1Yahweh sent Nathan to David. He came to him, and said to him, “There were two men in one city; the one rich, and the other poor.
1 Anfonodd yr ARGLWYDD y proffwyd Nathan at Ddafydd; a phan ddaeth, dywedodd wrtho: "Yr oedd dau ddyn mewn rhyw dref, un yn gyfoethog a'r llall yn dlawd.
2The rich man had very many flocks and herds,
2 Yr oedd gan yr un cyfoethog lawer iawn o ddefaid ac ychen;
3but the poor man had nothing, except one little ewe lamb, which he had bought and raised. It grew up together with him, and with his children. It ate of his own food, drank of his own cup, and lay in his bosom, and was to him like a daughter.
3 ond nid oedd dim gan yr un tlawd, ar wah�n i un oenig fechan yr oedd wedi ei phrynu a'i magu, a thyfodd i fyny ar ei aelwyd gyda'i blant, yn bwyta o'r un tamaid ag ef, yn yfed o'r un cwpan, ac yn cysgu yn ei g�l; yr oedd fel merch iddo.
4A traveler came to the rich man, and he spared to take of his own flock and of his own herd, to dress for the wayfaring man who had come to him, but took the poor man’s lamb, and dressed it for the man who had come to him.”
4 Pan ddaeth ymwelydd at y dyn cyfoethog, gofalodd hwnnw beidio � chymryd yr un o'i ddefaid na'i ychen ei hun i wneud pryd i'r teithiwr oedd wedi cyrraedd, yn hytrach fe gymerodd oenig y dyn tlawd a'i pharatoi ar gyfer y sawl a ddaeth ato."
5David’s anger was greatly kindled against the man, and he said to Nathan, “As Yahweh lives, the man who has done this is worthy to die!
5 Enynnodd dig Dafydd yn fawr yn erbyn y dyn, a dywedodd wrth Nathan, "Cyn wired � bod yr ARGLWYDD yn fyw, y mae'r dyn a wnaeth hyn yn haeddu marw!
6He shall restore the lamb fourfold, because he did this thing, and because he had no pity!”
6 Rhaid iddo dalu'r oen yn �l bedair gwaith am wneud y fath beth ac am beidio � dangos trugaredd."
7Nathan said to David, “You are the man. This is what Yahweh, the God of Israel, says: ‘I anointed you king over Israel, and I delivered you out of the hand of Saul.
7 Dywedodd Nathan wrth Ddafydd, "Ti yw'r dyn. Fel hyn y dywed ARGLWYDD Dduw Israel, 'Fe'th eneiniais di yn frenin ar Israel, ac fe'th waredais o law Saul;
8I gave you your master’s house, and your master’s wives into your bosom, and gave you the house of Israel and of Judah; and if that would have been too little, I would have added to you many more such things.
8 rhois iti du375? dy feistr a gwragedd dy feistr yn dy fynwes, a rhois iti hefyd du375? Israel a Jwda. A phe buasai hynny'n rhy ychydig, buaswn wedi ychwanegu cymaint eto.
9Why have you despised the word of Yahweh, to do that which is evil in his sight? You have struck Uriah the Hittite with the sword, and have taken his wife to be your wife, and have slain him with the sword of the children of Ammon.
9 Pam yr wyt wedi dirmygu gair yr ARGLWYDD drwy wneud yr hyn sydd ddrwg yn ei olwg? Yr wyt wedi lladd Ureia yr Hethiad �'r cleddyf, a chymryd ei wraig yn wraig i ti, wedi iti ei lofruddio ef � chleddyf yr Ammoniaid.
10Now therefore the sword will never depart from your house, because you have despised me, and have taken the wife of Uriah the Hittite to be your wife.’
10 Bellach ni thry'r cleddyf oddi wrth dy du375? hyd byth, gan i ti fy nirmygu i a chymryd gwraig Ureia yr Hethiad yn wraig i ti.'
11“This is what Yahweh says: ‘Behold, I will raise up evil against you out of your own house; and I will take your wives before your eyes, and give them to your neighbor, and he will lie with your wives in the sight of this sun.
11 Fel hyn y dywed yr ARGLWYDD: 'Wele fi'n codi yn dy erbyn ddrwg o blith dy deulu dy hun; o flaen dy lygad cymeraf dy wragedd a'u rhoi i'th gymydog, a bydd ef yn gorwedd gyda'th wragedd di yn llygad yr haul hwn.
12For you did it secretly, but I will do this thing before all Israel, and before the sun.’”
12 Yn llechwraidd y gweithredaist ti, ond fe wnaf fi'r peth hwn yng ngu373?ydd Israel gyfan ac yn wyneb haul.'"
13David said to Nathan, “I have sinned against Yahweh.” Nathan said to David, “Yahweh also has put away your sin. You will not die.
13 Yna dywedodd Dafydd wrth Nathan, "Yr wyf wedi pechu yn erbyn yr ARGLWYDD." Ac meddai Nathan wrth Ddafydd, "Y mae'r ARGLWYDD yntau wedi troi dy bechod heibio; ni fyddi farw.
14However, because by this deed you have given great occasion to Yahweh’s enemies to blaspheme, the child also who is born to you shall surely die.”
14 Ond oherwydd iti lwyr ddiystyru'r ARGLWYDD yn y mater hwn, yn ddi-os bydd farw y bachgen a enir iti."
15Nathan departed to his house. Yahweh struck the child that Uriah’s wife bore to David, and it was very sick.
15 Wedi i Nathan fynd adref, trawodd yr ARGLWYDD y plentyn a ymdd�g gwraig Ureia i Ddafydd, a chlafychodd.
16David therefore begged God for the child; and David fasted, and went in, and lay all night on the earth.
