1Toda mulher sábia edifica a sua casa; a insensata, porém, derruba-a com as suas mãos.
1Li ixk li cuan xnaßleb naxnau rilbal lix jun cablal. Ut li ixk li mâcßaß xnaßleb, aßan ajcuiß nasachoc re lix jun cablal.
2Quem anda na sua retidão teme ao Senhor; mas aquele que é perverso nos seus caminhos despreza-o.
2Li ani tîc xyußam naxxucua ru li Kâcuaß. Ut eb li incßaß tîqueb xchßôl nequeßxtzßektâna li Kâcuaß.
3Na boca do tolo está a vara da soberba, mas os lábios do sábio preservá-lo-ão.
3Li ani mâcßaß xnaßleb naxbok raylal saß xbên xban nak naxnimobresi rib riqßuin li cßaßru naxye. Abanan li cuan xnaßleb naxcol rix lix yußam xban nak naxcßoxla chi us li cßaßru naxye.
4Onde não há bois, a manjedoura está vazia; mas pela força do boi há abundância de colheitas.
4Cui mâcßaßeb li bôyx re teßcßanjelak mâcßaßak ajcuiß li acuîmk xban nak riqßuin lix metzßêuheb li bôyx nacßanjelaman li chßochß ut nabal li acuîmk na-el.
5A testemunha verdadeira não mentirá; a testemunha falsa, porém, se desboca em mentiras.
5Li ani châbil naxye li yâl chirix li ras rîtzßin. Abanan li incßaß châbil incßaß naxye li yâl. Naxye ban li ticßtiß.
6O escarnecedor busca sabedoria, e não a encontra; mas para o prudente o conhecimento é fácil.
6Li ani incßaß naxtau xyâlal naxsicß lix naßleb, abanan incßaß naxtau. Li ani sêb xchßôl moco chßaßaj ta chokß re xtaubal xnaßleb.
7Vai-te da presença do homem insensato, pois nele não acharás palavras de ciência.
7Isihomak êrib riqßuineb li mâcßaßeb xnaßleb xban nak riqßuineb aßan incßaß têtau li châbil naßleb.
8A sabedoria do prudente é entender o seu caminho; porém a estultícia dos tolos é enganar.
8Li ani sêb xchßôl cuan xnaßleb chixqßuebal retal chanru lix yußam. Abanan li mâcßaßeb xnaßleb incßaß nequeßxnau xqßuebal retal chanru lix yußameb. Xjuneseb nequeßxbalakßi rib.
9A culpa zomba dos insensatos; mas os retos têm o favor de Deus.
9Li mâcßaßeb xnaßleb mâcßaß nequeßraj re nak nequeßxbânu li mâusilal. Abanan eb li châbileb nasahoß saß xchßôleb chixbânunquil li us.
10O coração conhece a sua própria amargura; e o estranho não participa da sua alegria.
10Li junjûnk naxnau li rahil chßôlej li cuan saß xchßôl. Ut mâ ani tâtzßakônk riqßuin xsahil xchßôl li ani sa saß xchßôl.
11A casa dos ímpios se desfará; porém a tenda dos retos florescerá.
11Eb li incßaß useb xnaßleb teßsachekß ru lix jun cablaleb. Abanan lix jun cablaleb li châbileb, us tâêlk.
12Há um caminho que ao homem parece direito, mas o fim dele conduz � morte.
12Cuanqueb li nequeßxcßoxla nak us li nequeßxbânu xjuneseb, abanan li cßaßru nequeßxbânu, aßan ajcuiß li nacßamoc chak re li câmc saß xbêneb.
13Até no riso terá dor o coração; e o fim da alegria é tristeza.
13Cuanqueb li nequeßseßec usta raheb saß xchßôleb. Ut cuan nak li sahil chßôlej nasukßi chokß rahil chßôlej chokß reheb.
14Dos seus próprios caminhos se fartará o infiel de coração, como também o homem bom se contentará dos seus.
14Li mâcßaßeb xnaßleb cßojcßôqueb xchßôl riqßuin li incßaß us nequeßxbânu. Ut li châbileb saheb saß xchßôl riqßuin li us nequeßxbânu.
15O simples dá crédito a tudo; mas o prudente atenta para os seus passos.
15Li incßaß naxnau cßoxlac naxpâb chixjunil li nayeheß re. Abanan li naxnau cßoxlac naxqßue retal chi us li cßaßru naxbânu.
16O sábio teme e desvia-se do mal, mas o tolo é arrogante e dá-se por seguro.
16Li ani cuan xnaßleb naxucuac. Joßcan nak incßaß naxbânu li mâusilal. Abanan li mâcßaß xnaßleb nabal li mâusilal naxbânu ut incßaß naxucuac.
17Quem facilmente se ira fará doidices; mas o homem discreto é paciente;
17Li ani najoskßoß saß junpât incßaß naxcßoxla chi us li cßaßru naxbânu. Ut li ani incßaß us xnaßleb xicß tâilekß.
