1राजाको हृदय परमप्रभुको हातमा हुन्छ, र त्यो खोलाको पानीझैं जता पायो उतै उहाँले बगाइ दिनु हुन्छ।
1Kralın yüreği RABbin elindedir,Kanaldaki su gibi onu istediği yöne çevirir.
2मानिसले आफ्नो नजरमा आफ्नो सम्पूर्ण व्यवहार सही देख्छ। तर परमप्रभुले हृदयमा के छ त्यो जाँच गर्नुहुन्छ।
2İnsan izlediği her yolun doğru olduğunu sanır,Ama niyetlerini tartan RABdir.
3बलिदानहरू भन्दा, मानिसहरूले सही अनि न्याय काम गर्नु परमप्रभुको निम्ति अधिक महत्वपूर्ण हुन्छ।
3RAB kendisine kurban sunulmasından çok,Doğruluğun ve adaletin yerine getirilmesini ister.
4घमण्डी आँखा अनि गर्वले भरिएको मन पाप हो, र यिनीहरूले दुष्ट मानिसको दुष्टता चिनाउन प्रदीपको सलेदोको काम गर्छन्।
4Küstah bakışlar ve kibirli yürekKötülerin çırası ve günahıdır.
5लगनशीलको योजनाहरूले मानिसहरूलाई लाभ गराउँछ, र हतार गर्नाले निश्चय दरिद्रता ल्याउँछ।
5Çalışkanın tasarıları hep bollukla,Her türlü acelecilik hep yoklukla sonuçlanır.
6झूटो बोलेर कमाएको सम्पत्ति वाफ झैं अस्थिर हुन्छ अनि त्यो घातक पासो बनिन्छ।
6Yalan dolanla yapılan servet,Sis gibi geçicidir ve ölüm tuzağıdır.
7दुष्ट मानिसहरूले गरेको नराम्रो कामले तिनीहरूलाई ध्वंश पार्छ। जुन संगत छ त्यो गर्नु यी मानिसहरू अस्वीकार गर्छन्।
7Kötülerin zorbalığı kendilerini süpürüp götürür,Çünkü doğru olanı yapmaya yanaşmazlar.
8दुष्ट मानिसहरू सधैं अर्कालाई ठग्ने हुन्छन् तर असल मानिसहरू ईमान्दार र न्याय संगतका हुन्छन्।
8Suçlunun yolu dolambaçlı,Pak kişinin yaptıklarıysa dosdoğrudur.
9एउटी झगडालु पत्नी सित घर भित्र बस्नु भन्दा शान्ति सित घरको एककुनामा बस्नु शान्तिमय हुन्छ।
9Kavgacı kadınla aynı evde oturmaktansa,Damın köşesinde oturmak yeğdir.
10दुष्ट मानिसहरू सधैं खराब काम गर्न खोज्छन् अनि तिनीहरूले वरिपरि भएका मानिसहरूलाई दया देखाउँदैन।
10Kötünün can attığı kötülüktür,Hiç kimseye acımaz.
11दुष्ट मानिसहरूले सजाय पाउँदा सरल मानिसहरूले ज्ञान पाउँछन्। जब बुद्धिमानी मानिसहरूलाई अनुशाशित बनाइन्छ तिनीहरू अझैं ज्ञानी हुन्छन्।
11Alaycı cezalandırılınca bön kişi akıllanır,Bilge olan öğretilenden bilgi kazanır.
12परमप्रभुले दुष्ट मानिसहरूको घर माथि नजर राख्नु हुन्छ अनि दुष्ट मानिसहरूलाई ध्वंश पार्नु हुन्छ।
12Adil Olan, kötünün evini dikkatle gözlerVe kötüleri yıkıma uğratır.
13यदि कुनै गरीब मानिसले पुकार्दा कसैले कान थुन्छ भने उसले पुकार्दा पनि कसैले सुन्दैन।
13Yoksulun feryadına kulağını tıkayanınFeryadına yanıt verilmeyecektir.
14गुप्तरूपले दिइएको उपहारले रीस शान्त पार्छ। लुकाएर दिएको घूसले अझै डरलाग्दो क्रोधलाई पनि शान्त पारिदिन्छ।
14Gizlice verilen armağan öfkeyi,Koyna sokuşturulan rüşvet de kızgın gazabı yatıştırır.
15न्यायले इमान्दार मानिसहरूलाई आनन्दित तुल्याँउछ, तर कुकर्मीहरूलाई यसले भयभित पार्छ।
15Hak yerine gelince doğru kişi sevinir,Fesatçı dehşete düşer.
16जो मानिस समझदारीको मार्गबाट बरालिन्छ ऊ अन्तमा मृत मानिसहरू सँग समाप्त हुन्छ।
16Sağduyudan uzaklaşan,Kendini ölüler arasında bulur.
