¹ دربارهٔ فردا، با غرور صحبت نکن، زیرا نمی‌دانی که فردا چه پیش خواهد آمد.

¹Rühme dich nicht des morgenden Tages; denn du weißt nicht, was ein einziger Tag bringen mag!

² هرگز از خودت تعریف نکن، بگذار دیگران از تو تعریف کنند.

²Ein anderer soll dich rühmen, nicht dein eigener Mund; ein Fremder und nicht deine eigenen Lippen!

³ حمل بار سنگ و ریگ سخت است، امّا تحمّل سختی‌هایی که یک شخص احمق ایجاد می‌کند، از آن هم سخت‌تر است.

³Ein Stein ist schwer und der Sand eine Last; aber der Ärger, den ein Tor verursacht, ist schwerer als beides.

⁴ حسادت، خطرناکتر و بی‌رحمتر از خشم و غضب است.

⁴Grausam ist der Zorn und überwallend der Grimm; aber wer kann vor der Eifersucht bestehen?

⁵ سرزنش آشکار از محبّت پنهان بهتر است.

⁵Offenbarende Zurechtweisung ist besser als verheimlichende Liebe.

⁶ زخم دوست بهتر از بوسهٔ دشمن است.

⁶Treugemeint sind die Schläge des Freundes, aber reichlich die Küsse des Hassers.

⁷ شکم سیر حتّی از عسل کراهت دارد، امّا برای شکم گرسنه هر چیزِ تلخ، شیرین است.

⁷Eine übersättigte Seele zertritt Honigseim; einer hungrigen Seele aber ist alles Bittere süß.

⁸ کسی‌که از خانهٔ خود دور می‌شود، همچون پرنده‌ای است که از آشیانهٔ خود، آواره شده باشد.

⁸Wie ein Vogel, der aus seinem Neste flieht, so ist ein Mann, der aus seiner Heimat entflieht.

⁹ مشورت صمیمانهٔ یک دوست همچون عطری خوشبو، دلپذیر است.

⁹Öl und Räucherwerk erfreuen das Herz; so süß ist die Rede des Freundes, der Rat seiner Seele.

¹⁰ دوست خود و دوست والدینت را هرگز ترک نکن، و وقتی‌که در سختی هستی، به سراغ خویشاوندت نرو. همسایهٔ نزدیک بهتر از خویشاوندی که از تو دور است، می‌تواند به تو کمک کند.

¹⁰Verlaß deinen Freund und den Freund deines Vaters nicht; aber in das Haus deines Bruders begib dich nicht am Tage deiner Not; ein Nachbar in der Nähe ist besser als ein Bruder in der Ferne.

¹¹ فرزندم، حکمت بیاموز و دل مرا شاد کن تا بتوانم جواب کسانی را که سرزنشم می‌کنند، بدهم.

¹¹Sei weise, mein Sohn, und erfreue mein Herz; so darf ich dem antworten, der mich schmäht.

¹² شخص زیرک، خطر را می‌بیند و از آن دوری می‌کند، امّا آدم جاهل به سوی آن می‌رود و خود را گرفتار می‌سازد.

¹²Ein Kluger sieht das Unglück und verbirgt sich; die Einfältigen aber tappen hinein und müssen es büßen.

¹³ از شخص احمقی که برای قرض بیگانه‌ای ضامن می‌شود، از اموالش چیزی را به گرو بگیر.

¹³Nimm sein Kleid; denn er hat sich für einen Fremden verbürgt, und statt einer Unbekannten pfände ihn aus!

¹⁴ اگر صبح زود با دعای خیر دوستت را از خواب بیدار کنی، دعای تو همچون لعنت خواهد بود.

¹⁴Wenn einer seinen Nächsten am frühen Morgen mit lauter Stimme segnet, so wird ihm das als ein Fluch angerechnet.

¹⁵ غرغرهای زن بهانه‌گیر مثل چک‌چک آب در روز بارانی است.

¹⁵Eine rinnende Dachtraufe an einem Regentag und ein zänkisches Weib sind gleich;

¹⁶ همان‌طور که نمی‌توان از وزیدن باد جلوگیری کرد و یا با دستهای چرب چیزی را نگه داشت، جلوگیری از غرغر چنین زنی هم محال است.

¹⁶wer sie aufhalten will, der hält Wind auf und will Öl zurückdrängen mit seiner Rechten.

¹⁷ همان‌طور که آهن، آهن را تیز می‌کند، دوست نیز شخصیّت دوست خود را اصلاح می‌کند.

¹⁷Eisen schärft Eisen, ebenso schärft ein Mann den andern.

¹⁸ هر که از درخت انجیر نگهداری کند، از میوه‌اش هم خواهد خورد، و هرکسی که به آقای خود خدمت کند، پاداش خدمت خود را خواهد گرفت.

¹⁸Wer des Feigenbaums wartet, genießt dessen Frucht, und wer seinem Herrn aufmerksam dient, wird geehrt.

¹⁹ همان‌طور که انسان در آب، روی خود را می‌بیند، در وجود دیگران نیز وجود خویش را مشاهده می‌کند.

¹⁹Wie das Wasser das Angesicht, so spiegelt ein Menschenherz das andere wieder.

²⁰ همان‌طور که دنیای مردگان از بلعیدن زندگان سیر نمی‌شود، خواسته‌های انسان هم هرگز تمام شدنی نیست.

²⁰Totenreich und Abgrund kriegen nie genug; so sind auch die Augen der Menschen unersättlich.

²¹ طلا و نقره را به وسیلهٔ آتش می‌آزمایند، امّا انسان را از عکس‌العملش در برابر تعریف و تمجید دیگران می‌توان شناخت.

²¹Der Tiegel ist für das Silber und der Ofen für das Gold; und der Mensch wird geprüft durch des Lobredners Mund.

²² اگر شخص احمق را در هاون هم بکوبی، حماقتش از او جدا نمی‌شود.

²²Wenn du den Narren im Mörser mit der Keule zu Grütze zerstießest, so wiche doch seine Narrheit nicht von ihm.

²³ مال و دارایی زود از بین می‌رود و تاج و تخت پادشاه تا ابد برای فرزندان او باقی نمی‌ماند. پس تو با دقّت از گلّه و رمه‌ات مواظبت کن.

²³Habe acht auf das Aussehen deiner Schafe und nimm dich deiner Herde an!

²⁴ علف را درو کن و سپس علوفهٔ کوهستان را جمع‌آوری نما تا زمانی که محصول تازه به بار می‌آید

²⁴Denn kein Reichtum währt ewig; oder bleibt eine Krone von Geschlecht zu Geschlecht?

²⁵ آنگاه می‌توانی از پشم گوسفندانت لباس تهیّه کنی، از فروش بُزهایت زمین بخری و از شیر بقیّهٔ بُزهایت تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

²⁵Das Heu wird weggeführt, dann erscheint junges Grün, und man sammelt die Kräuter auf den Bergen.

²⁶ و از شیر بقیّهٔ بُزهایت تو و خانواده و کنیزانت سیر خواهید شد.

²⁶Die Lämmer kleiden dich, und die Böcke zahlen dir den Acker.

²⁷Du hast genug Ziegenmilch zu deiner Nahrung, zur Ernährung deines Hauses und zum Unterhalt für deine Mägde.