Zarma

Spanish: Reina Valera (1909)

Proverbs

24

1 Ma si canse boro laaley gaa, Ma si anniya ka goro i banda.
1NO tengas envidia de los hombres malos, Ni desees estar con ellos:
2 Zama i biney goono ga toonye dabariyaŋ te no, I meyey mo goono ga hasaraw hariyaŋ fakaaray.
2Porque su corazón piensa en robar, E iniquidad hablan sus labios.
3 Laakal do no boro ga windi cina, Fahamay do mo no i g'a sinji.
3Con sabiduría se edificará la casa, Y con prudencia se afirmará;
4 Bayray do mo no i ga fu-izey toonandi nda arzaka kulu kaŋ gonda darza, Kaŋ yaŋ ga kaan mo.
4Y con ciencia se henchirán las cámaras De todo bien preciado y agradable.
5 Laakalkooni gonda gaabi, Oho, boro kaŋ gonda bayray ga tonton da gaabi.
5El hombre sabio es fuerte; Y de pujante vigor el hombre docto.
6 Zama laakal saaware do no ni ga ni wongo te, Saawarekoy jama ra zaama go no.
6Porque con ingenio harás la guerra: Y la salud está en la multitud de consejeros.
7 Laakal go beene, a bisa saamo hina, A si nga me fiti faada meyey ra mo.
7Alta está para el insensato la sabiduría: En la puerta no abrirá él su boca.
8 Boro kaŋ ga laala dabari te, borey ga ne a se zambante.
8Al que piensa mal hacer Le llamarán hombre de malos pensamientos.
9 Laakal-jaŋay dabarey teeyaŋ ya zunubi no, Dondako mo ya fanta hari no borey se.
9El pensamiento del necio es pecado: Y abominación á los hombres el escarnecedor.
10 Da ni gaa ga yay kankami zaari ra, Ni gaabo ya ikayna fo no.
10Si fueres flojo en el día de trabajo, Tu fuerza será reducida.
11 Ma borey kaŋ yaŋ i go ga konda buuyaŋ do faaba, Ngey kaŋ yaŋ ga tatanji ka koy wiyaŋ do mo, Kala ni m'i gaay.
11Si dejares de librar los que son tomados para la muerte, Y los que son llevados al degolladero;
12 Da ni ne: «A go, iri mana woodin bay.» Manti biney neesiyaŋ Koyo go ga laakal? Ni fundo kurukwa mo, a mana bay no? A si bana boro kulu se nga goyo alhakku no?
12Si dijeres: Ciertamente no lo supimos; ¿No lo entenderá el que pesa los corazones? El que mira por tu alma, él lo conocerá, Y dará al hombre según sus obras.
13 Ay izo, ma yu ŋwa, zama a ga boori. Yu fanta haro mo ga kaan ni meyo ra.
13Come, hijo mío, de la miel, porque es buena, Y del panal dulce á tu paladar:
14 Yaadin cine no ni ma bay kaŋ laakal ga bara ni fundo se. Da ni n'a gar, suba hanno go no, Hay kulu si ni beeja kaa ni se mo.
14Tal será el conocimiento de la sabiduría á tu alma: Si la hallares tendrá recompensa, Y al fin tu esperanza no será cortada.
15 Ya nin, boro laalo, Ma si gum ka lamba adilante nangora se, Ni ma si a fulanzamyaŋo do halaci mo.
15Oh impío, no aceches la tienda del justo, No saquees su cámara;
16 Zama adilante ga kaŋ sorro iyye, A ga ye ka tun koyne, Amma masiiba ga boro laalo zeeri.
16Porque siete veces cae el justo, y se torna á levantar; Mas los impíos caerán en el mal.
17 Ma si farhã da ni ibara kaŋ, Ni bina mo ma si maa kaani d'a kati.
17Cuando cayere tu enemigo, no te huelgues; Y cuando tropezare, no se alegre tu corazón:
