1 Naka noona mu dikk dëkki Derbë ak Listar, fekk fa taalibe bu tudd Timote te ndeyam di Yawut bu gëm, waaye baayam di Gereg.
1保罗带提摩太同行
2 Te mbokk, yi nekk dëkki Listar ak Ikoñum, seedeel nañu ko lu baax.
2路司得和以哥念的弟兄们都称赞他。
3 Pool bëgg nag mu ànd ak moom, waaye ndegam Yawut yépp, ya dëkk ca wàllaa ya, xam ne baayam Gereg la woon, mu jël ko, xarafal ko.
3保罗有意要他一同出去，但为了那些地方的犹太人，就给他行了割礼，因为他们都知道他父亲是希腊人。
4 Bi loolu amee ñuy jaar ca dëkk ya, jottali leen dénkaane, yi ndaw yi ak njiit yi nekk Yerusalem joxe, te sant leen ñu sàmm ko.
4他们经过各城，把耶路撒冷的使徒和长老所定的规条，交给门徒遵守。
5 Noonu mboolooy ñi gëm di gën a dëgër ci yoon wi, tey yokku bés bu nekk.
5于是众教会信心越发坚固，人数天天增加。
6 Bi loolu amee gannaaw Xel mu Sell mi aaye na leen, ñu yégleji kàddu gi ci diiwaanu Asi, ñu daldi jaari wàlli Firisi ak Galasi.
6保罗见异象往马其顿去圣灵既然禁止他们在亚西亚传道，他们就走遍弗吕家、加拉太地区。
7 Bi ñu agsee nag ci wetu diiwaanu Misi, ñuy jéem a dugg diiwaanu Bitini, waaye Xelum Yeesu mayuleen ko.
7他们来到每西亚边境，想要去庇推尼，耶稣的灵也不许。
8 Ñu romb nag Misi, dem dëkku Torowas.
8他们经过每西亚，下到特罗亚。
9 Noonu ci guddi Yàlla feeñu Pool ci nii: nitu Maseduwan taxaw, di ko ñaan ne ko: «Ñëwal ci Maseduwan, wallusi nu!»
9夜间有一个异象向保罗显现：有一个马其顿人站着求他说：“请你到马其顿来，帮助我们！”
10 Bi mu amee peeñu moomu, ca saa sa nu fexee jàll ba Maseduwan, xam ne Boroom bi moo nu woo, ngir nu xamle fa xebaar bu baax bi.
10保罗见了这异象，我们就认定是 神呼召我们去传福音给他们，于是立刻设法前往马其顿。
11 Noonu nu dugg gaal ca Torowas, jubal dunu Samotaras, jóge fa ca ëllëg sa, nu jëm teerub Neyapolis.
11吕底亚信主我们从特罗亚开船，直航撒摩特拉，第二天到达尼亚波利，
12 Bi nu fa teeree, nu jëm Filib, bi nekk dëkk bi ëpp maana ca wàll woowu ci diiwaanu Maseduwan, di it suufus Room. Nu toog fa ay fan.
12从那里来到腓立比，就是马其顿地区的首要城市，是罗马的殖民地。我们在这城里住了几天。
13 Bi bésu noflaay agsee nag, génn nanu ci buntu dëkk ba, jublu ci wetu dex ga, yaakaar ne bérabu ñaanukaay la. Nu toog fa nag, di wax ak jigéen ña fa dajaloo.
13安息日我们出了城门，来到河边，以为那里是个祈祷的地方。我们坐下，对聚集的妇女讲论。
14 Fekk am na fa jigéen juy déglu, tudd Lidi, di jaaykatu cuub, bu dëkk Catir, te mu ragal Yàlla. Noonu Boroom bi ubbi na xolam, ba mu nangu li Pool di wax.
14有一位敬畏 神的妇女，名叫吕底亚，是推雅推拉城卖紫色布的商人，她一直在听，主开启她的心，使她留心听保罗所讲的。
15 Ci kaw loolu ñu sóob ko ci ndox, moom ak waa këram, ba noppi mu ñaan nu ne: «Bu ngeen ma jàppee ni ku takku ci Boroom bi, ganesileen ma ci sama kër.» Te mu di nu ci xiir.
15她和她一家受了洗以后，就请求说：“你们若认为我是对主忠实的，就请到我家来住。”于是她强留我们。
16 Am bés, ba nuy dem nag ca ñaanukaay ba, nu daje ak jaam bu jigéen bu rabu gisaane solu, te ay sangam di jariñu lu bare ci gisaaneem.
16在腓立比被囚有一次，我们到祈祷的地方去的时候，一个被巫鬼附着的婢女迎面而来；她行占卜使主人们发了大财。
17 Mu daldi topp ci Pool ak nun, di xaacu ne: «Nit ñii jaami Yàlla Aji Kawe ji lañu; ñoo leen di yégal yoonu mucc.»
17她跟着保罗和我们，喊叫说：“这些人是至高 神的仆人，向你们传讲得救的道路。”
18 Muy def noonu ay fani fan, waaye bi ko Pool xajootul, mu woññiku ne rab wa: «Sant naa la ci turu Yeesu Kirist, génnal ci moom.» Noonu rab wa ne mëll, génn ci moom.
18她一连多日这样喊叫，保罗觉得厌烦，就转身对那鬼说：“我奉耶稣基督的名，命令你从她身上出来！”那鬼就立刻出来了。
19 Bi ay sangam gisee nag seen buntu wërsëg tëju, ñu daldi jàpp Pool ak Silas, di leen diri, jëme leen ca pénc ma fa kanam njiit ya.
