Maori

Spanish: Reina Valera (1909)

Proverbs

23

1¶ Ki te noho tahi korua ko te rangatira ki te kai, ata whakaaroa marietia tera i tou aroaro:
1CUANDO te sentares á comer con algún señor, Considera bien lo que estuviere delante de ti;
2Whakapakia he maripi ki tou korokoro, ki te mea he tangata kakai koe.
2Y pon cuchillo á tu garganta, Si tienes gran apetito.
3Kaua e hiahia ki ana mea reka: he kai tinihanga hoki era.
3No codicies sus manjares delicados, Porque es pan engañoso
4¶ Kaua e taruke ki te mea taonga: kati tau mea ki tou matauranga.
4No trabajes por ser rico; Pon coto á tu prudencia.
5E anga mai ranei ou kanohi ki taua mea korekore nei? He pono hoki ka whai parirau te taonga, koia ano kei te ekara, rere ana whaka te rangi.
5¿Has de poner tus ojos en las riquezas, siendo ningunas? Porque hacerse han alas, Como alas de águila, y volarán al cielo.
6¶ Kaua e kainga te kai a te tangata kanohi kino, kei minamina hoki koe ki ana mea reka.
6No comas pan de hombre de mal ojo, Ni codicies sus manjares:
7Ko tana hoki e mea ai i roto i a ia, pera tonu ia: E kai, e inu; koia tana kupu ki a koe; kahore ia ona ngakau ki a koe.
7Porque cual es su pensamiento en su alma, tal es él. Come y bebe, te dirá; Mas su corazón no está contigo.
8Ko te kongakonga i kainga e koe, ka ruakina e koe, ka maumauria ano hoki au kupu reka.
8Vomitarás la parte que tú comiste, Y perderás tus suaves palabras.
9¶ Kaua e korero ki nga taringa o te kuware; ka whakahawea hoki ia ki te whakaaro nui o au kupu.
9No hables á oídos del necio; Porque menospreciará la prudencia de tus razones.
10¶ Kei whakanekehia e koe te rohe tawhito; kei haere koe ki nga mara a te pani:
10No traspases el término antiguo, Ni entres en la heredad de los huérfanos:
11No te mea he kaha to ratou kaiwhakaora; ka tohea e ia ta ratou tohe ki a koe.
11Porque el defensor de ellos es el Fuerte, El cual juzgará la causa de ellos contra ti.
12¶ Anga atu tou ngakau ki te ako, me ou taringa ki nga kupu o te matauranga.
12Aplica tu corazón á la enseñanza, Y tus oídos á las palabras de sabiduría.
13Kaua e tohungia te whiu ki te tamaiti: ki te patua hoki ia e koe ki te rakau, e kore ia e mate.
13No rehuses la corrección del muchacho: Porque si lo hirieres con vara, no morirá.
14Tatatia ia e koe ki te rakau, a ka whakaorangia e koe tona wairua i te reinga.
14Tú lo herirás con vara, Y librarás su alma del infierno.
15E taku tama, ki te whakaaro nui tou ngakau, ka koa hoki toku ngakau, ae ra, toku nei ano:
15Hijo mío, si tu corazón fuere sabio, También á mí se me alegrará el corazón;
16Ae ra, ka hari oku whatumanawa, ina korero ou ngutu i nga mea tika.
16Mis entrañas también se alegrarán, Cuando tus labios hablaren cosas rectas.
17¶ Kei hae tou ngakau ki te hunga hara; engari kia wehi koe ki a Ihowa, a pau noa te ra.
17No tenga tu corazón envidia de los pecadores, Antes persevera en el temor de Jehová todo tiempo:
18He pono hoki tera ano he whakautu; e kore ano hoki tau i tumanako ai e hatepea atu.
18Porque ciertamente hay fin, Y tu esperanza no será cortada.
19¶ Whakarongo ra, e taku tama, kia whai whakaaro hoki koe, a whakatikaia tou ngakau i te ara.
19Oye tú, hijo mío, y sé sabio, Y endereza tu corazón al camino.
20Kei uru ki te hunga kakai waina; ki te hunga pukukai kikokiko:
20No estés con los bebedores de vino, Ni con los comedores de carne:
21No te mea ka tutuki tahi te tangata inu raua ko te tangata kakai ki te rawakore; he tawhetawhe hoki te kakahu a te momoe mo te tangata.
21Porque el bebedor y el comilón empobrecerán: Y el sueño hará vestir vestidos rotos.
22Whakarongo ki tou papa nana koe; kaua hoki e whakahawea ki tou whaea ina ruruhi ia.
22Oye á tu padre, á aquel que te engendró; Y cuando tu madre envejeciere, no la menosprecies.
23Hokona te pono, kaua hoki e whakawhitiwhitia; ae ra, te whakaaro nui, te ako hoki, me te matauranga.
23Compra la verdad, y no la vendas; La sabiduría, la enseñanza, y la inteligencia.
24Nui atu hoki te koa o te papa o te tangata tika; a, ko te tangata e whanau he tama whakaaro nui mana, ka hari ia ki a ia.
24Mucho se alegrará el padre del justo: Y el que engendró sabio se gozará con él.
25Kia hari tou papa raua ko tou whaea, ina, kia koa te wahine i whanau ai koe.
25Alégrense tu padre y tu madre, Y gócese la que te engendró.
26E taku tama, homai tou ngakau ki ahau, kia manako ano hoki ou kanohi ki aku ara.
26Dame, hijo mío, tu corazón, Y miren tus ojos por mis caminos.
27No te mea he rua hohonu te wahine kairau; he poka kuiti te wahine ke.
27Porque sima profunda es la ramera, Y pozo angosto la extraña.
28Ae ra, ka whanga ia ano he kaipahua, a ka whakatokomahatia e ia nga tangata poka ke.
28También ella, como robador, acecha, Y multiplica entre los hombres los prevaricadores.
29¶ Ko wai e aue? Ko wai e tangi? Ko wai e totohe? Ko wai e ngangautia? Ko wai e maru, he mea takekore? Ko wai e whero tonu ona kanohi?
29¿Para quién será el ay? ¿para quién el ay? ¿para quién las rencillas? ¿Para quién las quejas? ¿para quién las heridas en balde? ¿Para quién lo amoratado de los ojos?
30Ko te hunga e noho roa ana ki te waina; ko te hunga e haere ana ki te rapu i te waina whakaranu.
30Para los que se detienen mucho en el vino, Para los que van buscando la mistura.
31Kaua e titiro ki te waina i te mea e whero ana, ina puta tona kara i roto i te kapu, ina mania tona heke.
31No mires al vino cuando rojea, Cuando resplandece su color en el vaso: Entrase suavemente;
32Tona tukunga iho ano he nakahi e ngau ana, koia ano kei te wero a te neke.
32Mas al fin como serpiente morderá, Y como basilisco dará dolor:
33E kite hoki ou kanohi i nga mea rereke, a ka puta he kupu rereke i tou ngakau.
33Tus ojos mirarán las extrañas, Y tu corazón hablará perversidades.
34Ae ra, ka rite koe ki te tangata e takoto ana i waenga moana, ki te tangata ranei e takoto ana i te tihi o te rewa.
34Y serás como el que yace en medio de la mar, O como el que está en la punta de un mastelero.
35A ka mea koe, Patua ana ahau e ratou, a kihai ahau i mamae; tatatia ana ahau e ratou, a kihai ahau i mohio: a hea ahau ara ake ai? Ka rapua ano e ahau.
35Y dirás: Hiriéronme, mas no me dolió; Azotáronme, mas no lo sentí; Cuando despertare, aun lo tornaré á buscar.