¹ زن دانا خانهٔ خود را آباد می‌کند، امّا زن نادان با دست خود خانهٔ خود را خراب می‌سازد.

¹Der Frauen Weisheit baut ihr Haus, die Torheit reißt es ein mit eigenen Händen.

² کسانی‌که با صداقت رفتار می‌نمایند، از خداوند می‌ترسند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر می‌کنند.

²Wer in seiner Redlichkeit wandelt, fürchtet den HERRN; wer aber verkehrte Wege geht, verachtet ihn.

³ پُر حرفی شخص نادان را به زحمت می‌اندازد، امّا سخنان شخص دانا او را محافظت می‌کند.

³Im Munde des Narren ist eine Rute für seinen Hochmut, aber die Weisen behüten ihre Lippen.

⁴ اگر گاو نباشد، انبار از غلّه خالی می‌ماند، با نیرو و قوّت گاو محصول فراوان به دست می‌آید.

⁴Wo keine Rinder sind, da bleibt die Krippe rein; die Kraft des Ochsen aber verschafft großen Gewinn.

⁵ شاهد امین دروغ نمی‌گوید، امّا از دهان شاهد نادرست دروغ می‌بارد.

⁵Ein treuer Zeuge lügt nicht; aber ein falscher Zeuge lügt, so viel er kann.

⁶ کسی‌که همه‌چیز را مسخره می‌کند، هرگز نمی‌تواند حکمت را بیابد، ولی شخص عاقل به آسانی آن را به دست می‌آورد.

⁶Sucht ein Spötter Weisheit, so findet er keine; der Verständige aber begreift leicht.

⁷ از مردم نادان دوری کن، زیرا چیزی ندارند که به تو یاد بدهند.

⁷Gehe weg von dem dummen Menschen! Du hörst doch nichts Gescheites von ihm.

⁸ حکمتِ شخص عاقل راهنمای اوست، امّا حماقتِ افراد نادان باعث گمراهی آنها می‌شود.

⁸Die Weisheit läßt den Klugen merken, welchen Weg er gehen soll; aber die Torheit der Narren betrügt sie selbst.

⁹ آدمهای نادان از گناه کردن دست نمی‌کشند، امّا درستکاران رضامندی خدا را می‌خواهند.

⁹Der Toren spottet das Schuldopfer; unter den Redlichen aber herrscht gutes Einvernehmen.

¹⁰ تنها دل انسان است که تلخی او را احساس می‌کند و در خوشی او نیز کسی جز خودش نمی‌تواند شریک باشد.

¹⁰Das Herz kennt seinen eigenen Kummer, und in seine Freude soll sich kein Fremder mischen!

¹¹ خانهٔ مردم بدکار خراب می‌شود، امّا خانهٔ راستان وسعت می‌یابد.

¹¹Das Haus der Gottlosen wird zerstört; aber die Hütte der Redlichen wird aufblühen.

¹² راهی که فکر می‌‌کنی راست است، ممکن است به مرگ منتهی شود.

¹²Es gibt einen Weg, der dem Menschen richtig scheint; aber sein Ende ist der Weg zum Tod.

¹³ خنده می‌تواند اندوه را پنهان کند، امّا هنگامی‌که خنده تمام شود، درد و اندوه بر جای خود باقی می‌ماند.

¹³Auch beim Lachen kann das Herz Kummer empfinden, und die Freude kann enden in Traurigkeit.

¹⁴ آدم خدا نشناس نتیجهٔ کار خود را می‌بیند و شخص نیکو از ثمرهٔ کارهای خود بهره می‌گیرد.

¹⁴Ein abtrünniges Herz bekommt genug von seinen eigenen Wegen und ebenso ein guter Mensch von seinem Tun.

¹⁵ آدم نادان هر حرفی را باور می‌کند، امّا شخص عاقل سنجیده رفتار می‌نماید.

¹⁵Der Einfältige glaubt jedem Geschwätz; aber der Kluge gibt auf seine Schritte acht.

¹⁶ شخص دانا محتاط است و از خطر دوری می‌کند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر می‌اندازد.

¹⁶Der Weise ist vorsichtig und weicht vom Bösen; aber der Tor ist übermütig und sorglos.

¹⁷ شخص تندخو کارهای احمقانه می‌کند و آدم حیله‌گر مورد نفرت قرار می‌گیرد.

¹⁷Ein Ungeduldiger macht Dummheiten, und ein boshafter Mensch macht sich verhaßt.

¹⁸ حماقت نصیب نادانان می‌شود و حکمت نصیب عاقلان.

¹⁸Dummheit ist das Erbteil der Einfältigen, Erfahrung die Krone der Klugen.

