Zarma

聖經新譯本

Proverbs

14

1 Wayboro laakalkooni ga nga fuwo cina, Amma wayboro saamo ga nga wano zeeri nda nga kambey.
1敬畏 神大有倚靠智慧婦人建立家室,愚妄婦人親手拆毀。
2 Boro kaŋ ga dira nga adilitaray toonante ra ga humburu Rabbi, Amma boro kaŋ ga nga fonda siirandi ga dond'a no.
2行事正直的,敬畏耶和華;行為乖僻的,卻藐視他。
3 Saamo me ra gonda sar'ize a boŋbeera sabbay se, Amma laakalkooney deeney g'i hallasi.
3愚妄人的口中長出驕傲的枝子;智慧人的嘴唇,能保障自己。
4 Nangu kaŋ sinda haw, i ŋwaari garba ga hanan, Amma yeeji gaabi do i ga te tontoni boobo.
4沒有耕牛,槽頭乾淨;出產豐盛,卻是憑著牛的力量。
5 Seeda daahirante si tangari, Amma tangari seedakoy, kala tangari kaŋ a ga ci.
5誠實的證人不說謊話;虛偽的證人吐出謊言。
6 Dondayankoy ga laakal ceeci, a si du a, Amma bayray wo, hari doogono no fahamante se.
6好譏笑人的尋找智慧,卻尋不著;聰明人尋找知識,卻輕易得著。
7 Ma fun boro kaŋ si caram do, Zama ni si bayray meyo gar a do.
7你當離開愚昧人,因為你不會從他的嘴裡曉得知識。
8 Haggoyyankoy laakalo ga ti a ma faham da nga fonda, Amma saamey saamotara ya gulinci no.
8精明人的智慧能分辨自己的道路;愚昧人的愚妄卻欺騙自己。
9 Saamey ga taali himandi hahaarayaŋ hari, Amma boro toonante do gomni miila go no.
9愚妄人譏笑贖愆祭,正直人中間卻有恩寵。
10 Boro bine ga nga boŋ azaaba bay, A farhã mo, boro fo si maa r'a.
10人的苦楚,只有自己心裡知道;心中的喜樂,外人也不能分享。
11 I ga boro laaley windey bare ka gum, Amma adilantey bukkey ga te albarka.
11惡人的家必毀壞,正直人的帳棚卻必興盛。
12 Fondo go no kaŋ go kayante boro diyaŋo gaa, Amma a bananta ya buuyaŋ fondo no.
12有一條路,人以為是正路,走到盡頭卻是死亡之路。
13 Baa haari teeyaŋ si ganji bine gonda hasaraw. Haari wo, a ga hin ka kokor da bine tiŋay.
13人在喜笑中,心裡也會有痛苦;歡樂的結局,會是愁苦。
14 Boro kaŋ ye da banda nga bina ra ga kungu nda nga fonda, Boro hanno mo nda haŋ kaŋ go a wano ra.
14心中背道的,必飽嘗自己行為的惡果;善人也因自己所行的,得到善報。
15 Boro kaŋ sinda carmay ga sanni kulu cimandi, Amma laakalkooni ga haggoy nda nga te-goyey hala a ma boori.
15愚蒙人凡話都信;精明的人卻步步謹慎。
16 Laakalkooni ga humburu, a ga fay da laala teeyaŋ mo, Amma saamo ga boŋ jare ka ne nga na hay kulu tabbatandi.
16智慧人敬畏耶和華(“智慧人敬畏耶和華”或譯:“智慧人恐懼戰兢”),遠離惡事;愚昧人卻驕傲自恃。
17 Bine-waaso-koy ga saamotaray goy te. Boro kaŋ ga dabari laalo kaa taray mo, i ga konn'a.
17輕易動怒的,行事愚妄;心懷詭計的人,被人恨惡。
18 Boro kaŋ sinda carmay ga saamotaray tubu, Amma bayray ga te laakalkooni se boŋ gaa taalam.
