¹Don’t boast about tomorrow; for you don’t know what a day may bring forth.

¹ Paid ag ymffrostio ynglu375?n ag yfory, oherwydd ni wyddost beth a ddigwydd mewn diwrnod.

²Let another man praise you, and not your own mouth; a stranger, and not your own lips.

² Gad i ddieithryn dy ganmol, ac nid dy enau dy hun; un sy'n estron, ac nid dy wefusau dy hun.

³A stone is heavy, and sand is a burden; but a fool’s provocation is heavier than both.

³ Y mae pwysau mewn carreg, a thywod yn drwm, ond y mae casineb y ffu373?l yn drymach na'r ddau.

⁴Wrath is cruel, and anger is overwhelming; but who is able to stand before jealousy?

⁴ Y mae dicter yn greulon, a digofaint fel llifeiriant, ond pwy a all sefyll o flaen cenfigen?

⁵Better is open rebuke than hidden love.

⁵ Y mae cerydd agored yn well na chariad a guddir.

⁶Faithful are the wounds of a friend; although the kisses of an enemy are profuse.

⁶ Y mae dyrnodiau cyfaill yn ddidwyll, ond cusanau gelyn yn dwyllodrus.

⁷A full soul loathes a honeycomb; but to a hungry soul, every bitter thing is sweet.

⁷ Y mae un wedi ei ddigoni yn gwrthod m�l, ond i'r newynog, melys yw popeth chwerw.

⁸As a bird that wanders from her nest, so is a man who wanders from his home.

⁸ Fel aderyn yn crwydro o'i nyth, felly y mae rhywun sy'n crwydro o'i gynefin.

⁹Perfume and incense bring joy to the heart; so does earnest counsel from a man’s friend.

⁹ Y mae olew a phersawr yn llawenhau'r galon, a mwynder cyfaill yn cyfarwyddo'r enaid.

¹⁰Don’t forsake your friend and your father’s friend. Don’t go to your brother’s house in the day of your disaster: better is a neighbor who is near than a distant brother.

¹⁰ Paid � chefnu ar dy gyfaill a chyfaill dy rieni, a phaid � mynd i du375? dy frawd yn nydd dy adfyd. Y mae cyfaill agos yn well na brawd ymhell.

¹¹Be wise, my son, and bring joy to my heart, then I can answer my tormentor.

¹¹ Fy mab, bydd ddoeth, a llawenha fy nghalon; yna gallaf roi ateb i'r rhai sy'n fy amharchu.

¹²A prudent man sees danger and takes refuge; but the simple pass on, and suffer for it.

¹² Y mae'r craff yn gweld perygl ac yn ei osgoi, ond y mae'r gwirion yn mynd rhagddo ac yn talu am hynny.

¹³Take his garment when he puts up collateral for a stranger. Hold it for a wayward woman!

¹³ Cymer wisg y sawl sy'n mynd yn feichiau dros ddyn dieithr, a chadw hi'n ernes o'i addewid ar ran dieithryn.

¹⁴He who blesses his neighbor with a loud voice early in the morning, it will be taken as a curse by him.

¹⁴ Y mae'r un sy'n bendithio'i gyfaill � llef uchel, ac yn codi'n fore i wneud hynny, yn cael ei ystyried yn un sy'n ei felltithio.

¹⁵A continual dropping on a rainy day and a contentious wife are alike:

¹⁵ Diferion parhaus ar ddiwrnod glawog, tebyg i hynny yw gwraig yn cecru;

¹⁶restraining her is like restraining the wind, or like grasping oil in his right hand.

¹⁶ y mae ei hatal fel ceisio atal y gwynt, neu fel un yn ceisio dal olew yn ei law.

¹⁷Iron sharpens iron; so a man sharpens his friend’s countenance.

¹⁷ Y mae haearn yn hogi haearn, ac y mae pob un hogi meddwl ei gyfaill.

¹⁸Whoever tends the fig tree shall eat its fruit. He who looks after his master shall be honored.

¹⁸ Yr un sy'n gofalu am ffigysbren sy'n bwyta'i ffrwyth, a'r sawl sy'n gwylio tros ei feistr sy'n cael anrhydedd.

¹⁹As water reflects a face, so a man’s heart reflects the man.

¹⁹ Fel yr adlewyrchir wyneb mewn du373?r, felly y mae'r galon yn ddrych o'r unigolyn.

²⁰ Sheol Sheol is the place of the dead. and Abaddon are never satisfied; and a man’s eyes are never satisfied.

²⁰ Ni ddigonir Sheol nac Abadon, ac ni ddiwellir llygaid neb ychwaith.

²¹The crucible is for silver, and the furnace for gold; but man is refined by his praise.

²¹ Y mae tawddlestr i'r arian, a ffwrnais i'r aur, felly y profir cymeriad gan ganmoliaeth.

²²Though you grind a fool in a mortar with a pestle along with grain, yet his foolishness will not be removed from him.

²² Er iti bwyo'r ff�l � phestl mewn morter yn gymysg �'r grawn m�n, eto ni elli yrru ei ffolineb allan ohono.

²³Know well the state of your flocks, and pay attention to your herds:

²³ Gofala'n gyson am dy braidd, a rho sylw manwl i'r ddiadell;

²⁴for riches are not forever, nor does even the crown endure to all generations.

²⁴ oherwydd nid yw cyfoeth yn para am byth, na choron o genhedlaeth i genhedlaeth.

²⁵The hay is removed, and the new growth appears, the grasses of the hills are gathered in.

²⁵ Ar �l cario'r gwair, ac i'r adladd ymddangos, a chasglu gwair y mynydd,

²⁶The lambs are for your clothing, and the goats are the price of a field.

²⁶ yna cei ddillad o'r u373?yn, a phris y tir o'r bychod geifr,

²⁷There will be plenty of goats’ milk for your food, for your family’s food, and for the nourishment of your servant girls.

²⁷ a bydd digon o laeth geifr yn ymborth i ti a'th deulu, ac yn gynhaliaeth i'th forynion.