¹उन्हाळ्यात बर्फ पडायला नको आणि पीक कापणीच्यावेळी पाऊस पडायला नको असतो. त्याचप्रमाणे लोकांनी मूर्खांचा आदर करायला नको.

¹Like snow in summer, and as rain in harvest, so honor is not fitting for a fool.

²एखाद्याने तुमच्या बाबतीत काही वाईट घडावे असे म्हटले तर काही काळजी करु नका. तुम्ही जर काही चूक केली नसेल तर काहीच वाईट घडणार नाही. अशा माणसाचे शब्द तुमच्या जवळून उडून जाणाऱ्या व कधीच न थांबणाऱ्या पक्ष्याप्रमाणे असतात.

²Like a fluttering sparrow, like a darting swallow, so the undeserved curse doesn’t come to rest.

³घोड्याला चाबकाचे फटकारे लागतात. बैलाच्या नाकात वेसण घालावी लागते आणि मूर्खाला खरपूस मार द्यावा लागतो.

³A whip is for the horse, a bridle for the donkey, and a rod for the back of fools!

⁴एक वाईट परिस्थिती: मूर्खाने जर तुम्हाला मूर्खासारखा प्रश्र विचारला तर मूर्खासारखे उत्तर देऊ नका. नाहीतर तुम्ही सुध्दा मूर्खासारखेच दिसाल.

⁴Don’t answer a fool according to his folly, lest you also be like him.

⁵पण मूर्खाने जर मूर्ख प्रश्र विचारला तर तुम्हीही त्याला मूर्ख उत्तर द्या. नाहीतर तो मूर्ख आपण खूप हुशार आहोत असे समजेल.

⁵Answer a fool according to his folly, lest he be wise in his own eyes.

⁶तुमचा निरोप द्यायला मूर्खाला कधीही सांगू नका. तुम्ही जर तसे केलेत तर ते तुमचे पाय कापून टाकल्यासारखे होईल. संकटाला आमंत्रण दिल्यासारखे होईल.

⁶One who sends a message by the hand of a fool is cutting off feet and drinking violence.

⁷मूर्ख जेव्हा शहाण्यासारखे बोलायचा प्रयत्न करतो तेव्हा ते लंगड्याने प्रयत्न केल्यासारखे वाटते.

⁷Like the legs of the lame that hang loose: so is a parable in the mouth of fools.

⁸मूर्खाला आदर दाखवणे हे गोफणीला दगड बांधण्यासारखे आहे.

⁸As one who binds a stone in a sling, so is he who gives honor to a fool.

⁹मूर्ख जेव्हा काहीतरी शहाणपणाचे बोलण्याचा प्रयत्न करतो तेव्हा ते झिंगलेल्या माणसाने हातात रुतलेला काटा काढण्याचा प्रयत्न केल्यासारखे वाटते.

⁹Like a thornbush that goes into the hand of a drunkard, so is a parable in the mouth of fools.

¹⁰मूर्खाला किंवा वाटेवरच्या कोणालाही मोलाने काम करायला सांगणे धोकादायक असू शकते. त्यामुळे कोणाला इजा होईल ते सांगता येणार नाही.

¹⁰As an archer who wounds all, so is he who hires a fool or he who hires those who pass by.

¹¹कुत्रा अन्न खातो. नंतर त्याला बरे वाटेनासे होते आणि तो उलटी करतो. कुत्रा नंतरही ते ओकलेले पुन्हा खातो. मूर्ख माणूसही असाच असतो. तो मूर्खांसारख्या गोष्टी पुन्हा पुन्हा करतो.

¹¹As a dog that returns to his vomit, so is a fool who repeats his folly.

¹²जर एखादा माणूस शहाणा नसताना स्वत:ला शहाणा समजत असेल तर तो मूर्खापेक्षाही वाईट आहे.

¹²Do you see a man wise in his own eyes? There is more hope for a fool than for him.

¹³आळशी माणूस म्हणतो, “मी माझे घर सोडू शकत नाही. रस्त्यात सिंह आहे.”

¹³The sluggard says, “There is a lion in the road! A fierce lion roams the streets!”

