1Kötülere imrenme,Onlarla birlikte olmayı isteme.
1 Ma si canse boro laaley gaa, Ma si anniya ka goro i banda.
2Çünkü yürekleri zorbalık tasarlar,Dudakları belalardan söz eder.
2 Zama i biney goono ga toonye dabariyaŋ te no, I meyey mo goono ga hasaraw hariyaŋ fakaaray.
3Ev bilgelikle yapılır,Akılla pekiştirilir.
3 Laakal do no boro ga windi cina, Fahamay do mo no i g'a sinji.
4Bilgi sayesinde odalarıHer türlü değerli, güzel eşyayla dolar.
4 Bayray do mo no i ga fu-izey toonandi nda arzaka kulu kaŋ gonda darza, Kaŋ yaŋ ga kaan mo.
5Bilgelik güçten,Bilgi kaba kuvvetten üstündür. üstündür›› (bkz. Septuaginta), Masoretik metin ‹‹Bilge güçlü olur, bilgi sahibi gücünü artırır.››
5 Laakalkooni gonda gaabi, Oho, boro kaŋ gonda bayray ga tonton da gaabi.
6Savaşmak için yöntem,Zafer kazanmak için birçok danışman gerekli.
6 Zama laakal saaware do no ni ga ni wongo te, Saawarekoy jama ra zaama go no.
7Ahmak için bilgelik ulaşılamayacak kadar yüksektir,Kent kurulunda ağzını açamaz.
7 Laakal go beene, a bisa saamo hina, A si nga me fiti faada meyey ra mo.
8Kötülük tasarlayan kişiDüzenbaz olarak bilinecektir.
8 Boro kaŋ ga laala dabari te, borey ga ne a se zambante.
9Ahmakça tasarılar günahtır,Alaycı kişiden herkes iğrenir.
9 Laakal-jaŋay dabarey teeyaŋ ya zunubi no, Dondako mo ya fanta hari no borey se.
10Sıkıntılı günde cesaretini yitirirsen,Gücün kıt demektir.
10 Da ni gaa ga yay kankami zaari ra, Ni gaabo ya ikayna fo no.
11Ölüm tehlikesi içinde olanları kurtar,Ölmek üzere olanları esirge.
11 Ma borey kaŋ yaŋ i go ga konda buuyaŋ do faaba, Ngey kaŋ yaŋ ga tatanji ka koy wiyaŋ do mo, Kala ni m'i gaay.
12‹‹İşte bunu bilmiyordum›› desen de,İnsanın yüreğindekini bilen sezmez mi?Senin canını koruyan anlamaz mı?Ödetmez mi herkese yaptığını?
12 Da ni ne: «A go, iri mana woodin bay.» Manti biney neesiyaŋ Koyo go ga laakal? Ni fundo kurukwa mo, a mana bay no? A si bana boro kulu se nga goyo alhakku no?
13Oğlum, bal ye, çünkü iyidir,Süzme bal damağa tatlı gelir.
13 Ay izo, ma yu ŋwa, zama a ga boori. Yu fanta haro mo ga kaan ni meyo ra.
14Bilgelik de canın için öyledir, bilmiş ol.Bilgeliği bulursan bir geleceğin olurVe umudun boşa çıkmaz.
14 Yaadin cine no ni ma bay kaŋ laakal ga bara ni fundo se. Da ni n'a gar, suba hanno go no, Hay kulu si ni beeja kaa ni se mo.
15Ey kötü adam, doğru kişinin evine karşı pusuya yatma,Konutunu yıkmaya kalkma.
15 Ya nin, boro laalo, Ma si gum ka lamba adilante nangora se, Ni ma si a fulanzamyaŋo do halaci mo.
16Çünkü doğru kişi yedi kez düşse yine kalkar,Ama kötüler felakette yıkılır.
16 Zama adilante ga kaŋ sorro iyye, A ga ye ka tun koyne, Amma masiiba ga boro laalo zeeri.
17Düşmanın düşüşüne keyiflenme,Sendelemesine sevinme.
