¹The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:

¹ امثال سلیمان، پسر داوود، پادشاه ‌اسرائیل.

²to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;

² این مثلها به شما کمک می‌کنند تا حکمت و نصیحت مفید را تشخیص داده و سخنان پر معنی را بفهمید.

³to receive instruction in wise dealing, in righteousness, justice, and equity;

³ آنها می‌توانند به شما یاد دهند که چگونه عاقلانه و با عدالت و انصاف زندگی کنید.

⁴to give prudence to the simple, knowledge and discretion to the young man:

⁴ آنها می‌توانند به اشخاص بی‌تجربه، ذکاوت ببخشند و به جوانان، کاردانی.

⁵that the wise man may hear, and increase in learning; that the man of understanding may attain to sound counsel:

⁵ این مثلها حتّی می‌توانند حکمت دانایان را افزون نموده و تحصیل‌کردگان را راهنمایی نمایند تا بتوانند اسرار پیچیدهٔ مثلها و معماهای دانایان را درک نمایند.

⁶to understand a proverb, and parables, the words and riddles of the wise.

⁶ ترس از خداوند، ابتدای حکمت است. امّا مردم احمق توجهی به آن نمی‌نمایند و علم را رد می‌کنند.

⁷The fear of Yahweh “Yahweh” is God’s proper Name, sometimes rendered “LORD” (all caps) in other translations. is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and instruction.

⁷ ای فرزند من، نصیحت پدر خود را بشنو و تعالیم مادرت را فراموش مکن.

⁸My son, listen to your father’s instruction, and don’t forsake your mother’s teaching:

⁸ تعالیم و نصایح آنها مانند تاج عزّت و جلال بر سرت و گردنبند زیبایی و شکوه بر گردنت خواهند بود.

⁹for they will be a garland to grace your head, and chains around your neck.

⁹ ای فرزند من، وقتی گناهکاران کوشش می‌کنند تو را فریب دهند، تسلیم نشو.

¹⁰ اگر بگویند: «بیا با هم متّحد شویم تا یک نفر را بکشیم و کمین کنیم تا خون بی‌گناهان را بریزیم،

¹¹If they say, “Come with us, Let’s lay in wait for blood; let’s lurk secretly for the innocent without cause;

¹¹ بیا تا مثل قبر آنها را زنده‌زنده ببلعیم و مانند مرگ بر سر آنها نازل شویم،

¹²let’s swallow them up alive like Sheol Sheol is the place of the dead. , and whole, like those who go down into the pit.

¹² هرگونه اموال گرانبها به دست می‌آوریم و خانه‌های خود را از اموال دزدی پر می‌کنیم.

¹³We’ll find all valuable wealth. We’ll fill our houses with spoil.

¹³ بیا جزو دستهٔ ما باش تا هرچه بدزدیم با هم قسمت کنیم.»

¹⁴You shall cast your lot among us. We’ll all have one purse.”

¹⁴ ای فرزند من، با آنها همراه مشو و از ایشان دوری کن.

¹⁵My son, don’t walk in the way with them. Keep your foot from their path,

¹⁵ چون پاهای ایشان به سوی شرارت می‌دود و برای ریختن خون می‌شتابند.

¹⁶for their feet run to evil. They hurry to shed blood.

¹⁶ گذاشتن دام در مقابل چشمان پرنده کار بیهوده‌ای است.

¹⁷ امّا این قبیل افراد، برای خود دام می‌گسترانند، دامی که در آن هلاک خواهند شد.

¹⁸but these lay wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.

¹⁸ دزدی، عاقبت باعث هلاکت دزد می‌شود. عاقبت کسانی‌که با قتل و غارت زندگی می‌کنند، مرگ و نابودی است.

¹⁹So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.

¹⁹ حکمت در کوچه‌ها و در خیابانها با صدای بلند، همه را صدا می‌زند.

²⁰Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.

²⁰ در دروازهٔ شهرها و هر جایی که مردم دور هم جمع می‌شوند فریاد می‌کند:

²¹She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:

²¹ «ای مردم احمق تا کی می‌خواهید احمق باشید؟ تا کی می‌خواهید از مسخره کردن دانایی لذّت ببرید؟ آیا شما هرگز خواهید آموخت؟

²²“How long, you simple ones, will you love simplicity? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?

²² وقتی شما را صدا می‌‌زنم، گوش دهید. پندهای خوبی می‌دهم و آنچه می‌دانم به شما می‌آموزم.

²³Turn at my reproof. Behold, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.

²³ چندین بار شما را صدا کردم ولی نیامدید. دستهای خود را به طرف شما دراز کردم، اعتنا نکردید.

²⁴Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;

²⁴ نصایح مرا قبول نکردید و نخواستید که شما را اصلاح کنم.

²⁵but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;

²⁵ پس وقتی گرفتار شوید، به شما می‌خندم و هنگامی‌که دچار ترس و وحشت شوید، شما را مسخره می‌کنم.

²⁶I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you;

²⁶ وقتی ترس مثل توفان به شما حمله کند و مصیبت مانند گردباد دور شما را بگیرد، وقتی‌که به تنگدستی و پریشانی دچار شوید.

²⁷when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind; when distress and anguish come on you.

²⁷ آنگاه مرا صدا خواهید کرد، ولی جواب نخواهم داد. همه‌جا به دنبال من خواهید گشت ولی مرا پیدا نخواهید کرد.

²⁸Then will they call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me;

²⁸ زیرا شما هرگز به حکمت توجّه نکردید و از خداوند اطاعت ننمودید.

²⁹because they hated knowledge, and didn’t choose the fear of Yahweh.

²⁹ هرگز با من مشورت نکردید و به نصیحتهای من توجّه ننمودید.

³⁰They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.

³⁰ بنابراین، آنچه کاشته‌اید درو خواهید کرد و کارهای شما، شما را گرفتار می‌سازد.

³¹Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.

³¹ مردم نادان که حکمت را قبول نمی‌کنند، نابود می‌شوند و بی‌توجّهی ایشان، آنها را هلاک خواهد کرد. امّا کسانی‌که به من گوش دهند در آرامش زندگی خواهند کرد و از هیچ چیزی نخواهند ترسید.»

³²For the backsliding of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.

³² امّا کسانی‌که به من گوش دهند در آرامش زندگی خواهند کرد و از هیچ چیزی نخواهند ترسید.»

³³But whoever listens to me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm.”