1Ang mabuting pangalan ay maiging piliin, kay sa malaking kayamanan, at ang magandang kalooban, kay sa pilak at ginto.
1Mais digno de ser escolhido é o bom nome do que as muitas riquezas; e o favor é melhor do que a prata e o ouro.
2Ang mayaman at ang dukha ay nagkakasalubong kapuwa: ang Panginoon ang May-lalang sa kanilang lahat.
2O rico e o pobre se encontram; quem os faz a ambos é o Senhor.
3Ang mabait na tao ay nakakakita ng kasamaan at nagkukubli: nguni't dinadaanan ng musmos at nagtitiis.
3O prudente vê o perigo e esconde-se; mas os simples passam adiante e sofrem a pena.
4Ang kagantihan sa kapakumbabaan at ang pagkatakot sa Panginoon ay kayamanan, at karangalan, at buhay.
4O galardão da humildade e do temor do Senhor é riquezas, e honra e vida.
5Mga tinik at mga silo ay nangasa daan ng magdaraya: ang nagiingat ng kaniyang kaluluwa ay lalayo sa mga yaon.
5Espinhos e laços há no caminho do perverso; o que guarda a sua alma retira-se para longe deles.
6Turuan mo ang bata sa daan na dapat niyang lakaran, at pagka tumanda man siya ay hindi niya hihiwalayan.
6Instrui o menino no caminho em que deve andar, e até quando envelhecer não se desviará dele.
7Ang mayaman ay magpupuno sa dukha, at ang manghihiram ay alipin ng nagpapahiram.
7O rico domina sobre os pobres; e o que toma emprestado é servo do que empresta.
8Siyang naghahasik ng kasamaan ay aani ng kapahamakan; at ang pamalo ng kaniyang poot ay maglilikat.
8O que semear a perversidade segará males; e a vara da sua indignação falhará.
9Ang may magandang-loob na mata ay pagpapalain: sapagka't nagbibigay ng kaniyang tinapay sa dukha.
9Quem vê com olhos bondosos será abençoado; porque dá do seu pão ao pobre.
10Itaboy mo ang manglilibak, at ang pagtatalo ay maalis; Oo, ang pagkakaalit at pagduwahagi ay matitigil.
10Lança fora ao escarnecedor, e a contenda se irá; cessarao a rixa e a injúria.
11Siyang umiibig ng kalinisan ng puso, dahil sa biyaya ng kaniyang mga labi ay magiging kaniyang kaibigan ang hari.
11O que ama a pureza do coração, e que tem graça nos seus lábios, terá por seu amigo o rei.
12Ang mga mata ng Panginoon ay nagiingat sa maalam: nguni't kaniyang ibinabagsak ang mga salita ng taksil.
12Os olhos do Senhor preservam o que tem conhecimento; mas ele transtorna as palavras do prevaricador.
13Sinasabi ng tamad, may leon sa labas: mapapatay ako sa mga lansangan.
13Diz o preguiçoso: um leão está lá fora; serei morto no meio das ruas.
14Ang bibig ng masasamang babae ay isang malalim na lungaw: siyang nayayamot sa Panginoon ay mabubuwal doon.
14Cova profunda é a boca da adúltera; aquele contra quem o Senhor está irado cairá nela.
15Ang kamangmangan ay nababalot sa puso ng bata; nguni't ilalayo sa kaniya ng pamalong pangsaway.
15A estultícia está ligada ao coração do menino; mas a vara da correção a afugentará dele.
16Ang pumipighati sa dukha upang magpalago ng kaniyang pakinabang, at ang nagbibigay sa mayaman, ay humahangga sa pangangailangan lamang.
16O que para aumentar o seu lucro oprime o pobre, e dá ao rico, certamente chegará �: penuria.
17Ikiling mo ang iyong pakinig, at iyong dinggin ang mga salita ng pantas, at ihilig mo ang iyong puso sa aking kaalaman.
17Inclina o teu ouvido e ouve as palavras dos sábios, e aplica o teu coração ao meu conhecimento.
18Sapagka't maligayang bagay kung iyong ingatan sa loob mo, kung mangatatatag na magkakasama sa iyong mga labi.
18Porque será coisa suave, se os guardares no teu peito, se estiverem todos eles prontos nos teus lábios.
19Upang ang iyong tiwala ay malagak sa Panginoon, aking ipinakilala sa iyo sa kaarawang ito, oo, sa iyo.
19Para que a tua confiança esteja no senhor, a ti tos fiz saber hoje, sim, a ti mesmo.
20Hindi ba ako sumulat sa iyo ng mga marilag na bagay na mga payo at kaalaman;
20Porventura não te escrevi excelentes coisas acerca dos conselhos e do conhecimento,
21Upang ipakilala sa iyo ang katunayan ng mga salitang katotohanan, upang iyong maibalik ang mga salita ng katotohanan sa kanila na nagsusugo sa iyo?
21para te fazer saber a certeza das palavras de verdade, para que possas responder com palavras de verdade aos que te enviarem?
22Huwag kang magnakaw sa dukha, sapagka't siya'y dukha, ni pumighati man sa nagdadalamhati sa pintuang-bayan:
22Não roubes ao pobre, porque é pobre; nem oprimas ao aflito na porta;
23Sapagka't ipakikipaglaban ng Panginoon ang kanilang usap, at sasamsaman ng buhay yaong nagsisisamsam sa kanila.
23porque o Senhor defenderá a sua causa em juízo, e aos que os roubam lhes tirará a vida.
24Huwag kang makipagkaibigan sa taong magagalitin; at sa mainiting tao ay huwag kang sasama:
24Não faças amizade com o iracundo; nem andes com o homem colérico;
25Baka ka matuto ng kaniyang mga lakad, at magtamo ng silo sa iyong kaluluwa.
25para que não aprendas as suas veredas, e tomes um laço para a tua alma.
26Huwag kang maging isa sa kanila na nakikikamay, o sa kanila na mangananagot sa mga utang:
26Não estejas entre os que se comprometem, que ficam por fiadores de dívidas.
27Kung wala kang ikabayad, bakit kaniyang kukunin sa iyo ang iyong higaan?
27Se não tens com que pagar, por que tirariam a tua cama de debaixo de ti?
28Huwag mong baguhin ang dating muhon ng lupa, na inilagay ng iyong mga magulang.
28Não removas os limites antigos que teus pais fixaram.
29Nakikita mo ba ang taong masipag sa kaniyang gawain? siya'y tatayo sa harap ng mga hari: hindi siya tatayo sa harap ng mga taong hamak.
29Vês um homem hábil na sua obrar? esse perante reis assistirá; e não assistirá perante homens obscuros.