1Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
1Ein guter Name ist wertvoller als großer Reichtum, und Anmut ist besser als Silber und Gold.
2Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
2Reiche und Arme begegnen einander; der HERR hat sie alle gemacht.
3Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
3Der Kluge sieht das Unglück und verbirgt sich; aber die Einfältigen tappen hinein und müssen es büßen.
4Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
4Der Lohn der Demut und der Furcht des HERRN ist Reichtum, Ehre und Leben.
5Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
5Dornen und Schlingen sind auf dem Wege des Verkehrten; wer seine Seele bewahren will, bleibe fern davon!
6Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
6Gewöhnt man einen Knaben an den Weg, den er gehen soll, so läßt er nicht davon, wenn er alt wird!
7Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
7Der Reiche herrscht über die Armen, und wer borgt, ist des Gläubigers Knecht.
8Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
8Wer Unrecht sät, wird Unheil ernten, und die Rute seines Übermuts liegt bereit.
9Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
9Gesegnet wird der Mitleidige; denn er gibt dem Armen von seinem Brot.
10Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
10Vertreibe den Spötter, so nimmt der Streit ein Ende, und das Zanken und Schmähen hört auf.
11Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
11Wer Herzensreinheit liebt und anmutige Lippen hat, dessen Freund ist der König.
12Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
12Die Augen des HERRN behüten die Erkenntnis, aber er verwirrt die Reden des Betrügers.
13Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
13Der Faule spricht: «Es ist ein Löwe draußen; der könnte mich auf offener Straße zerreißen!»
14Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
14Ein Hurenmaul ist eine tiefe Grube; wen der HERR strafen will, der fällt hinein.
15Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
15Torheit steckt dem Knaben im Herzen; aber die Rute der Zucht wird sie ihm austreiben.
16Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
16Wer einen Armen drückt, bereichert ihn; wer einem Reichen gibt, schadet ihm nur.
17Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
17Neige dein Ohr und höre die Worte der Weisen, und dein Herz merke auf meine Lehre!
18Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
18Denn das ist lieblich, wenn du sie in deinem Innern bewahrst, wenn sie allzumal bereitstehen auf deinen Lippen.
19Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
19Damit du dein Vertrauen auf den HERRN setzest, lehre ich dich heute, ja, dich!
20Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
20Habe ich dir nicht Vortreffliches geschrieben mit Ratschlägen und Lehren,
21Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
21daß ich dir kundtäte die zuverlässigen Worte der Wahrheit, damit du wahrheitsgetreuen Bescheid gebest denen, die dich senden?
22Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
22Beraube den Schwachen nicht, weil er schwach ist, und unterdrücke den Elenden nicht im Tor!
23Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
23Denn der HERR wird ihre Sache führen und wird denen, die sie berauben, das Leben rauben.
24Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
24Geselle dich nicht zu einem Zornmütigen und begib dich zu keinem Hitzkopf,
25Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
25damit du dir nicht seinen Wandel angewöhnest und er dir nicht zum Fallstrick deiner Seele werde.
26Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
26Sei nicht unter denen, welche in die Hand geloben, die sich für Schulden verbürgen;
27Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
27denn wenn du nicht bezahlen kannst, warum soll man dir dein Bett wegnehmen?
28Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
28Verrücke die ewige Grenze nicht, welche deine Väter gemacht haben.
29Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
29Siehst du jemand emsig in seinem Geschäft, der darf sich vor Könige stellen; er wird nicht bei unbedeutenden Leuten dienen.