1The wicked flee when no one pursues; but the righteous are as bold as a lion.
1 Y mae'r drygionus yn ffoi heb i neb ei erlid, ond fe saif y cyfiawn yn gadarn fel llew.
2In rebellion, a land has many rulers, but order is maintained by a man of understanding and knowledge.
2 Pan fydd gwlad mewn gwrthryfel bydd nifer o arweinwyr, ond trwy bobl synhwyrol a deallus y sefydlir trefn.
3A needy man who oppresses the poor is like a driving rain which leaves no crops.
3 Y mae un tlawd yn gorthrymu tlodion, fel glaw yn curo cnwd heb adael cynnyrch.
4Those who forsake the law praise the wicked; but those who keep the law contend with them.
4 Y mae'r rhai sy'n cefnu ar y gyfraith yn canmol y drygionus, ond y mae'r rhai sy'n cadw'r gyfraith yn ymladd yn eu herbyn.
5Evil men don’t understand justice; but those who seek Yahweh understand it fully.
5 Nid yw pobl ddrwg yn deall beth yw cyfiawnder, ond y mae'r rhai sy'n ceisio'r ARGLWYDD yn deall y cyfan.
6Better is the poor who walks in his integrity, than he who is perverse in his ways, and he is rich.
6 Y mae'n well bod yn dlawd, a rhodio'n gywir, na bod yn gyfoethog ac yn droellog ei ffyrdd.
7Whoever keeps the law is a wise son; but he who is a companion of gluttons shames his father.
7 Y mae plentyn deallus yn cadw'r gyfraith, ond y mae'r un sy'n cyfeillachu �'r glwth yn dwyn anfri ar ei rieni.
8He who increases his wealth by excessive interest gathers it for one who has pity on the poor.
8 Y mae'r un sy'n cynyddu ei gyfoeth trwy log ac usuriaeth yn ei gasglu i'r un sy'n garedig wrth y tlawd.
9He who turns away his ear from hearing the law, even his prayer is an abomination.
9 Pwy bynnag sy'n gwrthod gwrando ar y gyfraith, bydd ei weddi ef yn ffieidd-dra.
10Whoever causes the upright to go astray in an evil way, he will fall into his own trap; but the blameless will inherit good.
10 Bydd yr un sy'n camarwain yr uniawn i ffordd ddrwg yn syrthio ei hun i'r pwll a wnaeth; ond caiff y cywir etifeddiaeth dda.
11The rich man is wise in his own eyes; but the poor who has understanding sees through him.
11 Y mae'r cyfoethog yn ddoeth yn ei olwg ei hun, ond y mae'r tlawd deallus yn gweld trwyddo.
12When the righteous triumph, there is great glory; but when the wicked rise, men hide themselves.
12 Pan yw'r cyfiawn yn llywodraethu, ceir urddas mawr; ond pan ddaw'r drygionus i awdurdod, bydd pobl yn ymguddio.
13He who conceals his sins doesn’t prosper, but whoever confesses and renounces them finds mercy.
13 Ni lwydda'r un sy'n cuddio'i droseddau, ond y mae'r un sy'n eu cyffesu ac yn cefnu arnynt yn cael trugaredd.
14Blessed is the man who always fears; but one who hardens his heart falls into trouble.
14 Gwyn ei fyd y sawl sy'n ofni'r ARGLWYDD yn wastad; ond y mae'r un sy'n caledu ei galon yn disgyn i ddinistr.
15As a roaring lion or a charging bear, so is a wicked ruler over helpless people.
15 Fel llew yn rhuo, neu arth yn rhuthro, felly y mae un drygionus yn llywodraethu pobl dlawd.
16A tyrannical ruler lacks judgment. One who hates ill-gotten gain will have long days.
16 Y mae llywodraethwr heb ddeall yn pentyrru trawster, ond y mae'r un sy'n cas�u llwgrwobr yn estyn ei ddyddiau.
17A man who is tormented by life blood will be a fugitive until death; no one will support him.
17 Y mae un sy'n euog o dywallt gwaed yn ffoi i gyfeiriad y pwll; peidied neb �'i atal.
18Whoever walks blamelessly is kept safe; but one with perverse ways will fall suddenly.
18 Y mae'r un sy'n rhodio'n gywir yn ddiogel, ond y mae'r sawl sy'n droellog ei ffyrdd yn syrthio i'r pwll.
19One who works his land will have an abundance of food; but one who chases fantasies will have his fill of poverty.
19 Y mae'r un sy'n trin ei dir yn cael digon o fwyd, ond y mae'r sawl sy'n dilyn oferedd yn llawn tlodi.
20A faithful man is rich with blessings; but one who is eager to be rich will not go unpunished.
20 Caiff y ffyddlon lawer o fendithion, ond ni fydd yr un sydd ar frys i ymgyfoethogi heb ei gosb.
21To show partiality is not good; yet a man will do wrong for a piece of bread.
21 Nid yw'n iawn dangos ffafr, ac eto fe drosedda rhywun am damaid o fara.
22A stingy man hurries after riches, and doesn’t know that poverty waits for him.
22 Y mae un cybyddlyd yn rhuthro am gyfoeth; nid yw'n ystyried y daw arno angen.
23One who rebukes a man will afterward find more favor than one who flatters with the tongue.
23 Caiff y sawl sy'n ceryddu fwy o barch yn y diwedd na'r un sy'n gwenieithio.
24Whoever robs his father or his mother, and says, “It’s not wrong.” He is a partner with a destroyer.
24 Y mae'r un sy'n lladrata oddi ar ei dad neu ei fam, ac yn dweud nad yw'n drosedd, yn gymar i'r un sy'n dinistrio.
25One who is greedy stirs up strife; but one who trusts in Yahweh will prosper.
25 Y mae'r trachwantus yn creu cynnen, ond y mae'r un sy'n ymddiried yn yr ARGLWYDD yn cael llawnder.
26One who trusts in himself is a fool; but one who walks in wisdom is kept safe.
26 Y mae'r un sy'n ymddiried ynddo'i hun yn ynfyd, ond fe waredir y sawl sy'n dilyn doethineb.
27One who gives to the poor has no lack; but one who closes his eyes will have many curses.
27 Ni ddaw angen ar yr un sy'n rhoi i'r tlawd, ond daw llawer o felltithion ar yr un sy'n cau ei lygaid.
28When the wicked rise, men hide themselves; but when they perish, the righteous thrive.
28 Pan ddaw'r drygionus i awdurdod, bydd pobl yn ymguddio, ond ar �l eu difa, bydd y cyfiawn yn amlhau.