¹जेव्हा तुम्ही महत्वाच्या लोकांबरोबर बसता आणि खाता तेव्हा तुम्ही कुणाबरोबर आहात याचे भान ठेवा.

¹When you sit to eat with a ruler, consider diligently what is before you;

²जरी तुम्हाला खूप भूक लागलेली असली तरी कधीही जास्त खाऊ नका.

²put a knife to your throat, if you are a man given to appetite.

³आणि तो जे चांगले पदार्थ वाढतो तेही जास्त खाऊ नका. तो कदाचित् एखादा डाव असू शकेल.

³Don’t be desirous of his dainties, since they are deceitful food.

⁴श्रीमंत होण्याचा प्रयत्न करताना तब्येतीची हेळसांड करु नका. तुम्ही शहाणे असाल तर धीर धराल.

⁴Don’t weary yourself to be rich. In your wisdom, show restraint.

⁵पैसा फार लवकर जातो. जणूकाही त्याला पंख फुटतात आणि तो पक्ष्यासारखा उडून जातो.

⁵Why do you set your eyes on that which is not? For it certainly sprouts wings like an eagle and flies in the sky.

⁶स्वार्थी माणसाबरोबर खाऊ नका. आणि त्याला जे खास भोजन आवडते त्यापासून दूर राहा.

⁶Don’t eat the food of him who has a stingy eye, and don’t crave his delicacies:

⁷जो नेहमी किंमतीचा विचार करणारा माणूस आहे. तो कदाचित् तुम्हाला म्हणेल, ‘खा आणि प्या’ पण त्याला ते खरोखरच हवे आहे असे नाही.

⁷for as he thinks about the cost, so he is. “Eat and drink!” he says to you, but his heart is not with you.

⁸आणि तुम्ही जर त्याचे अन्न खाल्ले तर तुम्ही आजारी पडाल आणि तुम्हाला शरम वाटेल.

⁸The morsel which you have eaten you shall vomit up, and lose your good words.

⁹मूर्खाला शिकवायचा प्रयत्न करु नका. तो तुमच्या शहाणपणाच्या शब्दांची थट्टा करील.

⁹Don’t speak in the ears of a fool, for he will despise the wisdom of your words.

¹⁰जुनी जमीन जायदादीची रेषा कधीही सरकवू नका. आणि निराधार मुलाची जमीन कधीही बळकावू नका.

¹⁰Don’t move the ancient boundary stone. Don’t encroach on the fields of the fatherless:

¹¹परमेश्वर तुमच्या विरुध्द जाईल. परमेश्वर शक्तिशाली आहे आणि तो त्या निराधार मुलाचे रक्षण करील.

¹¹for their Defender is strong. He will plead their case against you.

¹²तुमच्या शिक्षकाचे ऐका आणि जेवढे शिकता येईल तेवढे शिका.

¹²Apply your heart to instruction, and your ears to the words of knowledge.

¹³गरज पडेल तेव्हा मुलाला नेहमी शिक्षा करा. तुम्ही त्याला चापट मारली तर त्याला ती लागणार नाही.

¹³Don’t withhold correction from a child. If you punish him with the rod, he will not die.

¹⁴चापटी मारुन तुम्ही त्याला मृत्यूपासून वाचवू शकाल.

¹⁴Punish him with the rod, and save his soul from Sheol Sheol is the place of the dead. .

¹⁵मुला, तू जर शहाणा झालास तर मी खूप आनंदी होईन.

¹⁵My son, if your heart is wise, then my heart will be glad, even mine:

¹⁶तू योग्य गोष्टी बोलू लागलास, तू योग्य गोष्टी बोलताना मी ऐकले तर मला खूप आनंद होईल.

¹⁶yes, my heart will rejoice, when your lips speak what is right.

¹⁷दुष्ट लोकांचा मत्सर करु नका. पण परमेश्वराचा आदर करण्यासाठी नेहमीच प्रयत्नांची परकाष्ठा करा.

¹⁷Don’t let your heart envy sinners; but rather fear Yahweh all the day long.

¹⁸आशेला नेहमीच जागा असते. आणि ती आशा अमर आहे.

¹⁸Indeed surely there is a future hope, and your hope will not be cut off.

¹⁹म्हणून मुला, लक्ष दे आणि शहाणा हो. योग्य रीतीने जगण्याची काळजी घे.

