante gonda laakal nga boŋ diyaŋ gaa, Amma talka kaŋ gonda fahamay g'a gundey kaa taray.
12Nak eb li tîqueb xchßôl nequeßxakabâc saß xcuanquil, chixjunileb nequeßsahoß saß xchßôleb. Abanan nak nequeßxakabâc saß xcuanquil li incßaß useb xnaßleb, li tenamit nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu.
12 Waati kaŋ adilantey ga du zaama, Darza boobo go no. Amma waati kaŋ boro laaley kaaru, borey ga tugu.
13Li ani naxmuk lix mâc, incßaß us tâêlk. Abanan li ani tixpatzß xcuybal xmâc ut tixcanab xbânunquil li mâusilal, tâuxtânâk ru.
13 Boro kaŋ na nga taaley tugu si te albarka, Amma boro kulu kaŋ n'i ci ka fay d'ey mo ga du suuji.
14Us xak reheb li ani nequeßxxucua ru li Kâcuaß. Abanan eb li cauheb xchßôl ut li incßaß nequeßxtau xyâlal, ra teßxcßul.
14 Farhãkoy no boro kaŋ ga humburu _Irikoy|_ waati kulu, Amma boro kaŋ na nga bina sandandi ga kaŋ masiiba ra.
15Nak junak li acuabej incßaß us xnaßleb tâoc chi taklânc saß xbêneb li tenamit nebaß, aßan chanchan li cakcoj xban nak joskß. Malaj ut chanchan li oso li tâtzßocâk.
15 Danga muusu beeri kaŋ ga dundu, Danga ganji urs* kaŋ goono ga koli, Yaadin cine no mayraykoy laalo ga hima talkey kaŋ sinda gaabi boŋ.
16Junak li acuabej mâcßaß xnaßleb naxrahobtesi li tenamit. Abanan li acuabej li incßaß naxra ru biomal, aßan najtak rok lix yußam.
16 Laabukoy kayna kaŋ sinda fahamay, Nga wo toonyante beeri no, Amma boro kaŋ wangu zamba riiba ga nga jirbey kuukandi.
17Li ani tâmâcobk riqßuin xcamsinquil li ras rîtzßin, aßan tixtoj rix lix mâc chalen toj saß lix camic. Ut mâ ani naru natenkßan re.
17 Boro kaŋ ga to da boro fo kuri alhakku, A ga zuru kala nga fundi me, Day boro kulu ma s'a konzo.
18Li ani nacuan saß tîquilal tâcolekß. Ut li ani incßaß nacuan saß tîquilal tâsachekß ru.
18 Boro kaŋ ga dira nda adilitaray, i g'a faaba, Amma boro kaŋ ga hanga sanday te siiriyaŋ fonda ra ga kaŋ me folloŋ.
19Li ani naxtrabaji chi us lix chßochß tâcuânk xtzacaêmk chi nabal. Abanan li ani nacuulac chiru cuânc saß xyânkeb li incßaß nequeßtrabajic, aßan mâcßaß tâcuânk re.
19 Boro kaŋ ga nga laabo far ga du ŋwaari da yulwa, Amma boro kaŋ na boro yaamey gana, Talkataray ga wasa a se.
20Li ani nacuan saß tîquilal tâosobtesîk xban li Dios. Abanan li ani târaj ru xtaubal xbiomal incßaß tâcanâk chi incßaß tixtoj rix lix mâc.
20 Boro naanaykoy ga to da albarka, Amma boro kaŋ cahã arzaka duure se si jaŋ ciiti.
21Incßaß us nak takasicß ru ani takara. Abanan cuanqueb ajcuiß li nequeßxsicß ru ani nequeßxra yal xban xcßulbal xtumineb.
21 A si boori i ma baar'a-baar'a te. A si boori mo boro ma asariya daaru zama nga ma du ŋwaari kayna se.
22Li ani naxra li biomal naraj ru xtaubal lix biomal. Ut incßaß naxqßue retal nak nebaßil yô chi châlc saß xbên.
22 Boro kaŋ gonda miila laalo ga cahã ka arzaka gana, A mana bay mo kaŋ jaŋay ga kaa nga gaa.
23Li ani naxkßus ras rîtzßin saß xyâlal tâqßuehekß xlokßal. Abanan li ani incßaß naxye li yâl incßaß tâqßuehekß xlokßal, usta chanchan châbil li âtin naxye.
23 Boro kaŋ deeni boro gaa, Kokor banda a ga du gaakuri ka bisa boro kaŋ na me-kaanay te da nga deene.
24Li ani narelkßa li cßaßru cuan re lix naß xyucuaß ut naxye nak moco mâc ta li naxbânu, aßan xcomoneb li nequeßsachoc.
24 Boro kaŋ na nga baabo wala nga nya kom, A ma ne mo, «Woodin manti taali no» -- Bora din ya halacikoy hangasin no.
25Li ani naxrahi ru li cßaßak re ru yal re aßan xjunes, aßan nayoßoban plêt. Abanan li ani naxcßojob xchßôl riqßuin li Dios us tâêlk riqßuin li cßaßru naxbânu.
25 Boŋ jareko ga yanje tunandi, Amma boro kaŋ ga nga deyaŋo sinji Rabbi gaa ga te maani.
26Li ani naxcßojob xchßôl saß xbên li cßaßru naxbânu xjunes, aßan mâcßaß xnaßleb. Abanan li ani cuan xnaßleb tâcolekß.
26 Boro kaŋ jeeri nga bina gaa ya saamo no, Amma boro kaŋ ga taamu laakal gaa, i g'a faaba.
27Mâcßaß tâpaltok reheb li ani nequeßxtenkßa eb li nebaß. Abanan li ani incßaß nequeßxtokßoba ruheb li nebaß, tzßektânanbilakeb xbaneb chixjunileb.Nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßoc saß xcuanquil, eb li cristian nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu. Abanan nak nequeßsacheß ruheb li incßaß useb xnaßleb, us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu li tîqueb xchßôl.
27 Boro kaŋ ga no alfukaaru se, a si jaŋ bo, Amma boro kaŋ ga nga moy ganandi ga di laaliyaŋ boobo.
28Nak eb li incßaß useb xnaßleb nequeßoc saß xcuanquil, eb li cristian nequeßxmuk ribeb xbaneb xxiu. Abanan nak nequeßsacheß ruheb li incßaß useb xnaßleb, us nequeßel riqßuin li cßaßru nequeßxbânu li tîqueb xchßôl.
28 Waati kaŋ boro laaley ga kaaru, jama ga tugu, Amma waati kaŋ i ga halaci, adilantey ga tonton.