1Bir önderle yemeğe oturduğundaÖnüne konulana dikkat et.
1 Saaya kaŋ ni goono ga goro dabarikooni banda ŋwaari do, Ma laakal hal a ma boori nda haŋ kaŋ go ni jine.
2İştahına yenilecek olursan,Daya bıçağı kendi boğazına.
2 Da ni ya laakal zaaro no ŋwaari gaa, Ma zaama daŋ ni karra gaa.
3Onun lezzetli yemeklerini çekmesin canın,Böyle yemeğin ardında hile olabilir.
3 Ma s'a laam'izey bini, Za kaŋ fafagay ŋwaari no.
4Zengin olmak için didinip durma,Çıkar bunu aklından.
4 Ma si ni boŋ fargandi duure ceeciyaŋ ra, Ma si ni laakal sinji a gaa.
5Servet göz açıp kapayana dek yok olur,Kanatlanıp kartal gibi göklere uçar.
5 Waati kaŋ ni na ni moy sinji a gaa, Kala fap! a daray! Zama haciika arzaka ga te fata nga boŋ se, Danga zeeban cine kaŋ ga tun ka deesi ka koy kala beene.
6Cimrinin verdiği yemeği yeme,Lezzetli yemeklerini çekmesin canın.
6 Ni ma si gunuwante ŋwaari ŋwa, Ma s'a laam'izey bini mo.
7Çünkü yediğin her şeyin hesabını tutar,‹‹Ye, iç›› der sana,Ama yüreği senden yana değildir.
7 Zama danga mate kaŋ a goono ga miila nga bina ra, Yaadin mo no a go. A ga ne ni se: «Ma ŋwa, ma haŋ,» Amma a bina si ni gaa bo.
8Yediğin azıcık yemeği kusarsın,Söylediğin güzel sözler de boşa gider.
8 Looma kaŋ ni ŋwa, ni g'a yeeri, Ni sanni kaana mo ma daray ni se.
9Akılsıza öğüt vermeye kalkma,Çünkü senin sözlerindeki sağduyuyu küçümser.
9 Ma si salaŋ saamo hanga ra, Zama a ga donda ni sanney laakalo.
10Eski sınır taşlarının yerini değiştirme,Öksüzlerin toprağına el sürme.
10 Ma si fari hirri seeda zeeno ganandi, Ma si furo alatuumey farey ra mo.
11Çünkü onların Velisi güçlüdürVe onların davasını sana karşı O yürütür. kurtarıcılığı vurguluyor.
11 Zama i Fansakwa ya gaabikooni no, A ga faasa i se ni gaa.
12Uyarıları zihnine işle,Bilgi dolu sözlere kulak ver.
12 Ma ni bina ye dondonandiyaŋ ceeciyaŋ gaa, Ma ni hangey mo ye bayray sanni maayaŋ gaa.
13Çocuğunu terbiye etmekten geri kalma,Onu değnekle dövsen de ölmez.
13 Ma si ni kambe candi ka fay da zanka goojiyaŋ, Zama baa ni n'a kar da goobu, a si bu bo.
14Onu değnekle döversen,Canını ölüler diyarından kurtarırsın.
14 M'a kar da goobu, k'a fundo faaba Alaahara gaa.
15Oğlum, bilge yürekli olursan,Benim yüreğim de sevinir.
15 Ay izo, da ni bina te laakal, Kulu ay bumbo bina mo ga maa kaani.
16Dudakların doğru konuştuğundaGönlüm de coşar.
16 Oho, ay bina ga to da farhã, Saaya kaŋ ni meyo ga hayey kaŋ ga saba ci.
17Günahkârlara imrenmektense,Sürekli RAB korkusunda yaşa.
17 Ni bina ma si canse zunubikooney gaa, Amma ni ma goro Rabbi humburkumay ra zaari me-a-me.
18Böylece bir geleceğin olurVe umudun boşa çıkmaz.
18 Zama haciika a gonda alhakku, Ni beeja si fun mo.
19Oğlum, dinle ve bilge ol,Yüreğini doğru yolda tut.