18愚蒙人得愚妄為產業;精明的人以知識為冠冕。
19 Boro laaley ga aniya ka sumbal boro hanney jine, Zambantey mo yaadin cine no adilantey fu meyey gaa.
19壞人必俯伏在好人面前,惡人必俯伏在義人門口。
20 Talka ya wangay hari no baa nga gorokasin se, Amma arzakante gonda baako boobo.
20窮人連鄰舍也厭惡他;財主卻有很多人愛他。
21 Boro kaŋ donda nga gorokasin, Zunubi no a goono ga te, Amma boro kaŋ ga bakar talkey se ya bine kaani koy no.
21藐視鄰舍的,是為有罪;恩待貧窮人的,是為有福。
22 Goy laalo soolakoyey, manti i goono ga fondo taŋ no? Amma suuji nda cimi ga ciya gomni te-koy baa.
22圖謀惡事的,不是走錯了嗎?謀求善事的,必得慈愛和誠實。
23 Goy kulu ra gonda riiba, Amma me sanni hinne si kande kala talkataray.
23一切勞苦都有益處,嘴上空談引致貧窮。
24 Laakalkooney boŋ taalam ga ti i arzaka, Amma saamey saamotara ya saamotaray hinne no.
24智慧人的冠冕是他們的財富;愚昧人的愚妄,始終是愚妄。
25 Cimi seeda ciiko ga fundiyaŋ faaba, Amma tangari ciiko ga hiila candi.
25作真見證的,救人性命;吐出謊言的,以詭詐害人。
26 Rabbi humburkumay ra naanay gaabikooni go no. Bora din izey mo ga du tuguyaŋ do.
26敬畏耶和華的,大有倚靠;他的子孫也有避難所。
27 Rabbi humburkumay ya fundi hari zuru mo yaŋ no, Kaŋ ga boro fay da buuyaŋ hirrimey.
27敬畏耶和華是生命的泉源,能使人避開死亡的網羅。
28 Bonkooni darza ga ti a jama baayaŋo, Amma boro jaŋay ga ti koy kayney halaciyaŋ.
28君王的榮耀在於人民眾多,帝王的沒落由於國民寡少。
29 Boro kaŋ ga suuru nda bine tunyaŋ gonda fahamay hanno, Amma boro bine-waaso-koy ga saamotaray beerandi.
29不輕易動怒的,十分聰明;輕易動怒的,大顯愚妄。
30 Laakal kaanay ya fundi no gaaham se, Amma canse ya biri fumbi no.
30心裡平靜,可使身體健康;但嫉妒能使骨頭朽爛。
31 Boro kaŋ na alfukaaru toonye na nga Takakwa foy, Amma boro kaŋ na suuji cabe laamikoyey se goono g'a beerandi no.
31欺壓貧寒的,就是辱罵造他的主;恩待窮苦人的,就是尊敬造他的主。
32 I ga boro laalo zeeri nga goy laala ra, Amma adilante gonda tuguyaŋ do nga buuyaŋ hane.
32惡人必因自己所行的惡事被推倒,義人死的時候仍有所倚靠。
33 Laakal go ga nga goray te fahamante bina ra, Amma saamey game ra, a ga bangay.
33智慧居於聰明人的心中;愚昧人心裡所存的,人所周知(“愚昧人心裡所存的,人所周知”有古譯本作“愚昧人心中一無所知”)。
34 Adilitaray ga kunda beerandi, Amma zunubi ya haawi hari no dumi kulu se.
34正義使國家興盛,罪惡是人民的羞辱。
35 Bonkooni gaakuri ga koy goy-ize kaŋ ga goy da laakal do haray, Amma a bine tunyaŋ ga zumbu boro kaŋ ga haawi goy te boŋ.
35明慧的臣僕,為王喜悅;貽羞的僕人,遭王震怒。