16 Ymbiliodd Dafydd � Duw dros y bachgen; ymprydiodd, a mynd a threulio'r nos yn gorwedd ar lawr.
17The elders of his house arose beside him, to raise him up from the earth: but he would not, neither did he eat bread with them.
17 Pan geisiodd henuriaid ei du375? ei godi oddi ar lawr, ni fynnai godi ac ni fwyt�i fara gyda hwy.
18It happened on the seventh day, that the child died. The servants of David feared to tell him that the child was dead; for they said, “Behold, while the child was yet alive, we spoke to him, and he didn’t listen to our voice. How will he then harm himself, if we tell him that the child is dead?”
18 Ar y seithfed dydd bu farw'r plentyn, ond yr oedd gweision Dafydd yn ofni dweud wrtho ei fod wedi marw. "Gwelwch," meddent, "tra oedd y plentyn yn fyw, nid oedd yn gwrando arnom, er inni siarad ag ef; sut y dywedwn wrtho fod y plentyn wedi marw? Gallai wneud rhyw niwed iddo'i hun."
19But when David saw that his servants were whispering together, David perceived that the child was dead; and David said to his servants, “Is the child dead?” They said, “He is dead.”
19 Pan welodd Dafydd fod ei weision yn sibrwd ymhlith ei gilydd, deallodd fod y plentyn wedi marw; felly dywedodd Dafydd wrth ei weision, "A yw'r plentyn wedi marw?" "Ydyw," meddent hwythau.
20Then David arose from the earth, and washed, and anointed himself, and changed his clothing; and he came into the house of Yahweh, and worshiped: then he came to his own house; and when he required, they set bread before him, and he ate.
20 Yna cododd Dafydd oddi ar lawr, ac ymolchi a'i eneinio'i hun a newid ei ddillad; ac aeth i du375? Dduw i addoli. Wedyn aeth i'w du375? a gofyn am fwyd; ac wedi iddynt ei osod iddo, fe fwytaodd.
21Then his servants said to him, “What is this that you have done? You fasted and wept for the child while he was alive; but when the child was dead, you rose up and ate bread.”
21 Gofynnodd ei weision iddo, "Beth yw hyn yr wyt yn ei wneud? Tra oedd y plentyn yn fyw, yr oeddit yn ymprydio ac yn wylo; ond wedi i'r plentyn farw, yr wyt wedi codi a bwyta."
22He said, “While the child was yet alive, I fasted and wept; for I said, ‘Who knows whether Yahweh will not be gracious to me, that the child may live?’
22 Eglurodd yntau, "Tra oedd y plentyn yn dal yn fyw, yr oeddwn yn ymprydio ac yn wylo am fy mod yn meddwl, 'Pwy a u373?yr a fydd yr ARGLWYDD yn trugarhau wrthyf, ac y bydd y plentyn fyw?'
23But now he is dead, why should I fast? Can I bring him back again? I shall go to him, but he will not return to me.”
23 Ond erbyn hyn y mae wedi marw; pam felly y dylwn ymprydio? A fedraf fi ddod ag ef yn �l? Byddaf fi'n mynd ato ef, ond ni ddaw ef yn �l ataf fi."
24David comforted Bathsheba his wife, and went in to her, and lay with her. She bore a son, and he called his name Solomon. Yahweh loved him;
24 Cysurodd Dafydd ei wraig Bathseba, ac aeth i mewn ati a gorwedd gyda hi; esgorodd hithau ar fab, a'i alw'n Solomon. Hoffodd yr ARGLWYDD ef,
25and he sent by the hand of Nathan the prophet; and he named him Jedidiah, for Yahweh’s sake.
25 ac anfonodd neges drwy law'r proffwyd Nathan i'w enwi yn Jedidia oblegid yr ARGLWYDD.
26Now Joab fought against Rabbah of the children of Ammon, and took the royal city.
26 Ymosododd Joab ar Rabba'r Ammoniaid, a chipiodd ddinas y brenin.
27Joab sent messengers to David, and said, “I have fought against Rabbah. Yes, I have taken the city of waters.
27 Anfonodd Joab negeswyr at Ddafydd a dweud, "Yr wyf wedi ymosod ar Rabba, ac wedi cipio'r gronfa ddu373?r.
28Now therefore gather the rest of the people together, and encamp against the city, and take it; lest I take the city, and it be called after my name.”
28 Yn awr, casgla weddill y fyddin a gwersylla yn erbyn y ddinas a'i hennill, rhag i mi gipio'r ddinas ac iddi gael ei galw ar f'enw i."
29David gathered all the people together, and went to Rabbah, and fought against it, and took it.
29 Casglodd Dafydd y fyddin gyfan, ac aeth i Rabba ac ymladd yn ei herbyn a'i hennill.
30He took the crown of their king from off his head; and its weight was a talent of gold, and in it were precious stones; and it was set on David’s head. He brought out the spoil of the city, exceeding much.
30 Cymerodd goron eu brenin oddi ar ei ben � yr oedd yn pwyso talent o aur, a gem gwerthfawr ynddi � a rhoed hi ar ben Dafydd. Dygodd o'r ddinas lawer o ysbail,
31He brought out the people who were therein, and put them under saws, and under iron picks, and under axes of iron, and made them pass through the brick kiln: and he did so to all the cities of the children of Ammon. David and all the people returned to Jerusalem.
31 ac aeth �'r bobl oedd ynddi a'u gosod i lafurio � llifiau a cheibiau heyrn a bwyeill heyrn, a hefyd i weithio priddfeini. Gwnaeth Dafydd yr un modd � holl drefi'r Ammoniaid, ac yna dychwelodd ef a'r holl fyddin i Jerwsalem.