1 Ba Apolos nekkee Korent nag, Pool jaar ca teggi ya gën a kawe ca réew ma, door a dikk Efes. Noonu mu gis fa ay taalibe.
1在以弗所
2 Mu ne leen: «Ndax jot ngeen ci Xel mu Sell mi, bi ngeen gëmee?» Ñu tontu ko: «Déggunu sax ne, Xel mu Sell mi am na.»
2问他们说：“你们信的时候，受了圣灵没有？”他们说：“没有，连圣灵赐下来这件事，我们也没有听过。”
3 Mu ne leen: «Kon nag, bi ñu leen sóobee ci ndox, lu ciy maana?» Ñu tontu ko: «Xanaa li Yaxya tëral.»
3保罗问：“那么你们受的是什么洗呢？”他们说：“是约翰的洗礼。”
4 Pool ne leen: «Yaxya daan na sóob nit ñi ci ndox, ndax bi ñu tuubee seeni bàkkaar; te mu ne bànni Israyil, kiy topp ci moom lañu war a gëm, maanaam Yeesu.»
4保罗说：“约翰施的是悔改的洗礼，他告诉人民当信在他以后要来的那一位，就是耶稣。”
5 Bi ñu déggee loolu nag, sóob nañu leen ci ndox ci turu Yeesu Boroom bi.
5他们听见了，就受洗归入主耶稣的名下。
6 Te bi leen Pool tegee loxo, Xel mu Sell mi ñëw ci ñoom, ñuy wax yeneeni làkk, di wax ci kàddug Yàlla.
6保罗为他们按手，圣灵就降在他们身上，他们就用各种的语言讲话，并且说预言。
7 Limub nit ñooñu nekk na lu mat fukk ak ñaar.
7他们一共约有十二人。
8 Noonu Pool dugg ca jàngu ba, di wax ak fit wu dëgër diirub ñetti weer, di diisoo ak ñoom ci mbirum nguurug Yàlla, di leen jéem a gëmloo.
8一连三个月，保罗都到会堂里去，放胆宣讲，辩论 神的国的事，劝导人。
9 Waaye bi xolu ñenn ci ñoom fattee, ñu gëmadi, bay suufeel yoon wi ci kanam mbooloo ma, mu jóge ci ñoom, xàjjale taalibe yi ak ñoom, di diisoo bés bu nekk ca jàngukaayu ku ñuy wax Tiranus.
9可是有些人心里刚硬，不受劝化，在群众面前毁谤这道，保罗就离开他们，也叫门徒与他们分开。他每天在推喇奴学院跟人辩论。
10 Mu wéy ci noonu diirub ñaari at, ba ñi dëkk diiwaanu Asi ñépp dégg kàddug Boroom bi, muy Yawut muy Gereg.
10这样过了两年，全亚西亚的居民，无论犹太人或希腊人，都听见了主的道。
11 Booba Yàllay def ay kéemaan yu ràññiku yuy jaar ci loxoy Pool.
11士基瓦的七个儿子 神借着保罗的手，行了一些不平凡的神迹。
12 Ñu yóbbul sax ñi wopp ay kaala ak ay taraxlaay yu laaloon yaramam, ba jàngoro yi di leen bàyyi, rab yay génn ci ñoom.
12甚至有人把保罗贴身的手巾围巾拿去，放在病人身上，病就好了，邪灵也出来了。
13 Noonu ay Yawut yuy wëndéelu, di faj ñi rab jàpp, ñu di leen jéem a ñaanal ci turu Yeesu Boroom bi naan: «Ci turu Yeesu, mi Pool di yégle, génnleen.»
13那时，有几个赶鬼的犹太人，周游各处，擅自用主耶稣的名，向身上有邪灵的人说：“我奉保罗所传的耶稣的名，命令你们出来。”
14 Ñi doon def loolu, juróom-ñaari doom lañu woon ci Sewa, mi doon taafantaloo saraxalekat bu mag ba ci Yawut yi.
