1
در این وقت گروهی از فریسیان و علما از اورشلیم پیش عیسی آمده از او پرسیدند:
1Then the scribes and Pharisees from Jerusalem come up to Jesus, saying,
2
«چرا شاگردان تو آداب و رسومی را كه از نیاکان ما به ما رسیده است، نادیده می‌گیرند و پیش از خوردن غذا دستهای خود را نمی‌شویند؟»
2Why do thy disciples transgress what has been delivered by the ancients? for they do not wash their hands when they eat bread.
3
عیسی به آنان جواب داد: «چرا خود شما برای اینكه آداب و رسوم گذشته خود را حفظ كنید، فرمان الهی را می‌شكنید؟
3But he answering said to them, Why do *ye* also transgress the commandment of God on account of your traditional teaching?
4
مثلاً خدا فرمود: 'پدر و مادر خود را احترام كن، و هرکس به پدر یا مادر خود ناسزا گوید، باید كشته شود،'
4For God commanded saying, Honour father and mother; and, He that speaks ill of father or mother, let him die the death.
5
امّا شما می‌گویید: 'اگر کسی به پدر و مادر خود بگوید كه هرچه باید برای كمک به شما بدهم وقف كار خدا کرده‌ام،
5But *ye* say, Whosoever shall say to his father or mother, It is a gift, whatsoever [it be] by which [received] from me thou wouldest be profited:
6
دیگر او مجبور نیست به آنها احترام بگذارد.' شما این‌طور قانون خدا را به‌خاطر آداب و رسوم خود نادیده گرفته‌اید.
6and he shall in no wise honour his father or his mother; and ye have made void the commandment of God on account of your traditional teaching.
7
ای ریاكاران! اشعیا دربارهٔ شما درست پیشگویی كرد وقتی گفت:
7Hypocrites! well has Esaias prophesied about you, saying,
8
'این قوم با زبان خود، به من احترام می‌گذارند،
امّا دلهایشان از من دور است.
8This people honour me with the lips, but their heart is far away from me;
9
عبادت آنها بیهوده است
زیرا اوامر انسانی را به جای احكام الهی تعلیم می‌دهند.'»
9but in vain do they worship me, teaching [as] teachings commandments of men.
10
آنگاه عیسی مردم را پیش خوانده به ایشان گفت: «به من گوش كنید و این را بدانید
10And having called to [him] the crowd, he said to them, Hear and understand:
11
كه انسان به وسیلهٔ آنچه می‌خورد و می‌نوشد ناپاک نمی‌شود، بلكه آن چیزی كه از دهان او بیرون می‌آید، او را ناپاک می‌سازد.»
11Not what enters into the mouth defiles the man; but what goes forth out of the mouth, this defiles the man.
12
در این وقت شاگردان پیش او آمده گفتند: «آیا می‌دانی فریسیان از آنچه گفته‌ای ناراحت شده‌اند؟»
12Then his disciples, coming up, said to him, Dost thou know that the Pharisees, having heard this word, have been offended?
13
عیسی جواب داد: «هر نهالی كه پدر آسمانی من بر زمین نكاشته باشد، از ریشه كنده خواهد شد.
13But he answering said, Every plant which my heavenly Father has not planted shall be rooted up.
14
آنها را به حال خودشان بگذارید، آنها كورانی هستند كه راهنمای كوران دیگر می‌باشند و هرگاه كوری راهنمای كور دیگری باشد، هر دو به چاه خواهند افتاد.»
14Leave them alone; they are blind leaders of blind: but if blind lead blind, both will fall into a ditch.
15
آنگاه پطرس به عیسی گفت: «معنی این مَثَل را برای ما تعریف كن.»
15And Peter answering said to him, Expound to us this parable.
16
عیسی در جواب فرمود: «پس شما هنوز هم این چیزها را درک نمی‌کنید؟
16But he said, Are *ye* also still without intelligence?
17
آیا نمی‌فهمید كه هرچه از راه دهان وارد بدن شود به معده می‌رود و پس از آن در مَزبَله ریخته می‌شود؟
17Do ye not yet apprehend, that everything that enters into the mouth finds its way into the belly, and is cast forth into the draught?
18
امّا چیزهایی كه از دهان بیرون می‌آید از دل سرچشمه می‌گیرد و آنهاست كه آدمی را ناپاک می‌سازد،
18but the things which go forth out of the mouth come out of the heart, and those defile man.
19
زیرا افكار پلید، قتل، زنا، فسق، دزدی، شهادت دروغ و افترا از دل سرچشمه می‌گیرند
19For out of the heart come forth evil thoughts, murders, adulteries, fornications, thefts, false witnessings, blasphemies;
20
و اینهاست، چیزهایی كه آدمی را نجس می‌سازد نه نشستن دستها قبل از غذا.»
20these are the things which defile man; but the eating with unwashen hands does not defile man.
21
آنگاه عیسی آن محل را ترک كرده به نواحی صور و صیدون رفت.