¹⁹ مردم بدکار عاقبت در برابر اشخاص نیک سر تعظیم فرود می‌آورند و محتاج آنها می‌شوند.

¹⁹Die Bösen müssen sich bücken vor den Guten und die Gottlosen bei den Toren der Gerechten.

²⁰ ثروتمندان دوستان زیاد دارند، امّا شخص فقیر را حتّی همسایه‌هایش نیز تحقیر می‌کنند.

²⁰Ein Armer wird sogar von seinem Nächsten gehaßt; ein Reicher aber hat viele Liebhaber.

²¹ تحقیر کردن اشخاص فقیر گناه است، خوشا به حال کسی‌که بر آنها ترحّم کند.

²¹Seinen Nächsten verachten ist Sünde, aber wohl dem, der sich des Elenden erbarmt!

²² کسانی‌که نقشه‌های پلید در سر می‌پرورانند، گمراه می‌شوند؛ امّا آنهایی که نیّت خوب دارند، مورد محبّت و اعتماد قرار می‌گیرند.

²²Werden nicht irre gehen, die Böses schmieden? Gnade aber und Wahrheit widerfahre dem, der gute Absichten hat!

²³ کسی‌که زحمت می‌کشد، منفعت عایدش می‌شود؛ امّا شخصی که فقط حرف می‌زند، فقیر می‌گردد.

²³Wo man sich alle Mühe gibt, da ist Überfluß; aber wo man nur Worte macht, da herrscht Mangel.

²⁴ ثروت نصیب مردم دانا می‌شود، امّا پاداش اشخاص نادان حماقت آنهاست.

²⁴Reichtum ist der Weisen Krone; aber die Narren haben nichts als Dummheit.

²⁵ شاهد امین جان مردم را نجات می‌دهد، امّا شاهد دروغگو به مردم خیانت می‌کند.

²⁵Ein treuer Zeuge rettet Seelen; ein Lügner aber ist ein Betrüger.

²⁶ کسی‌که از خدا می‌ترسد، تکیه‌گاه مستحکمی ‌دارد و فرزندانش در امان می‌باشند.

²⁶In der Furcht des HERRN liegt starkes Vertrauen; Er wird auch den Kindern eine Zuflucht sein.

²⁷ خدا‌ترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگاه می‌دارد.

²⁷Die Furcht des HERRN ist eine Quelle des Lebens; man meidet durch sie die Stricke des Todes.

²⁸ عظمت یک پادشاه به تعداد مردمی است که بر آنها حکومت می‌کند. پادشاه بدون رعیت نابود می‌شود.

²⁸In der Menge des Volkes besteht des Königs Schmuck; aber das Schwinden der Bevölkerung ist des Fürsten Untergang.

²⁹ کسی‌که صبر و حوصله دارد، شخص بسیار دانایی است، امّا از آدم تندخو حماقت سرمی‌زند.

²⁹Der Langmütige hat viel Verstand, der Jähzornige aber begeht große Torheiten.

³⁰ آرامش فکری به بدن سلامتی می‌بخشد، ولی حسادت استخوان را می‌پوساند.

³⁰Ein gelassenes Herz ist des Leibes Leben; aber Eifersucht ist Knochenfraß.

³¹ کسی‌که به فقرا ظلم می‌کند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به مردم مسکین ترحّم می‌نماید، خدا را احترام نموده است.

³¹Wer den Schwachen unterdrückt, beschimpft seinen Schöpfer; wer Ihn aber ehren will, erbarmt sich des Armen.

³² مردم خداشناس وقتی بمیرند، پناهگاهی خواهند داشت، امّا گناهکاران به وسیلهٔ گناهانشان تباه می‌شوند.

³²Der Gottlose wird durch seine Bosheit gestürzt; der Gerechte aber ist auch im Tode getrost.

³³ اشخاص فهمیده حکمت را در دل خود حفظ می‌کنند، ولی آدمهای نادان از حکمت بهره‌ای ندارند.

³³Die Weisheit wohnt im Herzen des Verständigen, sie bezeugt sich auch am Gewissen der Toren.

³⁴ صداقت مایهٔ سرفرازی یک قوم است و گناه باعث رسوایی آن. پادشاه از خدمتگزاران دانا خشنود می‌شود، امّا کسانی‌که شرارت می‌کنند، مورد غضب او قرار می‌گیرند.

³⁴Gerechtigkeit erhöht ein Volk; die Sünde aber ist der Völker Schande.

³⁵ پادشاه از خدمتگزاران دانا خشنود می‌شود، امّا کسانی‌که شرارت می‌کنند، مورد غضب او قرار می‌گیرند.

³⁵Ein König hat Wohlgefallen an einem verständigen Knechte; sein Zorn aber trifft einen Schändlichen.