14有一个犹太人士基瓦，是祭司长，他的七个儿子都作这事。
15 Waaye bi ñu ko defee rab wa tontu leen ne: «Xam naa Yeesu, xam naa it kuy Pool, waaye yéenay ñan?»
15邪灵回答他们：“耶稣我认识，保罗我也知道；你们是谁？”
16 Ci kaw loolu nit ka rab jàpp song leen, noot leen ñoom ñépp; mu soxore leen lool, ba ñu daw kër ga, def yaramu neen te gaañu bu metti.
16邪灵所附的那人就扑到他们身上，制伏了两人，胜过了他们，使他们赤着身带着伤，从那房子逃了出来。
17 Loolu siiw na ci ñépp, ñi dëkk Efes, di Yawut ak Gereg; tiitaange jàpp leen ñoom ñépp, ba ñu màggal turu Yeesu Boroom bi.
17所有住在以弗所的犹太人和希腊人，都知道这件事；大家都惧怕，尊主耶稣的名为大。
18 Bi loolu amee ñu bare ci ñi gëm ñëw, di wesar ci kanam ñépp seeni jati luxus.
18也有许多信了的人，来承认和述说自己行过的事。
19 Te ñu bare ci ñi daan luxus, indi seeni téere, lakk leen ci kanam ñépp. Te bi ñu xaymaa njëg ga, mu tollook juróom-fukki junniy poseti daraxma.
19又有许多行巫术的人，把他们的书带来，当众烧掉。他们估计书价，才知道共值五万块银子。
20 Noonu la kàddu Boroom bi lawe, te noot lépp.
20这样，主的道大有能力地兴旺起来，而且得胜。
21 Bi loolu wéyee Pool nas xel jëm Yerusalem, jaar ci diiwaani Maseduwan ak Akayi. Mu ne: «Gannaaw bu ma fa demee, fàww ma seeti Room it.»
21以弗所的骚动这些事以后，保罗心里定意要经过马其顿、亚该亚，往耶路撒冷去。他说：“我到了那边以后，也该去罗马看看。”
22 Mu yebal nag ci Maseduwan ñaari jaraafam, di Timote ak Erast, waaye moom mu des ab diir ci Asi.
22于是从服事他的人中，派了提摩太和以拉都两人去马其顿，自己暂时留在亚西亚。
23 Fekk booba amoon na yengu-yengu bu réy ci lu aju ci Yoon wi.
23那时，因这道起了大扰乱，
24 Ndaxte nit ku tudd Demetirus, di tëggu xaalis buy defar nataali xaalis ngir màggal Artemis, daan na ci jariñu lu bare, moom ak ay nawleem.
24有一个银匠，名叫低米丢，是制造亚底米女神银龛的。他让技工们作了不少的生意。
25 Noonu mu dajale leen ak seeni liggéeykat ne leen: «Gaa ñi, xam ngeen ne, sunu njariñ mu ngi aju ci liggéey bii.
25他把这些人和同业的工人聚集起来，说：“各位，你们知道，我们是靠这生意赚钱的。
26 Gis ngeen nag te dégg ne, Pool male gëmloo na bay fàbbi mbooloo mu bare, waxuma ci Efes rekk, waaye ci biir Asi gépp naan: “Yàlla yu ay loxo defar duñu ay yàlla.”
26现在你们看见了，也听见了，这个保罗不单在以弗所，而且几乎在整个亚西亚，说服了，也带坏了许多人，说：‘人手所做的，都不是神。’
27 Léegi kat loraangee ngi nuy yoot, te du yem ci xañ nu sunu liggéey rekk, waaye it dina daaneel màggalukaayu Artemis sunu yàlla ju mag ji, tey neenal ndamam, moom mi Asi gépp te àddina sépp di màggal.»
