¹ در آن زمان عیسی در یک روز سبت از میان مزارع گندم می‌گذشت و چون شاگردانش گرسنه بودند شروع به چیدن خوشه‌های گندم و خوردن آنها كردند.

¹At that time Jesus went on the sabbath through the cornfields; and his disciples were hungry, and began to pluck the ears and to eat.

² فریسیان این را دیده به او گفتند: «نگاه كن شاگردان تو كاری می‌کنند كه در روز سبت جایز نیست.»

²But the Pharisees, seeing [it], said to him, Behold, thy disciples are doing what is not lawful to do on sabbath.

³ او در جواب فرمود: «آیا شما آنچه را كه داوود وقتی خودش و یارانش گرسنه بودند انجام داد نخوانده‌اید؟

³But he said to them, Have ye not read what David did when he was hungry, and they that were with him?

⁴ چگونه او به خانهٔ خدا وارد شد و نانهای تقدیس شده را خورد، حال آنكه خوردن آن نانها، هم برای او و هم برای یارانش ممنوع بود و فقط كاهنان اجازهٔ خوردن آن را داشتند.

⁴How he entered into the house of God, and ate the shewbread, which it was not lawful for him to eat, nor for those with him, but for the priests only?

⁵ آیا در تورات نخوانده‌اید كه كاهنان با اینكه در روز سبت در معبد بزرگ، قانون سبت را می‌شكنند مقصّر نیستند؟

⁵Or have ye not read in the law that on the sabbaths the priests in the temple profane the sabbath, and are blameless?

⁶ بدانید كه شخصی بزرگتر از معبد بزرگ در اینجاست.

⁶But I say unto you, that there is here what is greater than the temple.

⁷ اگر شما معنی این جمله را می‌دانستید كه می‌گوید: 'رحمت می‌خواهم نه قربانی،' افراد بی‌گناه را محكوم نمی‌کردید.

⁷But if ye had known what is: I will have mercy and not sacrifice, ye would not have condemned the guiltless.

⁸ زیرا پسر انسان صاحب اختیار روز سبت است.»

⁸For the Son of man is Lord of the sabbath.

⁹ پس از آنكه عیسی به شهر دیگری رفت و به كنیسهٔ آنان وارد شد.

⁹And, going away from thence, he came into their synagogue.

¹⁰ مردی در آنجا بود كه یک دستش فلج شده بود. عدّه‌ای از حاضرین از عیسی سؤال كردند: «آیا شفا دادن در روز سبت جایز است؟» البتّه مقصود آنها این بود، كه اتّهامی علیه او پیدا كنند.

¹⁰And behold, there was a man having his hand withered. And they asked him, saying, Is it lawful to heal on the sabbath? that they might accuse him.

¹¹ امّا عیسی به ایشان فرمود: «فرض كنید كه یكی از شما گوسفندی دارد كه در روز سبت به گودالی می‌افتد. آیا آن گوسفند را نمی‌گیرید و از گودال بیرون نمی‌آورید؟

¹¹But he said to them, What man shall there be of you who has one sheep, and if this fall into a pit on the sabbath, will not lay hold of it and raise [it] up?

¹² مگر انسان از گوسفند بمراتب عزیزتر نیست؟ بنابراین، انجام كارهای نیكو در روز سبت جایز است.»

¹²How much better then is a man than a sheep! So that it is lawful to do well on the sabbath.

¹³ سپس عیسی به آن مرد رو كرده فرمود: «دستت را دراز كن.» او دست خود را دراز كرد و مانند دست دیگرش سالم شد.

¹³Then he says to the man, Stretch out thy hand. And he stretched [it] out, and it was restored sound as the other.

¹⁴ آنگاه فریسیان از كنیسه بیرون رفتند و برای كشتن عیسی توطئه چیدند.

¹⁴But the Pharisees, having gone out, took counsel against him, how they might destroy him.

¹⁵ امّا وقتی عیسی از ماجرا باخبر شد، آنجا را ترک كرد ولی جمعیّت زیادی به دنبال او رفتند و او همهٔ بیماران را شفا بخشید

¹⁵But Jesus knowing [it], withdrew thence, and great crowds followed him; and he healed them all:

¹⁶ و به آنها دستور داد كه دربارهٔ او با کسی صحبت نكنند

¹⁶and charged them strictly that they should not make him publicly known:

¹⁷ تا به این وسیله پیشگویی اشعیای نبی تحقّق یابد كه می‌فرماید:

¹⁷that that might be fulfilled which was spoken through Esaias the prophet, saying,

¹⁸ «این است بندهٔ من كه او را برگزیده‌ام او محبوب و مایهٔ شادی من است. او را از روح خود سرشار خواهم ساخت و او ملّتها را از كیفر الهی آگاه خواهد نمود.

¹⁸Behold my servant, whom I have chosen, my beloved, in whom my soul has found its delight. I will put my Spirit upon him, and he shall shew forth judgment to the nations.

