1 Amoon na benn waay bu woppoon, ñu koy wax Lasaar. Ma nga dëkkoon Betani, moom ak Maryaama ak Màrt, mi mu bokkaloon ndey ak baay.
1拉撒路死了
2 Maryaama mooy jigéen jiy sottiji latkoloñ ci tànki Boroom bi, fompe ko kawaram. Moom la càmmiñam Lasaar woppoon.
2这马利亚就是后来用香膏抹主，并且用头发把主的脚擦干的那人；患病的拉撒路是她的兄弟。
3 Ñaari jigéeni Lasaar yónnee ca Yeesu ne ko: «Boroom bi, sa xarit wopp na.»
3姊妹二人派人到耶稣那里去，说：“主啊，你所爱的人病了。”
4 Bi Yeesu déggee xebaar boobu, mu ne: «Lasaar de, woppam jooju du ko mujje; day wone ndamu Yàlla, tey màggal Doomu Yàlla ji.»
4耶稣听见，就说：“这病不至于死，而是为了 神的荣耀，使 神的儿子因此得到荣耀。”
5 Yeesu soppoon na Màrt ak Maryaama ak Lasaar.
5耶稣向来爱马大和她的妹妹马利亚，以及拉撒路。
6 Bi mu yégee nag ne, Lasaar wopp na, mu toogaat yeneen ñaari fan ca bérab, ba mu nekkoon.
6他听说拉撒路病了，仍然在原来的地方住了两天，
7 Gannaaw loolu mu ne taalibe ya: «Nanu dellu Yude.»
7然后对门徒说：“我们再到犹太去吧。”
8 Taalibe ya tontu ko ne: «Kilifa gi, yàggul dara waa Yude doon nañu la wut a rey ak i xeer, nga di fa dellu?»
8门徒对他说：“拉比，近来犹太人要拿石头打你，你还到那里去吗？”
9 Yeesu ne leen: «Xanaa du bëccëg fukki waxtook ñaar la? Kuy dox bëccëg, du fakkastalu, ndaxte day gis leeru àddina si.
9耶稣说：“白昼不是有十二小时吗？人若在白昼行走，就不会跌倒，因为他看见这世上的光；
10 Waaye kuy dox guddi, dina fakkastalu, ndaxte leer nekkul ci moom.»
10人若在夜间行走，就会跌倒，因为他没有光。”
11 Yeesu wax loolu, teg ca ne: «Sunu xarit Lasaar nelaw na, waaye maa ngi dem yee ko.»
11耶稣说完了这些话，跟着又对他们说：“我们的朋友拉撒路睡了，我要去唤醒他。”
12 Taalibe ya tontu ne: «Boroom bi, bu nelawee kay, kon dina wér.»
12门徒说：“主啊，如果他睡了，就会好过来的。”
13 Yeesu dafa bëggoon a wax ne, Lasaar dee na, waaye taalibe yi dañoo xalaatoon ne, mbiri nelaw rekk lay wax.
13其实耶稣是指着拉撒路的死说的，门徒却以为他是指正常的睡眠说的。
14 Ci kaw loolu Yeesu wax ci lu leer ne: «Lasaar dee na.
14于是，耶稣公开地告诉他们：“拉撒路死了。
15 Bég naa ngir yéen ndax li ma fa nekkul, ngir seen ngëm gën a dëgër. Waaye nanu ko seeti.»
15我为你们欢喜，因为我不在那里，是要使你们相信。现在我们到他那里去吧。”
16 Noonu Tomaa, ki turam di tekki «Séex bi,» daldi ne yeneen taalibe ya: «Nanu dem nun itam, deeyandoo ak moom!»
16那称为“双生子”的多马，对其他的门徒说：“我们也去跟他一同死吧！”