18 Zama Rabbi ma si di, a ma dukur mo, A ma bare ka fay da nga bine tuna a boŋ.
18Porque Jehová no lo mire, y le desagrade, Y aparte de sobre él su enojo.
19 Ma si ni bina taabandi goy laalo teekoy sabbay se, Ma si canse boro laaley gaa mo.
19No te entrometas con los malignos, Ni tengas envidia de los impíos;
20 Zama boro laalo sinda suba hanno, I ga boro laalo fitilla wi mo.
20Porque para el malo no habrá buen fin, Y la candela de los impíos será apagada.
21 Ay izo, ma humburu Rabbi, da bonkooni mo, Ma si hangasinay da ngey kaŋ ga bara-ne-bara-ne.
21Teme á Jehová, hijo mío, y al rey; No te entrometas con los veleidosos:
22 Zama i masiiba ga kaa korab! folloŋ. May no ga bay halaciyaŋ kaŋ ihinka kulu ga kande?
22Porque su quebrantamiento se levantará de repente; Y el quebrantamiento de ambos, ¿quién lo comprende?
23 Sanni woone yaŋ mo laakalkooney wane yaŋ no. Baar'a-baar'a si boori ciiti do.
23También estas cosas pertenecen á los sabios. Tener respeto á personas en el juicio no es bueno.
24 Boro kaŋ ne boro laalo se: «Nin wo adilante no,» Dumey g'a laali, kundey g'a fanta.
24El que dijere al malo, Justo eres, Los pueblos lo maldecirán, y le detestarán las naciones:
25 Amma ngey kaŋ ga deeni a gaa, Woodin ga boori. Albarka hanno mo ga zumbu i gaa.
25Mas los que lo reprenden, serán agradables, Y sobre ellos vendrá bendición de bien.
26 Nga kaŋ ga tu da mate kaŋ ga saba ga hima baakasinay sunsumyaŋ da me-kuurey.
26Besados serán los labios Del que responde palabras rectas.
27 Ma ni goyo soola taray, Ma soola ni boŋ se mo fari ra, Kokor banda mo ma ni windo cina.
27Apresta tu obra de afuera, Y disponla en tu heredad; Y después edificarás tu casa.
28 Ma si goro seeda ni gorokasino boŋ daliili kulu si, Ni ga ba ni ma fafagay te da ni meyo, wala?
28No seas sin causa testigo contra tu prójimo; Y no lisonjees con tus labios.
29 Ma si ne: «Kal ay ma te a se mate kaŋ cine a te ay se, Ay ga bora bana nga goyo boŋ.»
29No digas: Como me hizo, así le haré; Daré el pago al hombre según su obra.
30 Ay na hawfuno fari fonda gana, Boro kaŋ sinda laakal reyzin* kalo no ay casu.
30Pasé junto á la heredad del hombre perezoso, Y junto á la viña del hombre falto de entendimiento;
31 A go, a kulu goono ga daabu nda karji, A batama go ga daabu nda ganda karji, A tondi windo mo kaŋ.
31Y he aquí que por toda ella habían ya crecido espinas, Ortigas habían ya cubierto su haz, Y su cerca de piedra estaba ya destruída.
32 Saaya din ay guna, ay laakal mo hal a boori, Ay di, woodin n'ay gooji mo.
32Y yo miré, y púse lo en mi corazón: Vi lo, y tomé consejo.
33 A cindi jirbi kayna jina, A cindi dusungu kayna, A cindi kambe koliyaŋ kayna hala ni ma jirbi,
33Un poco de sueño, cabeceando otro poco, Poniendo mano sobre mano otro poco para dormir;
34 Yaadin cine gaa no talkataray ga kaa ni gaa danga kosarayko, Ni jaŋa mo ga kaa danga wongaari.
34Así vendrá como caminante tu necesidad, Y tu pobreza como hombre de escudo.