¹⁹ او با کسی ستیزه نمی‌کند و فریاد نمی‌زند، و کسی صدای او را در کوچه‌ها نخواهد شنید.

¹⁹He shall not strive or cry out, nor shall any one hear his voice in the streets;

²⁰ نی خمیده را نخواهد شكست، و فتیلهٔ نیم سوخته را خاموش نخواهد كرد و خواهد كوشید تا عدالت پیروز شود.

²⁰a bruised reed shall he not break, and smoking flax shall he not quench, until he bring forth judgment unto victory;

²¹ او مایهٔ امید تمام ملّتها خواهد بود.»

²¹and on his name shall [the] nations hope.

²² در این وقت مردم شخصی را پیش او آوردند كه دیوانه و كور و لال بود و عیسی او را شفا داد به طوری که او توانست هم حرف بزند و هم ببیند.

²²Then was brought to him one possessed by a demon, blind and dumb, and he healed him, so that the dumb [man] spake and saw.

²³ مردم همه تعجّب كرده می‌گفتند: «آیا این فرزند داوود نیست؟»

²³And all the crowds were amazed and said, Is this [man] the Son of David?

²⁴ امّا وقتی فریسیان این را شنیدند گفتند: «این مرد به كمک بعلزبول، رئیس شیاطین، دیوها را بیرون می‌کند.»

²⁴But the Pharisees, having heard [it], said, This [man] does not cast out demons, but by Beelzebub, prince of demons.

²⁵ عیسی كه از افكار ایشان آگاه بود به آنان گفت: «هر كشوری كه به دسته‌های مختلف تقسیم شود رو به خرابی خواهد گذاشت و هر شهر یا خانه‌ای كه به دسته‌های مخالف تقسیم گردد، دوام نخواهد آورد.

²⁵But he, knowing their thoughts, said to them, Every kingdom divided against itself is brought to desolation, and every city or house divided against itself will not subsist.

²⁶ و اگر شیطان، شیطان را بیرون كند و علیه خود تجزیه شود حكومت او چگونه پایدار بماند؟

²⁶And if Satan casts out Satan, he is divided against himself; how then shall his kingdom subsist?

²⁷ و اگر من به كمک بعلزبول دیوها را بیرون می‌کنم، فرزندان شما با كمک چه کسی آنها را بیرون می‌کنند؟ آنها دربارهٔ حرفهای شما قضاوت خواهند كرد.

²⁷And if *I* cast out demons by Beelzebub, your sons, by whom do they cast [them] out? For this reason *they* shall be your judges.

²⁸ امّا اگر من به وسیلهٔ روح خدا دیوها را بیرون می‌کنم، این نشان می‌دهد كه پادشاهی خدا به شما نزدیک شده است

²⁸But if *I* by [the] Spirit of God cast out demons, then indeed the kingdom of God is come upon you.

²⁹ یا چگونه کسی می‌تواند به خانهٔ مرد زورمندی وارد شود و اموال او را تاراج كند جز آنكه اول دست و پای آن مرد را ببندد و آن وقت خانهٔ او را غارت كند؟

²⁹Or how can any one enter into the house of the strong [man] and plunder his goods, unless first he bind the strong [man]? and then he will plunder his house.

³⁰ «هرکه با من نیست برخلاف من است و هرکه با من جمع نمی‌کند پراكنده می‌سازد.

³⁰He that is not with me is against me, and he that gathers not with me scatters.

³¹ پس بدانید كه هر نوع گناه یا كفری كه انسان مرتكب شده باشد قابل آمرزش است، به جز كفری كه علیه روح‌القدس بگوید. این كفر آمرزیده نخواهد شد.

³¹For this reason I say unto you, Every sin and injurious speaking shall be forgiven to men, but speaking injuriously of the Spirit shall not be forgiven to men.

³² هرکس علیه پسر انسان سخنی بگوید آمرزیده خواهد شد، امّا برای کسی‌که علیه روح‌القدس سخن بگوید هیچ آمرزشی نیست، نه در این دنیا و نه در دنیای آینده.

³²And whosoever shall have spoken a word against the Son of man, it shall be forgiven him; but whosoever shall speak against the Holy Spirit, it shall not be forgiven him, neither in this age nor in the coming [one].

³³ «اگر میوهٔ خوب می‌خواهید، درخت شما باید خوب باشد، زیرا درخت بد میوهٔ بد به بار خواهد آورد. چونكه درخت را از میوه‌اش می‌شناسند.

³³Either make the tree good, and its fruit good; or make the tree corrupt, and its fruit corrupt. For from the fruit the tree is known.

³⁴ ای مارها، شما كه آدمهای شریری هستید، چگونه می‌توانید سخنان خوب بگویید؟ زیرا زبان از آنچه دل را پر ساخته است، سخن می‌گوید.

³⁴Offspring of vipers! how can ye speak good things, being wicked? For of the abundance of the heart the mouth speaks.

³⁵ مرد نیكو از خزانهٔ نیكوی درون خویش، نیكی و مرد بد از خزانهٔ بد درون خود، بدی به بار می‌آورد.