19她的主人们看见发财的希望完了，就揪住保罗和西拉，拉到市中心去见官长，
20 Noonu ñu dëj leen fa mbaxanay menne naan: «Yawut yii lëjal nañu sunu dëkk,
20又带到裁判官面前，说：“这些人是犹太人，扰乱我们的城市，
21 di xamle ay aada yu nu sañul a nangu mbaa nu di ko topp, nun ñi bokk ci nguuru Room.»
21传我们罗马人不准接受、不准实行的规例。”
22 Mbooloo ma it ànd ci, dal ci seen kaw; àttekat ya nag summilu seeni yére, santaane ñu dóor leen ay yar.
22群众一齐起来攻击他们，裁判官就剥去他们的衣服，下令用棍子打他们。
23 Noonu ñu dóor leen ay yar yu bare, tëj leen, sant boroom kaso ba, mu wottu leen bu wér.
23打了很多棍，就把他们放在监牢里，吩咐狱吏严密看守。
24 Gannaaw jot na ndigal loolu nag, mu sànni leen ca néeg ba gën a ruqu ci biir kaso ba, jéng seeni tànk.
24狱吏领了命令，就把他们押入内监，两脚拴了木狗。
25 Ba guddi giy xaaj nag, Pool ak Silas di ñaan ak di sant Yàlla, te ñeneen ñi nekk ca kaso ba di leen déglu.
25保罗领狱吏全家信主约在半夜，保罗和西拉祈祷歌颂 神，囚犯们都侧耳听着。
26 Ca saa sa suuf yengu bu metti, ba fondamaab kaso ba daanu; bunt yépp daldi ne kulbet ubbiku, te jéngi ña ñu tëj ne tell tijjiku.
26忽然发生了大地震，以致监牢的地基都摇动起来，所有的监门立刻开了，囚犯的锁链都松了。
27 Ci kaw loolu boroom kaso ba tiite ci ay nelaw, gis bunt yépp ubbiku, mu daldi bocci jaaseem, bëgg a xaru, yaakaar ne ña ñu tëj dañoo daw.
27狱吏醒过来，看见监门全开，以为囚犯都已经逃脱了，就拔出刀来想要自刎。
28 Waaye Pool wax ci kaw ne: «Bul lor sa bopp, nun ñépp nu ngi fi.»
28保罗大声呼叫说：“不要伤害自己，我们都在这里！”
29 Bi ko boroom kaso ba déggee, mu daldi laaj làmp, ne saraax dugg, daanu ci kanamu Pool ak Silas, di lox.
29狱吏叫人拿了灯来，就冲进去，战战兢兢地俯伏在保罗和西拉面前，
30 Mu génne leen ci biti ne leen: «Kilifa yi, lu ma war a def, ba mucc?»
30随后领他们出来，说：“先生，我应该作什么才可以得救？”
31 Ñu tontu ko: «Gëmal Yeesu Boroom bi, kon dinga mucc, yaw ak sa njaboot.»
31他们说：“当信主耶稣，你和你一家人都必定得救。”
32 Noonu ñu xamal ko kàddug Boroom bi, moom ak waa këram gépp.
32他们就把主的道，讲给他和他全家的人听。
33 Mu jël leen nag ci waxtu woowu ci guddi, raxas seeni gaañu-gaañu, ba noppi ñu sóob ko ci ndox, moom ak waa këram gépp.
33就在当夜的那个时候，狱吏领他们去洗伤，狱吏和他家人都受了洗，
34 Bi ñu ko defee mu yóbbu leen ca këram, jox leen ñu lekk, mu bég lool ci li mu gëm Yàlla, moom ak waa këram gépp.
34就带他们到家里，摆上饭食，他和全家因信了 神就大大喜乐。
35 Bi bët setee, àttekat ya yónni alkaati ya, ñu ne boroom kaso ba: «Yiwil ñaari nit ñooñu, ñu dem.»
35到了天亮，裁判官派法警来，说：“放了这些人！”
36 Kon boroom kaso ba yégal loolu Pool ne ko: «Àttekat ya jox nañu ma ndigal, ngir ma yiwi leen, ngeen dem; léegi nag génnleen, te dem ci jàmm.»
36狱吏就把这话告诉保罗，说：“裁判官派人来释放你们，现在可以出来，平平安安地去吧！”
37 Waaye Pool ne alkaati ya: «Dóor nañu nu ay yar ci kanamu ñépp, ci lu ñu wéerul ci benn àtte, rax-ca-dolli tëj nañu nu kaso, nun ñiy jaambur ci nguuru Room. Léegi ndax dañu noo bëgg a sànni ci mbedd mi ci kumpa? Mukk! Nañu ñëw, ñoom ci seen bopp, gunge nu ci biti.»
37保罗对他们说：“我们是罗马人，还没有定罪，他们就公开打我们，又放在监里；现在要私下赶我们出去吗？不行！他们应当亲自来，领我们出去！”
38 Bi mu ko waxee, alkaati ya yégal àttekat ya la mu wax. Bi ñu déggee ne, jaamburi Room lañu, ñu daldi tiit.
38法警把这番话回报裁判官，裁判官听说他们是罗马人，就害怕起来，
39 Ñu ñëw nag di leen dëfël, ñu gunge leen ci biti, di leen ñaan, ñu génn dëkk ba.
39于是来请求他们，领他们出监之后，就请他们离开那城。
40 Noonu ñu génn ca kaso ba, dugg ci kër Lidi, ñu gis fa bokk ya, dëgëral leen, daldi dem seen yoon.
40两人出了监，就到吕底亚的家里去，见了弟兄们，劝勉他们一番，就离开了。