17 Ma si farhã da ni ibara kaŋ, Ni bina mo ma si maa kaani d'a kati.
18Yoksa RAB görür ve hoşnut kalmazVe düşmanına duyduğu öfke yatışır.
18 Zama Rabbi ma si di, a ma dukur mo, A ma bare ka fay da nga bine tuna a boŋ.
19Kötülük edenlere kızıp üzülme,Onlara özenme.
19 Ma si ni bina taabandi goy laalo teekoy sabbay se, Ma si canse boro laaley gaa mo.
20Çünkü kötülerin geleceği yok,Çırası sönecek onların.
20 Zama boro laalo sinda suba hanno, I ga boro laalo fitilla wi mo.
21Oğlum, RABbe ve krala saygı göster,Onlara başkaldıranlarla arkadaşlık etme.
21 Ay izo, ma humburu Rabbi, da bonkooni mo, Ma si hangasinay da ngey kaŋ ga bara-ne-bara-ne.
22Çünkü onlar ansızın felakete uğrar,İnsanın başına ne belalar getireceklerini kim bilir?
22 Zama i masiiba ga kaa korab! folloŋ. May no ga bay halaciyaŋ kaŋ ihinka kulu ga kande?
23Şunlar da bilgelerin sözleridir:Yargılarken yan tutmak iyi değildir.
23 Sanni woone yaŋ mo laakalkooney wane yaŋ no. Baar'a-baar'a si boori ciiti do.
24Kötüye, ‹‹Suçsuzsun›› diyen yargıcıHalklar lanetler, uluslar kınar.
24 Boro kaŋ ne boro laalo se: «Nin wo adilante no,» Dumey g'a laali, kundey g'a fanta.
25Ne mutlu suçluyu mahkûm edene!Herkes onu candan kutlar.
25 Amma ngey kaŋ ga deeni a gaa, Woodin ga boori. Albarka hanno mo ga zumbu i gaa.
26Dürüst yanıtGerçek dostluğun işaretidir. ‹‹Dürüst yanıt veren dudakları öper.››
26 Nga kaŋ ga tu da mate kaŋ ga saba ga hima baakasinay sunsumyaŋ da me-kuurey.
27İlkin dışardaki işini bitirip tarlanı hazırla,Ondan sonra evini yap.
27 Ma ni goyo soola taray, Ma soola ni boŋ se mo fari ra, Kokor banda mo ma ni windo cina.
28Başkalarına karşı nedensiz tanıklık etmeVe dudaklarınla aldatma.
28 Ma si goro seeda ni gorokasino boŋ daliili kulu si, Ni ga ba ni ma fafagay te da ni meyo, wala?
29‹‹Bana yaptığını ben de ona yapacağım,Ödeteceğim bana yaptığını›› deme.
29 Ma si ne: «Kal ay ma te a se mate kaŋ cine a te ay se, Ay ga bora bana nga goyo boŋ.»
30Tembelin tarlasından,Sağduyudan yoksun kişinin bağından geçtiğimde
30 Ay na hawfuno fari fonda gana, Boro kaŋ sinda laakal reyzin* kalo no ay casu.
31Her yanı dikenlerin, otlarınKapladığını gördüm;Taş duvar da yıkılmıştı.
31 A go, a kulu goono ga daabu nda karji, A batama go ga daabu nda ganda karji, A tondi windo mo kaŋ.
32Gördüklerimi derin derin düşündüm,Seyrettiklerimden ibret aldım.
32 Saaya din ay guna, ay laakal mo hal a boori, Ay di, woodin n'ay gooji mo.
33‹‹Biraz kestireyim, biraz uyuklayayım,Ellerimi kavuşturup şöyle bir uyuyayım›› demeye kalmadan,
33 A cindi jirbi kayna jina, A cindi dusungu kayna, A cindi kambe koliyaŋ kayna hala ni ma jirbi,
34Yokluk bir haydut gibi,Yoksulluk bir akıncı gibi gelir üzerine.
34 Yaadin cine gaa no talkataray ga kaa ni gaa danga kosarayko, Ni jaŋa mo ga kaa danga wongaari.