¹ شراب انسان را به کارهای احمقانه وادار می‌کند و مشروب باعث جنگ و دعوا می‌شود. کسانی‌که معتاد به مشروب می‌شوند، احمقند.

¹Der Wein, das starke Getränk, macht übermütig und wild, und keiner, der sich damit berauscht, wird weise.

² خشم پادشاه مانند غرّش شیر است. هرکسی که خشم او را برانگیزاند، جان خود را به خطر می‌اندازد.

²Der König ist zu fürchten wie ein brüllender Löwe; wer sich seinen Zorn zuzieht, verwirkt sein Leben.

³ دوری از نزاع برای انسان عزّت می‌آورد. فقط آدمهای احمق هستند که نزاع برپا می‌کنند.

³Abzulassen vom Zank ist für den Mann eine Ehre; jeder Narr aber kann die Zähne zeigen.

⁴ شخص تنبل به موقع زمین خود را شخم نمی‌زند، بنابراین هنگام برداشت محصول هرچه می‌گردد، چیزی نمی‌یابد.

⁴Im Herbst will der Faule nicht pflügen; begehrt er dann in der Ernte, so ist nichts da!

⁵ افکار شخص مانند آب در ته چاه است و شخص دانا آن را بیرون می‌کشد.

⁵Tiefes Wasser ist der Rat im Herzen eines Mannes; ein verständiger Mann aber schöpft es aus.

⁶ اشخاص زیادی ادّعا می‌کنند که باوفا هستند، امّا چه کسی می‌تواند شخصی را پیدا کند که واقعاً باوفا باشد؟

⁶Viele Menschen werden gnädige Herren genannt; wer findet aber einen treuen Mann?

⁷ فرزندان شخص صادق و درستکار در زندگی سعادتمند خواهند شد.

⁷Ein Gerechter, der in seiner Unsträflichkeit wandelt, wohlgehe es seinen Kindern nach ihm!

⁸ پادشاهی که برمسند قضاوت می‌نشیند، به دقّت جوانب امر را می‌سنجد و حق را از باطل تشخیص می‌دهد.

⁸Ein König, der auf dem Richterstuhl sitzt, findet mit seinen Augen jeden Bösen heraus.

⁹ چه کسی می‌تواند بگوید که دل خود را پاک نگاه داشته‌ام و بی‌گناه هستم؟

⁹Wer kann sagen: Ich habe mein Herz geläutert, ich bin rein geworden von meiner Sünde?

¹⁰ خداوند از کسانی‌که در معامله از وزنه و پیمانه‌های تقلّبی استفاده می‌کنند، متنفّر است.

¹⁰Zweierlei Gewicht und zweierlei Maß, die sind beide dem HERRN ein Greuel!

¹¹ حتّی کودک را می‌توان از طرز رفتارش شناخت و فهمید که آنچه را انجام می‌دهد، پاک و راست است یا نه.

¹¹Schon ein Knabe gibt durch seine Handlungen zu erkennen, ob er lauter und redlich werden will.

¹² گوش شنوا و چشم بینا، هر دو هدیهٔ خداوند هستند.

¹²Ein hörendes Ohr und ein sehendes Auge, die hat beide der HERR gemacht.

¹³ اگر خواب را دوست داشته باشی، فقیر می‌گردی پس بیدار باش تا سیر شوی.

¹³Liebe den Schlaf nicht, sonst wirst du arm; tue deine Augen auf, so hast du zu essen genug!

¹⁴ خریدار به جنس می‌نگرد و می‌گوید: «بد است!» امّا وقتی آن را خرید، از آن تعریف می‌کند.

¹⁴«Es ist schlecht, es ist schlecht!» spricht der, welcher etwas kaufen will; nimmt er's aber doch, so rühmt er sich hernach.

¹⁵ سخنان حکیمانه گرانبهاتر از طلا و کمیاب‌تر از جواهر است.

