1Naag kastoo caqli lahu gurigeeday dhistaa, Laakiinse nacasaddu gacmaheeday ku dumisaa.
1
زن دانا خانهٔ خود را آباد میکند، امّا زن نادان با دست خود خانهٔ خود را خراب میسازد.
2Kii qummanaantiisa ku socda ayaa Rabbiga ka cabsada, Laakiinse kii jidkiisa ku qalloocan wuu quudhsadaa isaga.
2
کسانیکه با صداقت رفتار مینمایند، از خداوند میترسند، ولی اشخاص بدکار او را تحقیر میکنند.
3Afka nacasyada waxaa ka soo biqla kibir; Laakiinse kuwa caqliga leh bushimahooda ayaa iyaga dhawri doona.
3
پُر حرفی شخص نادان را به زحمت میاندازد، امّا سخنان شخص دانا او را محافظت میکند.
4Meeshii aan dibi joogin qabaalkii ay wax ka cuni jireen waa baabbah; Laakiinse kordhinta badanu waxay ku timaadaa xoogga dibiga.
4
اگر گاو نباشد، انبار از غلّه خالی میماند، با نیرو و قوّت گاو محصول فراوان به دست میآید.
5Markhaatigii aamin ahu been ma sheego, Laakiinse markhaatigii been ahu been buu ku hadlaa.
5
شاهد امین دروغ نمیگوید، امّا از دهان شاهد نادرست دروغ میبارد.
6Kii wax quudhsadaa xigmad buu doondoonaa, mana helo, Laakiinse aqoontu waa u fudud dahay kii waxgarasho leh.
6
کسیکه همهچیز را مسخره میکند، هرگز نمیتواند حکمت را بیابد، ولی شخص عاقل به آسانی آن را به دست میآورد.
7Nacaska hortiisa ka fogow, Waayo, bushimihiisa aqoon ka heli maysid.
7
از مردم نادان دوری کن، زیرا چیزی ندارند که به تو یاد بدهند.
8Ninkii miyir leh xigmaddiisu waa inuu jidkiisa gartaa, Laakiinse nacasyada nacasnimadoodu waa khiyaano.
8
حکمتِ شخص عاقل راهنمای اوست، امّا حماقتِ افراد نادان باعث گمراهی آنها میشود.
9Nacasyadu dembigay ku majaajiloodaan, Laakiinse kuwa qumman waxaa ku dhex jirta raallinimo.
9
آدمهای نادان از گناه کردن دست نمیکشند، امّا درستکاران رضامندی خدا را میخواهند.
10Qalbigu qadhaadhnimadiisuu yaqaan, Oo shisheeyena farxaddiisa lama qaybsado.
10
تنها دل انسان است که تلخی او را احساس میکند و در خوشی او نیز کسی جز خودش نمیتواند شریک باشد.
11Guriga kuwa sharka leh waa la afgembiyi doonaa, Laakiinse taambuugga kuwa qummanu waa barwaaqoobi doonaa.
11
خانهٔ مردم بدکار خراب میشود، امّا خانهٔ راستان وسعت مییابد.
12Waxaa jirta waddo dadka la hagaagsan, Laakiinse dhammaadkeedu waa waddooyinka dhimashada.
12
راهی که فکر میکنی راست است، ممکن است به مرگ منتهی شود.
13Qalbigu xataa qosol waa ku murugoodaa, Oo farxad dhammaadkeeduna waa caloolxumo.
13
خنده میتواند اندوه را پنهان کند، امّا هنگامیکه خنده تمام شود، درد و اندوه بر جای خود باقی میماند.
14Kii xaqnimada qalbigiisa dib ugaga noqdaa jidkiisuu ka dhergi doonaa, Oo ninkii wanaagsanuna wuxuu ka dhergi doonaa naftiisa.
14
آدم خدا نشناس نتیجهٔ کار خود را میبیند و شخص نیکو از ثمرهٔ کارهای خود بهره میگیرد.
15Kii garaaddaranu eray kasta wuu rumaystaa, Laakiinse kii miyir lahu socodkiisa aad buu u fiiriyaa.
15
آدم نادان هر حرفی را باور میکند، امّا شخص عاقل سنجیده رفتار مینماید.
16Ninkii caqli lahu waa cabsadaa, oo sharka wuu ka noqdaa; Laakiinse nacasku waa ciishoodaa, wuuna isku kalsoon yahay.
16
شخص دانا محتاط است و از خطر دوری میکند، ولی آدم نادان از روی غرور، خود را به خطر میاندازد.
17Kii degdeg u cadhoodaa nacasnimuu wax ku sameeyaa, Oo ninkii sharnimo hindisana waa la neceb yahay.
17
شخص تندخو کارهای احمقانه میکند و آدم حیلهگر مورد نفرت قرار میگیرد.
18Garaadlaawayaashu nacasnimay dhaxlaan, Laakiinse kuwii miyir leh waxaa madaxa loo saaraa taaj aqoon ah.
18
حماقت نصیب نادانان میشود و حکمت نصیب عاقلان.
19Kuwa sharka lahu kuwa wanaagsan hortooda ayay ku foororsadaan, Oo kuwa xunxunna waxay ku foororsadaan irdaha kuwa xaqa ah.