³⁵The good man out of the good treasure brings forth good things; and the wicked man out of the wicked treasure brings forth wicked things.

³⁶ «بدانید كه در روز داوری همهٔ مردم باید جواب هر سخن بیهوده‌ای را كه گفته‌اند بدهند.

³⁶But I say unto you, that every idle word which men shall say, they shall render an account of it in judgment-day:

³⁷ زیرا بر طبق سخن خود یا تبرئه خواهی شد و یا محكوم.»

³⁷for by thy words thou shalt be justified, and by thy words thou shalt be condemned.

³⁸ در این وقت عدّه‌ای از علما و فریسیان به عیسی گفتند: «ای استاد می‌خواهیم نشانه‌ای به ما نشان بدهی»

³⁸Then answered him some of the scribes and Pharisees, saying, Teacher, we desire to see a sign from thee.

³⁹ او جواب داد: «نسل شریر و بی‌وفا نشانه‌ای می‌خواهند و تنها نشانه‌ای كه به آنها داده خواهد شد، نشانهٔ یونس نبی است.

³⁹But he, answering, said to them, A wicked and adulterous generation seeks after a sign, and a sign shall not be given to it save the sign of Jonas the prophet.

⁴⁰ همان‌طور كه یونس سه روز و سه شب در شكم یک ماهی بزرگ ماند، پسر انسان نیز سه شبانه‌روز در دل زمین خواهد ماند.

⁴⁰For even as Jonas was in the belly of the great fish three days and three nights, thus shall the Son of man be in the heart of the earth three days and three nights.

⁴¹ در روز داوری مردم نینوا برمی‌خیزند و مردم این زمانه را محكوم می‌كنند، زیرا مردم نینوا وقتی موعظهٔ یونس را شنیدند، توبه كردند. حال آنکه شخصی كه در اینجاست، از یونس بزرگتر است.

⁴¹Ninevites shall stand up in the judgment with this generation, and shall condemn it: for they repented at the preaching of Jonas; and behold, more than Jonas [is] here.

⁴² ملكهٔ جنوب نیز در روز داوری برخاسته مردم این زمانه را محكوم خواهد ساخت، زیرا او از دورترین نقطهٔ جهان آمد تا حكمت سلیمان را بشنود و حال آنکه شخصی كه در اینجاست از سلیمان بزرگتر است.

⁴²A queen of [the] south shall rise up in the judgment with this generation, and shall condemn it; for she came from the ends of the earth to hear the wisdom of Solomon; and behold, more than Solomon [is] here.

⁴³ «وقتی روح پلید از شخصی بیرون می‌آید برای پیدا كردن جای راحت در بیابانهای خشک و بی‌آب سرگردان می‌شود و چون نمی‌یابد،

⁴³But when the unclean spirit has gone out of the man, he goes through dry places, seeking rest, and does not find [it].

⁴⁴ با خود می‌گوید: 'به خانه‌ای كه آن را ترک كردم برمی‌گردم.' پس برمی‌گردد و آن خانه را خالی و جارو شده و منظّم و مرتّب می‌بیند.

⁴⁴Then he says, I will return to my house whence I came out; and having come, he finds [it] unoccupied, swept, and adorned.

⁴⁵ آنگاه می‌رود و هفت روح شریرتر از خود را جمع می‌کند و می‌آورد و آنها همه آمده و در آنجا ساكن می‌شوند و عاقبتِ آن شخص از اولش بدتر می‌شود. وضع مردم شریر این زمانه هم همین‌طور خواهد بود.»

⁴⁵Then he goes and takes with himself seven other spirits worse than himself, and entering in, they dwell there; and the last condition of that man becomes worse than the first. Thus shall it be to this wicked generation also.

⁴⁶ عیسی هنوز مشغول صحبت بود، كه مادر و برادرانش آمدند و در بیرون ایستاده می‌خواستند با او گفت‌وگو كنند.

⁴⁶But while he was yet speaking to the crowds, behold, his mother and his brethren stood without, seeking to speak to him.

⁴⁷ پس شخصی به او گفت: «مادر و برادرانت بیرون ایستاده و می‌خواهند با تو صحبت كنند.»

⁴⁷Then one said unto him, Behold, thy mother and thy brethren are standing without, seeking to speak to thee.

⁴⁸ عیسی گفت: «مادر من كیست؟ برادرانم كیانند؟»

⁴⁸But he answering said to him that spoke to him, Who is my mother, and who are my brethren?

⁴⁹ و به شاگردان خود اشاره كرده فرمود: «اینها مادر و برادران من هستند. هرکه ارادهٔ پدر آسمانی مرا انجام دهد برادر من، خواهر من و مادر من است.»

⁴⁹And, stretching out his hand to his disciples, he said, Behold my mother and my brethren;

⁵⁰ هرکه ارادهٔ پدر آسمانی مرا انجام دهد برادر من، خواهر من و مادر من است.»

⁵⁰for whosoever shall do the will of my Father who is in [the] heavens, he is my brother, and sister, and mother.