19 Ya ay izo, ma maa, ma te laakal mo, Ma ni bina daŋ fonda gaa.
20Aşırı şarap içenlerle,Ete düşkün oburlarla arkadaşlık etme.
20 Ma si goro baji hankoy game ra, Wala borey kaŋ laakal ga zaaru ham ŋwaari gaa,
21Çünkü ayyaş ve obur kişi yoksullaşır,Uyuşukluk da insana paçavra giydirir.
21 Zama borey kaŋ ga bugu nda ngey kaŋ laakal ga zaaru ŋwaari gaa wo, I ga aniya ka talka, Dusungu mo ga boro daabu nda zaara-zaara.
22Sana yaşam veren babanın sözlerine kulak ver,Yaşlandığı zaman anneni hor görme.
22 Ma hanga jeeri ni baaba kaŋ na ni hay se, Ma si donda ni nya waati kaŋ a zeen.
23Gerçeği satın al ve satma;Bilgeliği, terbiyeyi, aklı da.
23 Ma cimi day, ma s'a neera, Oho, nga nda laakal, da dondonandiyaŋ, da fahamay.
24Doğru kişinin babası coştukça coşar,Bilgece davranan oğulun babası sevinir.
24 Adilante baaba ga farhã gumo, Bora mo kaŋ na zanka laakalkooni hay ga du farhã a do.
25Annenle baban seninle coşsun,Seni doğuran sevinsin.
25 Naŋ ni nya da ni baaba ma maa kaani, Waybora kaŋ na ni hay, ma naŋ a ma farhã.
26Oğlum, beni yürekten dinle,Gözünü gittiğim yoldan ayırma.
26 Ay izo, m'ay no ni bina, Naŋ mo ni bina ma maa ay fondey kaani.
27Çünkü fahişe derin bir çukur,Ahlaksız kadın dar bir kuyudur.
27 Zama waykuuru ya goota no kaŋ ga guusu, Kaaruwa mo day kankamante no.
28Evet, soyguncu gibi pusuda beklerVe birçok erkeği yoldan çıkarır.
28 Oho, a ga lamba danga kosarayko, A ga amaana ŋwaakoy baabandi Adam-izey game ra.
29Ah çeken kim? Vah çeken kim?Kimdir çekişip duran?Yakınan kim? Boş yere yaralanan kim?Gözleri kanlı olan kim?
29 May no goono ga te: «Way! Way!» May no ga ne: «Kaari!» May no ka gonda yanje? May no goono ga guutu? May no bora kaŋ gonda maray-marayyaŋ kaŋ sinda sabaabu? May no ka bara nda mo ciray-ciray yaŋ?
30İçmeye oturup kalkamayanlar,Karışık şarapları denemeye gidenlerdir.
30 Kala ngey, borey kaŋ ga gay duvan* haŋyaŋ do, Ngey kaŋ ga duvan margante ceeci.
31Şarabın kızıl rengine,Kadehte ışımasına,Boğazdan aşağı süzülüvermesine bakma.
31 Ma si duvaŋo guna saaya kaŋ a te iciray, Saaya kaŋ a ga boosu gaasiya ra, Saaya kaŋ a ga zulli nda kaani.
32Sonunda yılan gibi ısırır,Engerek gibi sokar.
32 A bananta a ga nama danga gondi, A ga hay danga gazama.
33Gözlerin garip şeyler görür,Aklından ahlaksızlıklar geçer.
33 Ni moy ga hari yawyaŋ guna, Ni bina mo ga hari siiroyaŋ ci.
34Kendini kâh denizin ortasında,Kâh gemi direğinin tepesinde yatıyor sanırsın.
34 Oho, ni ga ciya danga boro kaŋ goono ga kani teeku bindi ra, Wala boro kaŋ kani hi daabuley yollo boŋ beene.
35‹‹Dövdüler beni ama incinmedim,Vurdular ama farketmedim›› dersin,‹‹Yeniden içmek için ne zaman ayılacağım?››
35 Ni ga ne, «I n'ay kar, amma ay mana maa doori. I n'ay soote-soota, ay mana maray mo. Waati fo no ay mo ga hay? Ay ma ye k'a ceeci koyne hala hõ.»