1Kung paano ang niebe sa taginit, at kung paano ang ulan sa pagaani, gayon ang karangalan ay hindi nababagay sa mangmang.
1Like snow in summer, and as rain in harvest, so honor is not fitting for a fool.
2Kung paano ang maya sa kaniyang paggagala, kung paano ang langaylangayan sa kaniyang paglipad, gayon ang sumpa na walang kadahilanan ay hindi tumatalab.
2Like a fluttering sparrow, like a darting swallow, so the undeserved curse doesn’t come to rest.
3Ang paghagupit ay sa kabayo, ang paningkaw ay sa asno, at ang pamalo ay sa likod ng mga mangmang.
3A whip is for the horse, a bridle for the donkey, and a rod for the back of fools!
4Huwag mong sagutin ang mangmang ng ayon sa kaniyang kamangmangan, baka ikaw man ay maging gaya rin niya.
4Don’t answer a fool according to his folly, lest you also be like him.
5Sagutin mo ang mangmang ayon sa kaniyang kamangmangan, baka siya'y maging pantas sa ganang kaniya.
5Answer a fool according to his folly, lest he be wise in his own eyes.
6Siyang nagsusugo ng pasugo sa pamamagitan ng kamay ng mangmang naghihiwalay ng kaniyang mga paa, at umiinom sa kasiraan.
6One who sends a message by the hand of a fool is cutting off feet and drinking violence.
7Ang mga hita ng pilay ay nabibitin: gayon ang talinghaga sa bibig ng mga mangmang.
7Like the legs of the lame that hang loose: so is a parable in the mouth of fools.
8Kung paano ang isa'y nagbabalot ng isang bato sa isang lambanog, gayon ang nagbibigay ng karangalan sa mangmang.
8As one who binds a stone in a sling, so is he who gives honor to a fool.
9Kung paano ang tinik na tumutusok sa kamay ng lango, gayon ang talinghaga sa bibig ng mga mangmang.
9Like a thornbush that goes into the hand of a drunkard, so is a parable in the mouth of fools.
10Kung paano ang mamamana sumusugat sa lahat, gayon ang umupa sa mangmang at umuupa sa pagayongayon.
10As an archer who wounds all, so is he who hires a fool or he who hires those who pass by.
11Kung paano ang aso na bumabalik sa kaniyang suka, gayon ang mangmang na umuulit ng kaniyang kamangmangan.
11As a dog that returns to his vomit, so is a fool who repeats his folly.
12Nakikita mo ba ang taong pantas sa ganang kaniyang sarili. May higit na pagasa sa mangmang kay sa kaniya.
12Do you see a man wise in his own eyes? There is more hope for a fool than for him.
13Sinabi ng tamad, may leon sa daan; isang leon ay nasa mga lansangan.
13The sluggard says, “There is a lion in the road! A fierce lion roams the streets!”
14Kung paano ang pintuan ay pumipihit sa kaniyang bisagra, gayon ang tamad sa kaniyang higaan.
14As the door turns on its hinges, so does the sluggard on his bed.
15Idinadampot ng tamad ang kaniyang kamay sa pinggan; napapagod siyang dalhin uli sa kaniyang bibig.
15The sluggard buries his hand in the dish. He is too lazy to bring it back to his mouth.
16Ang tamad ay lalong pantas sa ganang kaniyang sarili kay sa pitong tao na makapagbibigay katuwiran.
16The sluggard is wiser in his own eyes than seven men who answer with discretion.
17Ang nagdaraan, at nakikialam sa pagaaway na hindi ukol sa kaniya, ay gaya ng humahawak ng aso sa mga tainga.
17Like one who grabs a dog’s ears is one who passes by and meddles in a quarrel not his own.
18Kung paano ang taong ulol na naghahagis ng mga dupong na apoy, mga pana, at kamatayan;
18Like a madman who shoots torches, arrows, and death,
19Gayon ang tao na nagdadaya sa kaniyang kapuwa, at nagsasabi, hindi ko ba ginagawa sa paglilibang?
19is the man who deceives his neighbor and says, “Am I not joking?”
20Sapagka't sa kakulangan ng gatong ay namamatay ang apoy: at kung saan walang mapaghatid-dumapit ay tumitigil ang pagkakaalit.
20For lack of wood a fire goes out. Without gossip, a quarrel dies down.
21Kung paano ang mga uling sa mga baga, at ang kahoy sa apoy; gayon ang taong madaldal na nagpapaningas ng pagkakaalit.
21As coals are to hot embers, and wood to fire, so is a contentious man to kindling strife.
22Ang mga salita ng mapaghatid-dumapit ay parang mga masarap na subo, at nagsisibaba sa mga pinakaloob na bahagi ng tiyan.
22The words of a whisperer are as dainty morsels, they go down into the innermost parts.
23Mga mapusok na labi at masamang puso ay parang sisidlang-lupa na nababalot ng dumi ng pilak.
23Like silver dross on an earthen vessel are the lips of a fervent one with an evil heart.
24Ang nagtatanim ay nagpapakunwari ng kaniyang mga labi, nguni't siya'y naglalagay ng pagdaraya sa loob niya:
24A malicious man disguises himself with his lips, but he harbors evil in his heart.
25Pagka siya'y nagsasalitang mainam, huwag mo siyang paniwalaan; sapagka't may pitong karumaldumal sa kaniyang puso:
25When his speech is charming, don’t believe him; for there are seven abominations in his heart.
26Bagaman ang kaniyang pagtatanim ay magtakip ng karayaan, at ang kaniyang kasamaan ay lubos na makikilala sa harap ng kapisanan.
26His malice may be concealed by deception, but his wickedness will be exposed in the assembly.
27Ang humuhukay ng lungaw ay mabubuwal doon: at siyang nagpapagulong ng bato, ay babalikan nito siya.
27Whoever digs a pit shall fall into it. Whoever rolls a stone, it will come back on him.
28Ang sinungaling na dila ay nagtatanim sa mga sinaktan niya; at ang bibig ng kunwang mapagpuri ay gumagawa ng kapahamakan.
28A lying tongue hates those it hurts; and a flattering mouth works ruin.