¹⁴आळशी माणूस दारासारखा असतो. दार जसे बिजागरीवर मागे पुढे हलते तसा तो अंथरुणावर हलत असतो. तो इकडे तिकडे कुठेही जात नाही.

¹⁴As the door turns on its hinges, so does the sluggard on his bed.

¹⁵आळशी माणूस स्वत:चे अन्न उचलून तोंडात घालण्यातदेखील आळशीपणा करतो.

¹⁵The sluggard buries his hand in the dish. He is too lazy to bring it back to his mouth.

¹⁶आळश्याला आपण खूप हुशार आहोत असे वाटते. सात माणसे त्यांच्या कल्पनांसाठी योग्य कारणे देऊ शकतात. त्यांच्यापेक्षाही आपण हुशार आहोत असे त्याला वाटते.

¹⁶The sluggard is wiser in his own eyes than seven men who answer with discretion.

¹⁷दोन माणसांच्या वादातला भाग बनणे हे फार धोकादायक असते. ते रसत्याने चालताना कुत्र्याला त्याचे कान धरुन पकडण्यासारखेच असते.

¹⁷Like one who grabs a dog’s ears is one who passes by and meddles in a quarrel not his own.

¹⁸[This verse may not be a part of this translation]

¹⁹[This verse may not be a part of this translation]

²⁰शेकोटीत जर लाकडे नसतील तर ती शेकोटी विझून जाते. त्याचप्रमाणे अफवा नसतील तर वाद संपून जातात.

²⁰For lack of wood a fire goes out. Without gossip, a quarrel dies down.

²¹लोणारी कोळसा कोळश्याला पेटता ठेवतो आणि लाकूड शेकोटी पेटती ठेवते. त्याचप्रमाणे जे लोक संकटे निर्माण करतात तेच वाद चालू ठेवतात.

²¹As coals are to hot embers, and wood to fire, so is a contentious man to kindling strife.

²²लोकांना गप्पा-टप्पा आवडतात. ते चांगले अन्न खाल्ल्यासारखे असेत.

²²The words of a whisperer are as dainty morsels, they go down into the innermost parts.

²³दुष्ट योजना लपवण्यासाठी वापरलेले चांगले शब्द हे मातीच्या भांड्यावर चांदीचा मुलामा चढवल्यासारखे असते.

²³Like silver dross on an earthen vessel are the lips of a fervent one with an evil heart.

²⁴दुष्ट मनुष्य आपल्या बोलण्याने चांगले दिसण्याचा प्रयत्न करतो. पण तो आपल्या दुष्ट योजना आपल्या मनात लपवण्याचा प्रयत्न करतो.

²⁴A malicious man disguises himself with his lips, but he harbors evil in his heart.

²⁵तो ज्या गोष्टी सांगतो त्या जरी चांगल्या वाटल्या तरी त्यावर विश्वास ठेवू नका. त्याचे मन दुष्ट कल्पनांनी भरलेले आहे.

²⁵When his speech is charming, don’t believe him; for there are seven abominations in his heart.

²⁶तो त्याच्या दुष्ट योजना चांगल्या शब्दांनी लपवतो. पण तो फारच नीच असतो आणि शेवटी तो ज्या वाईट गोष्टी करतो त्या सर्वांना दिसतील.

²⁶His malice may be concealed by deception, but his wickedness will be exposed in the assembly.

²⁷जर एखाद्याने दुसऱ्याला जाळ्यात अडकविण्याचा प्रयत्न केला तर तो स्वत:च त्यात अडकतो जर एखाद्याने दुसऱ्यावर दरड टाकण्याचा प्रयत्न केला तर तो स्वत:च त्या दरडीखाली चिरडून जाईल.

²⁷Whoever digs a pit shall fall into it. Whoever rolls a stone, it will come back on him.

²⁸जो माणूस खोटे बोलून ज्या लोकांना दु:ख देतो त्यांचा तो तिरस्कार करीत असतो. आणि तो जर त्याच्या मनात नसताना काही बोलला तर तो स्वत:लाच दु:खी करीत असतो.

²⁸A lying tongue hates those it hurts; and a flattering mouth works ruin.