17जसले सूख-भोगलाई प्रेम गर्छ ऊ दरिद्र बन्छ। जसले दाखरस अनि तेललाई प्रेम गर्छ ऊ धनी हुनु सक्दैन्।
17Zevkine düşkün olan yoksullaşır,Şaraba ve zeytinyağına düşkün kişi de zengin olmaz.
18एउटा दुष्ट मानिस एउटा धर्मी मानिसको निम्ति उद्धारक हुनेछ, अनि त्यसरीनै एउटा अविश्वासी मानिस इमान्दार मानिसको निम्ति हुनेछ।
18Kötü kişi doğru kişinin fidyesidir,Hain de dürüstün.
19छिटो रिसाउने र झगडेलु स्वभाव भएकी पत्नी सित बस्नुभन्दा निर्जन मरूभूमिमा रहनु असल हुन्छ।
19Çölde yaşamak,Can sıkıcı ve kavgacı kadınla yaşamaktan yeğdir.
20बुद्धिमान मानिसले आफूलाई चाहिने चीजहरू संचय गरेर राख्छ भने, मूर्खले यो सबैलाई खाने र खर्च गर्नेछ।
20Bilgenin evi değerli eşya ve zeytinyağıyla doludur,Akılsızsa malını har vurup harman savurur.
21जो इमान्दार जीवन जीउछ र विश्वास देखाउँछ उसले असल जीवन, सम्पत्ति अनि आदर आर्जन गर्छ।
21Doğruluğun ve sevginin ardından koşan,Yaşam, gönenç ve onur bulur.
22एकजना ज्ञानी मानिसहरूले सशस्त्र सेनाहरूको शहर आक्रमण गरे अनि उनीहरूको सुरक्षित र भरपर्दो किल्लालाई ध्वंश गरि दिए। ज्ञानी मानिसलाई कुनै कुराको अफ्ठेरो पर्दैन।
22Bilge kişi güçlülerin kentine saldırıpGüvendikleri kaleyi yıkar.
23जसले आफ्नो मुख र जिब्रोलाई नियन्त्रणमा राख्छ उसले आफैंलाई कष्टबाट रक्षा गर्छ।
23Ağzını ve dilini tutanBaşını beladan korur.
24जो मानिस जसले आफूलाई अरू मानिसहरू भन्दा श्रेष्ट ठान्छ त्यो घमण्डी हो अनि उसलाई “खिल्ली उडाउनेवाला” नामद्वारा बोलाइन्छ, उसले अत्यन्त घमण्डकासाथ काम गर्छ।
24Gururlu, küstah ve alaycı:Bunlar kas kas kasılan insanın adlarıdır.
25एउटा अल्छे मानिसको लालसाले उसलाई मार्छ, किनभने उसको हातहरूले काम गर्न अस्वीकार गर्छन्।
25Tembelin isteği onu ölüme götürür,Çünkü elleri çalışmaktan kaçınır;
26लोभि मानिसले उसका सबै दिनहरू धेरै पाउँने इच्छ गर्दै बिताउँछ, तर धर्मी मानिसले उदारता पूर्वक दिन्छ।
26Bütün gün isteklerini sıralar durur,Oysa doğru kişi esirgemeden verir.
27दुष्ट मानिसले चढाएको बलिदान त्यसै पनि परमेश्वरले घृणा गर्नु हुन्छ, त्यसमाथि पनि दष्ट अभिप्रायले चढाएको त झन घृणित हुन जान्छ।
27Kötülerin sunduğu kurban iğrençtir,Hele bunu kötü niyetle sunarlarsa.
28झूटो साक्षीहरूको नाश हुन्छ, तर एकजना मानिस जसले सवाधानी पूर्वक सुन्छ ऊ सधैंको निम्ति बोल्छ।
28Yalancı tanık yok olur,Dinlemeyi bilenin tanıklığıysa inandırıcıdır.
29एउटा दुष्ट मानिसले अविवेकी अनि साहसी कार्यहरू गर्छ तर एउटा इमान्दार मानिसले उसको कार्यहरूमा सोच विचार गर्छ।
29Kötü kişi kendine güçlü bir görünüm verir,Erdemli insansa tuttuğu yoldan emindir.
30कुनै पनि यस्तो ज्ञान अथवा समझ शक्ति अथवा सल्लाह छैन जसले परमप्रभुलाई जित्न सक्छ।
30RABbe karşı başarılı olabilecekBilgelik, akıl ve tasarı yoktur.
31मानिसहरूले लडाईं जित्न हात-हतियार तथा घोडा तयार पार्न सक्छन, तर तिनीहरूलाई विजय अथवा पराजय परमप्रभुले नै दिनु हुन्छ।
31At savaş günü için hazır tutulur,Ama zafer sağlayan RAB'dir.