¹The proverbs of Solomon, the son of David, king of Israel:

¹Ang mga kawikaan ni Salomon na anak ni David na hari sa Israel:

²to know wisdom and instruction; to discern the words of understanding;

²Upang umalam ng karunungan at turo; upang bulayin ang mga salita ng pagkaunawa;

³to receive instruction in wise dealing, in righteousness, justice, and equity;

³Upang tumanggap ng turo sa pantas na paguugali, sa katuwiran, at kahatulan, at karampatan;

⁴to give prudence to the simple, knowledge and discretion to the young man:

⁴Upang magbigay ng katalinuhan sa musmos. Kaalaman at pagbubulay sa kabataan:

⁵that the wise man may hear, and increase in learning; that the man of understanding may attain to sound counsel:

⁵Upang marinig ng pantas, at lumago sa ikatututo: at upang tamuhin ng taong may unawa ang magagaling na payo:

⁶to understand a proverb, and parables, the words and riddles of the wise.

⁶Upang umunawa ng kawikaan at ng kahulugan; ng mga salita ng pantas, at ng kanilang malalabong sabi.

⁷The fear of Yahweh “Yahweh” is God’s proper Name, sometimes rendered “LORD” (all caps) in other translations. is the beginning of knowledge; but the foolish despise wisdom and instruction.

⁷Ang takot sa Panginoon ay pasimula ng kaalaman: nguni't ang mangmang ay humahamak sa karunungan at turo.

⁸My son, listen to your father’s instruction, and don’t forsake your mother’s teaching:

⁸Anak ko, dinggin mo ang turo ng iyong ama, at huwag mong pabayaan ang kautusan ng iyong ina:

⁹for they will be a garland to grace your head, and chains around your neck.

⁹Sapagka't sila'y magiging tali ng biyaya sa iyong ulo, at mga kuwintas sa ligid ng iyong leeg.

¹⁰Anak ko, kung ikaw ay hikayatin ng mga makasalanan, huwag mong tulutan.

¹¹If they say, “Come with us, Let’s lay in wait for blood; let’s lurk secretly for the innocent without cause;

¹¹Kung kanilang sabihin, sumama ka sa amin, tayo'y magsibakay sa pagbububo ng dugo, tayo'y mangagkubli ng silo na walang anomang kadahilanan sa walang sala;

¹²let’s swallow them up alive like Sheol Sheol is the place of the dead. , and whole, like those who go down into the pit.

¹²Sila'y lamunin nating buhay na gaya ng Sheol. At buo, na gaya ng nagsibaba sa lungaw;

¹³We’ll find all valuable wealth. We’ll fill our houses with spoil.

¹³Tayo'y makakasumpong ng lahat na mahalagang pag-aari, ating pupunuin ang ating mga bahay ng samsam;

¹⁴You shall cast your lot among us. We’ll all have one purse.”

¹⁴Ikaw ay makikipagsapalaran sa gitna namin; magkakaroon tayong lahat ng isang supot:

¹⁵My son, don’t walk in the way with them. Keep your foot from their path,

¹⁵Anak ko, huwag kang lumakad sa daan na kasama nila; pigilin mo ang iyong paa sa kanilang landas:

¹⁶for their feet run to evil. They hurry to shed blood.

¹⁶Sapagka't ang kanilang mga paa ay nagsisitakbo sa kasamaan, at sila'y nangagmamadali sa pagbububo ng dugo.

¹⁷Sapagka't walang kabuluhang naladlad ang silo, sa paningin ng alin mang ibon:

¹⁸but these lay wait for their own blood. They lurk secretly for their own lives.

¹⁸At binabakayan ng mga ito ang kanilang sariling dugo, kanilang ipinagkukubli ng silo ang kanilang sariling mga buhay.

¹⁹So are the ways of everyone who is greedy for gain. It takes away the life of its owners.

¹⁹Ganyan ang mga lakad ng bawa't sakim sa pakinabang; na nagaalis ng buhay ng mga may-ari niyaon.

²⁰Wisdom calls aloud in the street. She utters her voice in the public squares.

²⁰Karunungan ay humihiyaw na malakas sa lansangan; kaniyang inilalakas ang kaniyang tinig sa mga luwal na dako;

²¹She calls at the head of noisy places. At the entrance of the city gates, she utters her words:

²¹Siya'y humihiyaw sa mga pangulong dako na pinaglilipunan; sa pasukan ng mga pintuang-bayan, sa bayan, kaniyang binibigkas ang kaniyang mga salita:

²²“How long, you simple ones, will you love simplicity? How long will mockers delight themselves in mockery, and fools hate knowledge?

²²Hanggang kailan kayong mga musmos, magsisiibig sa inyong kamusmusan? At ang mga nanunuya ay maliligaya sa panunuya, at ang mga mangmang ay mangagtatanim sa kaalaman?

²³Turn at my reproof. Behold, I will pour out my spirit on you. I will make known my words to you.

²³Magsibalik kayo sa aking saway: narito, aking ibubuhos ang aking espiritu sa inyo.

²⁴Because I have called, and you have refused; I have stretched out my hand, and no one has paid attention;

²⁴Sapagka't ako'y tumawag, at kayo'y tumanggi: aking iniunat ang aking kamay, at walang makinig;

²⁵but you have ignored all my counsel, and wanted none of my reproof;

²⁵Kundi inyong iniuwi sa wala ang buo kong payo, at hindi ninyo inibig ang aking saway:

²⁶I also will laugh at your disaster. I will mock when calamity overtakes you;

²⁶Ako naman ay tatawa sa kaarawan ng inyong kasakunaan: ako'y manunuya pagka ang inyong takot ay dumarating;

²⁷when calamity overtakes you like a storm, when your disaster comes on like a whirlwind; when distress and anguish come on you.

²⁷Pagka ang iyong takot ay dumarating na parang bagyo. At ang inyong kasakunaan ay dumarating na parang ipoipo; pagka ang hirap at hapis ay dumating sa inyo.

²⁸Then will they call on me, but I will not answer. They will seek me diligently, but they will not find me;

²⁸Kung magkagayo'y tatawag sila sa akin, nguni't hindi ako sasagot; hahanapin nila akong masikap, nguni't hindi nila ako masusumpungan:

²⁹because they hated knowledge, and didn’t choose the fear of Yahweh.

²⁹Sapagka't kanilang ipinagtanim ang kaalaman, at hindi pinili ang takot sa Panginoon.

³⁰They wanted none of my counsel. They despised all my reproof.

³⁰Ayaw sila ng aking payo; kanilang hinamak ang buo kong pagsaway:

³¹Therefore they will eat of the fruit of their own way, and be filled with their own schemes.

³¹Kaya't sila'y magsisikain ng bunga ng kanilang sariling lakad, at mabubusog ng kanilang sariling mga kagagawan.

³²For the backsliding of the simple will kill them. The careless ease of fools will destroy them.

³²Sapagka't papatayin sila ng pagtalikod ng musmos, at ang pagkawalang balisa ng mga mangmang ay ang sisira sa kanila.

³³But whoever listens to me will dwell securely, and will be at ease, without fear of harm.”

³³Nguni't ang nakikinig sa akin ay tatahang tiwasay. At tatahimik na walang takot sa kasamaan.