18Os simples herdam a estultícia; mas os prudentes se coroam de conhecimento.
18Eb li mâcßaßeb xnaßleb junelic mâcßaßakeb xnaßleb. Ut li nequeßxnau cßoxlac teßxcßul xtzßakob lix naßlebeb.
19Os maus inclinam-se perante os bons; e os ímpios diante das portas dos justos.
19Eb li incßaß useb xnaßleb teßxcubsi ribeb chiruheb li châbileb xnaßleb ut teßxtzßâma usilal chiruheb.
20O pobre é odiado até pelo seu vizinho; mas os amigos dos ricos são muitos.
20Eb li nebaß tzßektânanbileb xbaneb li ramîg, usta ramîgueb. Abanan eb li biom nabal li ramîgueb.
21O que despreza ao seu vizinho peca; mas feliz é aquele que se compadece dos pobres.
21Li ani naxtzßektâna li ras rîtzßin namâcob. Us xak re li ani naril xtokßobâl ru li nebaß.
22Porventura não erram os que maquinam o mal? mas há beneficência e fidelidade para os que planejam o bem.
22Li ani junes li mâusilal naxcßoxla xbânunquil naxsach rib xjunes. Abanan eb li nequeßxbânu li us, teßrahekß ut teßuxtânâk ruheb.
23Em todo trabalho há proveito; meras palavras, porém, só encaminham para a penúria.
23Li ani nacßanjelac naru nacuan cßaßru re. Abanan li ani junes âtinac naxbânu cuan saß nebaßil.
24A coroa dos sábios é a sua riqueza; porém a estultícia dos tolos não passa de estultícia.
24Lix lokßaleb li sêbeb xchßôl, aßan lix naßlebeb. Ut eb li mâcßaßeb xnaßleb, naßnôqueb ru xban lix tôntileb.
25A testemunha verdadeira livra as almas; mas o que fala mentiras é traidor.
25Li ani châbil naxye li yâl chirixeb li ras rîtzßin ut naxcol rix lix yußameb. Abanan li ani nabalakßic incßaß naxye li yâl.
26No temor do Senhor há firme confiança; e os seus filhos terão um lugar de refúgio.
26Li ani naxxucua ru li Kâcuaß Dios cau xchßôl ut eb li ralal xcßajol cuan cßaßru nequeßroybeni.
27O temor do Senhor é uma fonte de vida, para o homem se desviar dos laços da morte.
27Li ani naxxucua ru li Dios naxtau xyußam chi junelic ut nacoleß chiru lix cuanquil li câmc.
28Na multidão do povo está a glória do rei; mas na falta de povo está a ruína do príncipe.
28Junak li rey li nataklan saß xbên nabal chi tenamit naqßueheß xlokßal. Abanan cui incßaß qßui li tenamit li nataklan cuiß moco nim ta xcuanquil.
29Quem é tardio em irar-se é grande em entendimento; mas o que é de ânimo precipitado exalta a loucura.
29Li ani cuan xnaßleb incßaß najoskßoß chi junpât. Ut li ani incßaß nacuyuc naxcßutbesi nak mâcßaß xnaßleb.
30O coração tranqüilo é a vida da carne; a inveja, porém, é a podridão dos ossos.
30Li ani mâcßaß naxcßoxla sa cuan lix yußam ut cuan xcacuilal. Abanan li ani nacakalin incßaß nacuan chi sa saß xchßôl. Ut naxqßue ajcuiß xyajel lix tibel.
31O que oprime ao pobre insulta ao seu Criador; mas honra-o aquele que se compadece do necessitado.
31Li ani naxbânu raylal re li nebaß, xicß naril li Dios li quiyîban re. Abanan li ani natokßoban ru li nebaß, aßan naxqßue xlokßal li Dios.
32O ímpio é derrubado pela sua malícia; mas o justo até na sua morte acha refúgio.
32Li ani incßaß useb xnaßleb, aß ajcuiß lix mâusilaleb nasachoc reheb. Ut eb li tîc xchßôleb incßaß nequeßxxucua ru li câmc xban nak cuan li cßaßru nequeßroybeni.
33No coração do prudente repousa a sabedoria; mas no coração dos tolos não é conhecida.
33Li ani nequeßxnau cßoxlac cuan xnaßlebeb. Ut eb li incßaß nequeßxnau cßoxlac mâcßaß li châbil naßleb riqßuineb.
34A justiça exalta as nações; mas o pecado é o opróbrio dos povos.
34Junak li tenamit li cuan saß tîquilal cuan xlokßal. Ut li tenamit li incßaß nacuan saß tîquilal xutânal na-el.Junak li rey nasahoß xchßôl riqßuin li môs li châbil xnaßleb. Abanan najoskßoß riqßuin li môs li yibru xnaßleb.
35O favor do rei é concedido ao servo que procede sabiamente; mas sobre o que procede indignamente cairá o seu furor.
35Junak li rey nasahoß xchßôl riqßuin li môs li châbil xnaßleb. Abanan najoskßoß riqßuin li môs li yibru xnaßleb.