¹⁹Listen, my son, and be wise, and keep your heart on the right path!

²⁰खूप खाणाऱ्या आणि खूप द्राक्षारस पिणाऱ्या लोकांशी मैत्री करु नकोस.

²⁰Don’t be among ones drinking too much wine, or those who gorge themselves on meat:

²¹जे लोक खूप खातात आणि पितात ते गरीब होतात. ते फक्त खातात, पितात आणि झोपतात आणि लवकरच त्यांच्याजवळ काहीही उरत नाही.

²¹for the drunkard and the glutton shall become poor; and drowsiness clothes them in rags.

²²तुझे वडील तुला ज्या गोष्टी सांगतात त्या ऐक. तुझ्या वडिलांशिवाय तू कधीही जन्माला आला नसतास. तुझी आई म्हातारी झाली तरी तिचा आदर कर.

²²Listen to your father who gave you life, and don’t despise your mother when she is old.

²³सत्य, शहाणपण, शिक्षण आणि समजूतदारपणा या गोष्टी पैसे मोजून घेण्याइतक्या मौल्यवान आहेत. आणि त्यांचे मूल्य त्या विकून टाकता न येण्याइतके अधिक आहे.

²³Buy the truth, and don’t sell it. Get wisdom, discipline, and understanding.

²⁴चांगल्या माणसाचे वडील खूप आनंदी असतात. एखाद्याचे मूल जर शहाणे असेल तर ते खूप आनंद देते.

²⁴The father of the righteous has great joy. Whoever fathers a wise child delights in him.

²⁵म्हणून तुमच्या आई - वडिलांना तुमच्याबरोबर आनंदी होऊ द्या. तुमच्या आईला आनंद घेऊ द्या.

²⁵Let your father and your mother be glad! Let her who bore you rejoice!

²⁶मुला, मी जे सांगतो ते लक्षपूर्वक ऐक. माझे आयुष्य तुुझ्यासमोर उदाहरणादाखल राहू दे.

²⁶My son, give me your heart; and let your eyes keep in my ways.

²⁷वेश्या आणि वाईट स्त्रिया म्हणजे सापळे आहेत. त्या खोल विहिरीसारख्या आहेत. त्यातून कधीही बाहेर पडता येत नाही.

²⁷For a prostitute is a deep pit; and a wayward wife is a narrow well.

²⁸वाईट स्त्री चोरासारखी तुमची वाट बघत असते. आणि ती पुष्कळ पुरुषांना पाप करायला लावते.

²⁸Yes, she lies in wait like a robber, and increases the unfaithful among men.

²⁹[This verse may not be a part of this translation]

²⁹Who has woe? Who has sorrow? Who has strife? Who has complaints? Who has needless bruises? Who has bloodshot eyes?

³⁰[This verse may not be a part of this translation]

³⁰Those who stay long at the wine; those who go to seek out mixed wine.

³¹म्हणून द्राक्षारसापासून सावध राहा. तो सुंदर आणि लाल दिसतो. तो पोल्यात चकाकतो आणि तुम्ही पिता तेव्हा तो अगदी सरळपणे जातो.

³¹Don’t look at the wine when it is red, when it sparkles in the cup, when it goes down smoothly.

³²पण शेवटी तो सापासारखा चावतो.

³²In the end, it bites like a snake, and poisons like a viper.

³³द्राक्षारसामुळे तुम्ही चित्रविचित्र गोष्टी बघायला लागता. तुमचे मन गोंधळून जाते.

³³Your eyes will see strange things, and your mind will imagine confusing things.

³⁴तुम्ही जेव्हा झोपता तेव्हा तुम्ही खवळलेल्या समुद्रावर आहात असे तुम्हाला वाटेल आपण जहाजावर झोपलो आहोत असे तुम्हाला वाटेल.

³⁴Yes, you will be as he who lies down in the midst of the sea, or as he who lies on top of the rigging:

³⁵तुम्ही म्हणाल, “त्यांना मला मारले पण मला ते कळलेसुध्दा नाही. त्यांनी मला खूप मारले पण मला ते आठवत नाही. आता मी जागा होऊ शकत नाही. मला आणखी प्यायला द्या.”

³⁵“They hit me, and I was not hurt! They beat me, and I don’t feel it! When will I wake up? I can do it again. I can find another.”