21And Jesus, going forth from thence, went away into the parts of Tyre and Sidon;
22
یک زن كنعانی كه اهل آنجا بود، پیش عیسی آمد و با صدای بلند گفت: «ای آقا، ای فرزند داوود، به من رحم كن، دخترم سخت گرفتار دیو شده است.»
22and lo, a Canaanitish woman, coming out from those borders, cried [to him] saying, Have pity on me, Lord, Son of David; my daughter is miserably possessed by a demon.
23
امّا عیسی هیچ جوابی به او نداد تا اینكه شاگردان جلو آمدند و از عیسی خواهش كرده گفتند: «او فریادكنان به دنبال ما می‌آید، او را بفرست برود.»
23But he did not answer her a word. And his disciples came to [him] and asked him, saying, Dismiss her, for she cries after us.
24
عیسی در جواب گفت: «من فقط برای گوسفندان گمشدهٔ قوم اسرائیل فرستاده شده‌ام.»
24But he answering said, I have not been sent save to the lost sheep of Israel's house.
25
امّا آن زن جلو آمده پیش پای عیسی به خاک افتاد و فریاد زد: «ای آقا، به من كمک كن.»
25But she came and did him homage, saying, Lord, help me.
26
عیسی در جواب او گفت: «درست نیست كه نان اطفال را برداریم و پیش سگها بیندازیم.»
26But he answering said, It is not well to take the bread of the children and cast it to the dogs.
27
امّا آن زن جواب داد: «درست است ای آقا، امّا سگها نیز از ریزه‌های غذایی كه از سفرهٔ اربابشان می‌افتد، می‌خورند.»
27But she said, Yea, Lord; for even the dogs eat of the crumbs which fall from the table of their masters.
28
عیسی در جواب به او گفت: «ای زن، ایمان تو عظیم است. آرزوی تو بر آورده شود.» و در همان لحظه دخترش شفا یافت.
28Then Jesus answering said to her, O woman, thy faith [is] great. Be it to thee as thou desirest. And her daughter was healed from *that* hour.
29
عیسی آن محل را ترک كرده و از راه ساحل دریای جلیل به بالای كوهی رفت و در آنجا نشست.
29And Jesus, going away from thence, came towards the sea of Galilee, and he went up into the mountain and sat down there;
30
عدّهٔ زیادی از مردم پیش او آمدند و اشخاص چُلاق و كوران، گنگان و لنگان و بیماران دیگر را با خود آورده جلوی پاهای او می‌گذاشتند و او آنها را شفا می‌داد.
30and great crowds came to him, having with them lame, blind, dumb, crippled, and many others, and they cast them at his feet, and he healed them:
31
مردم وقتی گنگان را گویا و اشخاص چُلاق را سالم و شلان را روان و كوران را بینا دیدند، تعجّب كردند و خدای اسرائیل را حمد گفتند.
31so that the crowds wondered, seeing dumb speaking, crippled sound, lame walking, and blind seeing; and they glorified the God of Israel.
32
عیسی شاگردان را پیش خود خوانده به آنان گفت: «دل من برای این مردم می‌سوزد. الآن سه روز است كه آنها با من هستند و دیگر چیزی برای خوردن ندارند. من نمی‌خواهم آنها را گرسنه روانه كنم، چون ممكن است در راه ضعف كنند.»
32But Jesus, having called his disciples to [him], said, I have compassion on the crowd, because they have stayed with me already three days and they have not anything they can eat, and I would not send them away fasting lest they should faint on the way.
33
شاگردان در جواب گفتند: «از كجا می‌توانیم در این بیابان نان كافی برای سیر كردن چنین جمعیّتی پیدا كنیم؟»
33And his disciples say to him, Whence should we have so many loaves in [the] wilderness as to satisfy so great a crowd?
34
عیسی پرسید: «چند نان دارید؟» جواب دادند: «هفت نان و چند ماهی كوچک.»
34And Jesus says to them, How many loaves have ye? But they said, Seven, and a few small fishes.
35
عیسی دستور داد كه مردم روی زمین بنشینند.
35And he commanded the crowds to lie down on the ground;
36
آنگاه آن هفت نان و ماهیان را گرفت و پس از آنكه خدا را شكر نمود آنها را پاره كرده به شاگردان داد و شاگردان به مردم دادند.
36and having taken the seven loaves and the fishes, having given thanks, he broke [them] and gave [them] to his disciples, and the disciples to the crowd.
37
همه خوردند و سیر شدند و از خُرده‌های باقیمانده هفت زنبیل پر شد.
37And all ate and were filled; and they took up what was over and above of the fragments seven baskets full;
38
غیراز زنها و كودكان چهارهزار مرد از آن خوراک خوردند.
آنگاه عیسی جمعیّت را مرخّص كرد و خود سوار قایق شده و به ناحیه مَجدَل رفت.
38but they that ate were four thousand men, besides women and children.
39
آنگاه عیسی جمعیّت را مرخّص كرد و خود سوار قایق شده و به ناحیه مَجدَل رفت.
39And, having dismissed the crowds, he went on board ship and came to the borders of Magadan.