1Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:
1The proverbs of Solomon the son of David, king of Israel;
2Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;
2To know wisdom and instruction; to perceive the words of understanding;
3Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;
3To receive the instruction of wisdom, justice, and judgment, and equity;
4Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:
4To give subtilty to the simple, to the young man knowledge and discretion.
5Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:
5A wise man will hear, and will increase learning; and a man of understanding shall attain unto wise counsels:
6Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.
6To understand a proverb, and the interpretation; the words of the wise, and their dark sayings.
7Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.
7The fear of the LORD is the beginning of knowledge: but fools despise wisdom and instruction.
8Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:
8My son, hear the instruction of thy father, and forsake not the law of thy mother:
9Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.
9For they shall be an ornament of grace unto thy head, and chains about thy neck.
10Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.
10My son, if sinners entice thee, consent thou not.
11Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;
11If they say, Come with us, let us lay wait for blood, let us lurk privily for the innocent without cause:
12Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw;
12Let us swallow them up alive as the grave; and whole, as those that go down into the pit:
13Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;
13We shall find all precious substance, we shall fill our houses with spoil:
14Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:
14Cast in thy lot among us; let us all have one purse:
15Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:
15My son, walk not thou in the way with them; refrain thy foot from their path:
16Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.
16For their feet run to evil, and make haste to shed blood.
17Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:
17Surely in vain the net is spread in the sight of any bird.
18At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.
18And they lay wait for their own blood; they lurk privily for their own lives.
19Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.
19So are the ways of every one that is greedy of gain; which taketh away the life of the owners thereof.
20Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;
20Wisdom crieth without; she uttereth her voice in the streets:
21Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:
21She crieth in the chief place of concourse, in the openings of the gates: in the city she uttereth her words, saying,
22Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?
22How long, ye simple ones, will ye love simplicity? and the scorners delight in their scorning, and fools hate knowledge?
23Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.
23Turn you at my reproof: behold, I will pour out my spirit unto you, I will make known my words unto you.
24Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;
24Because I have called, and ye refused; I have stretched out my hand, and no man regarded;
25Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:
25But ye have set at nought all my counsel, and would none of my reproof:
26Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;
26I also will laugh at your calamity; I will mock when your fear cometh;
27Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.
27When your fear cometh as desolation, and your destruction cometh as a whirlwind; when distress and anguish cometh upon you.
28Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:
28Then shall they call upon me, but I will not answer; they shall seek me early, but they shall not find me:
29Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.
29For that they hated knowledge, and did not choose the fear of the LORD:
30Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:
30They would none of my counsel: they despised all my reproof.
31Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.
31Therefore shall they eat of the fruit of their own way, and be filled with their own devices.
32Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.
32For the turning away of the simple shall slay them, and the prosperity of fools shall destroy them.
33Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.
33But whoso hearkeneth unto me shall dwell safely, and shall be quiet from fear of evil.