27这样，不只我们这一行要给人鄙视，就是大女神亚底米的庙也会给人撇弃，连全亚西亚和普天下所敬拜的女神也要垮台，威荣尽都失掉了。”
28 Bi ñu déggee loolu, mer mu réy tàbbi ci ñoom, ñuy yuuxu ne: «Artemis mu Efes màgg na!»
28他们听了，怒气冲冲喊着说：“以弗所人的女神，伟大的亚底米啊！”
29 Noonu dëkk bépp jaxasoo. Ñu bokk benn xalaat, daldi ne milib ca powukaay ba, diri Gayus ak Aristàrk, waa Maseduwan, ñi ànd ak Pool.
29全城骚动起来，他们捉住了保罗的旅伴马其顿人该犹和亚里达古，齐心冲进了剧场。
30 Pool nag bëgg a dugg ca mbooloo ma, waaye taalibe ya nanguwuñu ko.
30保罗想要到人群当中去，门徒却不许。
31 Ñenn ca jawriñi nguur gi it, ñuy ay xaritam, yónnee ci moom, di ko dénk, mu bañ a jaay bakkanam ci dugg ca powukaay ba.
31还有几位亚西亚的首长，是保罗的朋友，派人来劝他，不要冒险到剧场里去。
32 Noonu ndaje ma rëb, ba ñii di yuuxu lii, ñale di yuuxu laa, te ña ca gën a bare xamuñu lu waral ndaje ma.
32那时大家叫这个喊那个，乱成一团，大多数的人都不知道聚集的原因。
33 Ci kaw loolu Yawut ya jéñ Alegsàndar ci kanam, te mbooloo ma di ko xaacu ay ndigal, mu daldi tàllal loxoom, ngir làyyi ca mbooloo ma.
33犹太人把亚历山大推到前面，群众中有人把这事的因由告诉他。亚历山大作了一个手势，要向民众申辩。
34 Waaye bi ñu xamee ne Yawut la, ñépp a bokk benn baat, yuuxu diirub lu mat ñaari waxtu naan: «Artemis mu Efes màgg na!»
34大家一认出他是犹太人，就异口同声高呼：“以弗所人的女神，伟大的亚底米啊！”喊了约有两个钟头。
35 Gannaaw loolu boroom dëkk ba dalal mbooloo ma ne leen: «Yéen waa Efes, ana ku xamul ne, dëkku Efes moo di wottukaayu màggalukaayu Artemis ak nataalam, bi wàcce asamaan?
35后来，书记官安抚群众说：“以弗所人哪！谁不知道你们的城，是看守大亚底米的庙，又是看守宙斯那里降下的神像的呢？
36 Gannaaw nag kenn mënta weddi loolu, war ngeen a dalal seen xel te bañ a sañaxu ci dara.
36这些事既然是驳不倒的，你们就应当平心静气，不可轻举妄动。
37 Ndaxte nit ñii ngeen fi indi sàccuñu ca màggalukaay ya te sosaluñu sunu yàlla.
37你们带来的这些人，既没有行劫庙宇，也没有亵渎我们的女神。
38 Su fekkee ne Demetirus ak ay nawleem jànkoonte nañu ak kenn, am na ay bési layoo ak ñu yilif réew mi; nañu fa woo ku ñu amleenteel.
38如果低米丢和同他一起的技工要控告谁，大可以告上法庭，或呈交总督；让他们彼此控告好了。
39 Waaye su ngeen di laaj leneen, mbooloom dëgg dina ko àtte.
39如果还有其他的事件，可以在合法的集会里，谋求解决。
40 Ndaxte fi mu ne man nañu noo jiiñ jógug mbooloo mi ndax li fi xew tey. Te bu loolu amee dunu am aw lay ci mbirum mbooloo mu rëb mii, ndaxte amul dara lu ko waral.»
40今天的动乱，本来是无缘无故的，我们可能有被控告的危险；关于这次的骚动，我们实在无法解释。”
41 Bi mu waxee loolu nag, mu tas mbooloo ma.
41说了这些话，就把群众解散了。