19
مردم بدکار عاقبت در برابر اشخاص نیک سر تعظیم فرود میآورند و محتاج آنها میشوند.
20Miskiinka xataa deriskiisu waa neceb yahay, Laakiinse taajirku saaxiibbo badan buu leeyahay.
20
ثروتمندان دوستان زیاد دارند، امّا شخص فقیر را حتّی همسایههایش نیز تحقیر میکنند.
21Kii deriskiisa quudhsadaa wuu dembaabaa, Laakiinse kii miskiinka u naxariistaa waa barakaysan yahay.
21
تحقیر کردن اشخاص فقیر گناه است، خوشا به حال کسیکه بر آنها ترحّم کند.
22Kuwa sharka ku fikiraa sow ma qaldamaan? Laakiinse kuwa wanaagga ku fikira waxaa u ahaan doona naxariis iyo run.
22
کسانیکه نقشههای پلید در سر میپرورانند، گمراه میشوند؛ امّا آنهایی که نیّت خوب دارند، مورد محبّت و اعتماد قرار میگیرند.
23Hawl kasta faa'iidaa ku jirta, Laakiinse hadalka bushimuhu wuxuu keenaa caydhnimo keliya.
23
کسیکه زحمت میکشد، منفعت عایدش میشود؛ امّا شخصی که فقط حرف میزند، فقیر میگردد.
24Kuwa caqliga leh taajkoodu waa maalkooda, Laakiinse nacasyada nacasnimadoodu waa nacasnimo keliya.
24
ثروت نصیب مردم دانا میشود، امّا پاداش اشخاص نادان حماقت آنهاست.
25Markhaatigii run ahu nafuu samatabbixiyaa, Laakiinse kii been sheegaa waa khaayin.
25
شاهد امین جان مردم را نجات میدهد، امّا شاهد دروغگو به مردم خیانت میکند.
26Rabbiga ka cabsashadiisu waxay leedahay kalsoonaan xoog leh, Oo carruurtiisuna waxay lahaan doonaan meel ay magan galaan.
26
کسیکه از خدا میترسد، تکیهگاه مستحکمی دارد و فرزندانش در امان میباشند.
27Rabbiga ka cabsashadiisu waa il nololeed, Si dabinnada dhimashada looga leexdo.
27
خداترسی چشمهٔ حیات است و انسان را از دامهای مرگ دور نگاه میدارد.
28Sharafta boqorku waxay ku jirtaa dadka badnaantiisa, Laakiinse baabba'a amiirku wuxuu ku jiraa dadka yaraantiisa.
28
عظمت یک پادشاه به تعداد مردمی است که بر آنها حکومت میکند. پادشاه بدون رعیت نابود میشود.
29Kii cadhada u gaabiyaa waa garasho badan yahay; Laakiinse kii degdeg u cadhoodaa nacasnimuu sarraysiiyaa.
29
کسیکه صبر و حوصله دارد، شخص بسیار دانایی است، امّا از آدم تندخو حماقت سرمیزند.
30Qalbigii degganu waa nolosha jidhka, Laakiinse hinaaso waa qudhunka lafaha.
30
آرامش فکری به بدن سلامتی میبخشد، ولی حسادت استخوان را میپوساند.
31Kii miskiinka dulmaa wuxuu caayaa Kan sameeyey, Laakiinse kii ka baahan u naxariistaa wuu murweeyaa.
31
کسیکه به فقرا ظلم میکند به آفرینندهٔ آنها اهانت کرده است و هر که به مردم مسکین ترحّم مینماید، خدا را احترام نموده است.
32Kii shar leh waxaa lagu afgembiyaa sharnimadiisa, Laakiinse kan xaqa ahu rajuu leeyahay markuu dhinto.
32
مردم خداشناس وقتی بمیرند، پناهگاهی خواهند داشت، امّا گناهکاران به وسیلهٔ گناهانشان تباه میشوند.
33Xigmaddu waxay taal kii garasho leh qalbigiisa, Laakiinse wixii nacasyada uurkooda ku jiraa waa ismuujiyaa.
33
اشخاص فهمیده حکمت را در دل خود حفظ میکنند، ولی آدمهای نادان از حکمت بهرهای ندارند.
34Xaqnimadu quruun way sarraysiisaa, Laakiinse dembigu waa u ceeb dad kasta.Boqorka raallinimadiisa waxaa leh midiidinkii caqli ku shaqeeya, Laakiinse wuxuu u cadhoon doonaa kii ceeb sameeya.
34
صداقت مایهٔ سرفرازی یک قوم است و گناه باعث رسوایی آن.
پادشاه از خدمتگزاران دانا خشنود میشود، امّا کسانیکه شرارت میکنند، مورد غضب او قرار میگیرند.
35Boqorka raallinimadiisa waxaa leh midiidinkii caqli ku shaqeeya, Laakiinse wuxuu u cadhoon doonaa kii ceeb sameeya.
35
پادشاه از خدمتگزاران دانا خشنود میشود، امّا کسانیکه شرارت میکنند، مورد غضب او قرار میگیرند.