¹⁵Es gibt Gold und viele Perlen; aber ein kostbares Geschmeide sind verständige Lippen.

¹⁶ از کسی‌که ضامن شخص بیگانه می‌شود، گرو بگیر.

¹⁶Nimm ihm sein Kleid; denn er hat sich für einen Fremden verbürgt; und statt der Unbekannten pfände ihn aus!

¹⁷ نانی که از راه فریبکاری به دست می‌آید؛ لذیذ است، امّا سرانجام کام را تلخ می‌کند.

¹⁷Erschwindeltes Brot schmeckt dem Manne süß; aber hernach wird sein Mund voll Kies.

¹⁸ نقشه‌هایت را بدون مشورت با دیگران عملی نکن و بدون تدبیر به جنگ نرو.

¹⁸Pläne kommen durch Beratung zustande, und mit Überlegung führe Krieg!

¹⁹ شخص سخن‌چین رازها را فاش می‌کند، پس با چنین شخصی معاشرت نکن.

¹⁹Ein umhergehender Verleumder plaudert Geheimnisse aus; darum, weil er das Maul nicht halten kann, laß dich gar nicht mit ihm ein!

²⁰ چراغ زندگی کسی‌که والدین خود را لعنت کند، خاموش خواهد شد.

²⁰Wer seinem Vater und seiner Mutter flucht, dessen Leuchte wird erlöschen in der dichtesten Finsternis.

²¹ مالی که به آسانی به دست آمده باشد، برکتی نخواهد داشت.

²¹Ein Erbe, das man zuerst kaum erwarten mag, wird schließlich nicht gesegnet sein.

²² مگو که خودم انتقام خواهم گرفت، بلکه بر خداوند توکّل نما و او تو را یاری خواهد کرد.

²²Du sollst nicht sagen: «Ich will Böses vergelten!» Harre des HERRN, der wird dir helfen!

²³ خداوند از اشخاصی که در معامله از ترازو و وزنه‌های تقلّبی استفاده می‌کنند، نفرت دارد.

²³Zweierlei Gewicht ist dem HERRN ein Greuel, und falsche Waage ist nicht gut.

²⁴ خداوند راه زندگی ما را تعیین می‌کند، پس انسان چگونه می‌تواند بفهمد که راه زندگی او به کجا ختم می‌گردد؟

²⁴Vom HERRN hangen die Schritte des Mannes ab; was versteht der Mensch von seinem Weg?

²⁵ هرگز نسنجیده نذر نکن، زیرا ممکن است گرفتار شوی.

²⁵Es ist dem Menschen ein Fallstrick, überstürzt zu rufen: «Geweiht!» und erst nach dem Gelübde zu überlegen.

²⁶ پادشاه دانا مردم بدکار را تشخیص می‌دهد و آنها را شدیداً مجازات می‌کند.

²⁶Ein weiser König worfelt die Gottlosen und zerdrischt sie mit dem Rad.

²⁷ وجدان انسان، چراغ خداوند است که تمام رازهای پنهانی او را آشکار می‌سازد.

²⁷Der Geist des Menschen ist eine Leuchte des HERRN; sie durchforscht alle Kammern des Leibes.

²⁸ اگر پادشاه مهربان و درستکار باشد، سلطنتش پایدار می‌ماند.

²⁸Gnade und Wahrheit werden den König behüten; durch Gnade befestigt er seinen Thron.

²⁹ جلال و شکوه جوانان، قوّت آنهاست و عزّت پیران موی سفید آنها. تازیانه و تنبیه سخت، دلها را از بدی پاک می‌کنند.

²⁹Der Jünglinge Zier ist ihre Kraft, und der Greise Schmuck ist ihr graues Haar.

³⁰ تازیانه و تنبیه سخت، دلها را از بدی پاک می‌کنند.

³⁰Blutige Striemen reinigen vom Bösen, und Schläge treffen die Kammern des Leibes.