17 Bi Yeesu agsee, mu fekk ne, bi ñu dencee Lasaar ak léegi, mat na ñeenti fan.
17耶稣是复活是生命耶稣到了，知道拉撒路在坟墓里已经四天了。
18 Betani ma nga woon ca wetu Yerusalem, diggante bi matul woon sax ñetti kilomet.
18伯大尼靠近耶路撒冷，相距约有三公里。
19 Yawut yu bare ñëwoon nañu kër Màrt ak Maryaama, ngir dëfël leen ci seen deewu càmmiñ.
19有许多犹太人来到马大和马利亚那里，为了拉撒路的死来安慰她们。
20 Bi Yeesu ñëwee, Màrt yég ko, dem di dajeek moom; fekk booba Maryaamaa nga toogoon ca kër ga.
20马大听见耶稣来了，就去迎接他，马利亚却仍然坐在家里。
21 Màrt ne Yeesu: «Boroom bi, boo fi nekkoon de, sama càmmiñ li du dee.
21马大对耶稣说：“主啊，如果你早在这里，我的兄弟就不会死了！
22 Waaye xam naa ne, fii nu tollu sax, loo ñaan Yàlla, mu may la ko.»
22就是现在，我也知道无论你向 神求什么， 神必赐给你。”
23 Yeesu ne ko: «Sa càmmiñ dina dekki.»
23耶稣对她说：“你的兄弟必会复活。”
24 Màrt tontu ko ne: «Xam naa ne, dina jóg bésu ndekkite la, keroog bés bu mujj ba.»
24马大说：“我知道在末日复活的时候，他必会复活。”
25 Yeesu ne ko: «Man maay ndekkite li, maay dund gi. Ku ma gëm, boo deeyee it, dinga dund.
25耶稣说：“我就是复活和生命；信我的人，虽然死了，也要活着。
26 Rax-ca-dolli kuy dund te gëm ma, doo dee mukk. Ndax gëm nga loolu?»
26所有活着又信我的人，必定永远不死，你信这话吗？”
27 Mu tontu ko ne: «Waaw Boroom bi. Gëm naa ne, yaay Almasi bi, di Doomu Yàlla, ji war a ñëw àddina.»
27她说：“主啊，我信；我已经信了，你是基督，是 神的儿子，是那要到世上来的。”
28 Bi Màrt waxee loolu, mu daldi dem woowi Maryaama ne ko ci pett: «Kilifa gaa ngi fi; mi ngi lay laaj.»
28耶稣使拉撒路复活马大说了这些话，就回去暗暗地叫她妹妹马利亚，说：“老师来了，他叫你。”
29 Bi Maryaama déggee loolu, mu daldi jóg, gaawantoo dem ca Yeesu.
29马利亚一听见，就急忙起来，到耶稣那里去。
30 Te fekk duggagul woon ca dëkk ba, waaye ma nga woon ba tey ca bérab, ba mu daje woon ak Màrt.
30那时，耶稣还没有进入村子，仍然在马大迎接他的地方。
31 Noonu Yawut, ya nekkoon ca kër ga di dëfël Maryaama, gis ko mu ne bërét génn, ñu daldi koy topp, defe ne, day jooyi ca bàmmeel ba.
31那些在房子和马利亚在一起安慰她的犹太人，见她匆忙地起来出去，就跟着她，以为她要到坟墓那里去哭。
32 Bi Maryaama agsee nag ca Yeesu, ba gis ko, mu daanu ciy tànkam ne ko: «Boroom bi, boo fi nekkoon, sama càmmiñ du dee.»
32马利亚来到耶稣那里，一看见他，就俯伏在他脚前，说：“主啊，如果你早在这里，我的兄弟就不会死了！”
33 Yeesu gis ne, mi ngi jooy te Yawut yi ànd ak moom itam ñu ngi jooy. Mu daldi jàq, am naqar wu réy.
33耶稣看见她在哭，和她一同来的犹太人也在哭，就心里激动，难过起来，
34 Mu ne leen: «Fu ngeen ko denc?» Ñu tontu ko ne: «Kaay gis, Sang bi.»
34说：“你们把他安放在哪里？”他们说：“主啊，请来看。”
36 Noonu nag, Yawut ya ne: «Gis ngeen ni mu ko bëgge woon!»
36于是犹太人说：“你看，他多么爱这个人！”
37 Waaye am na ca ñoom ñu doon wax naan: «Moom mi ubbi bëti gumba gi, ndax mënul woon a fexe ba Lasaar du dee?»
37他们中间有人说：“他既然开了瞎子的眼睛，难道不能使这个人不死吗？”
38 Yeesu dellu am naqar wu réy, daldi dem ca bàmmeel ba. Pax la mu ñu yett ci doj, ube ko xeer.
38耶稣又再心里激动，来到坟墓前面。那坟墓是一个洞穴，洞口有块石头堵住。
39 Yeesu ne: «Dindileen xeer wi!» Màrt, jigéenu ku dee ki ne ko: «Boroom bi, dina xasaw xunn fii mu nekk, ndaxte am na ci bàmmeel bi ñeenti fan.»
39耶稣说：“把这块石头挪开！”死者的姊姊马大对他说：“主啊，已经四天了，他必定臭了。”
40 Yeesu ne ko: «Ndax waxuma la ne, boo gëmee, dinga gis ndamu Yàlla?»
40耶稣说：“我不是对你说过‘如果你信，就必定看见 神的荣耀’吗？”
41 Ñu daldi dindi xeer wa. Yeesu xool ci kaw, ne jàkk asamaan, ñaan Yàlla ne: «Baay, sant naa la ci li nga ma déglu ba noppi.
41于是他们把石头挪开。耶稣举目向天，说：“父啊，我感谢你，因为你垂听了我，
42 Xam naa ne, doo jóg ci di ma déglu, waaye dama koy wax, ngir nit ñi ma wër gëm ne, yaa ma yónni.»
42我知道你常常听我，但我说这话，是为了周围站着的群众，叫他们信是你差了我来。”
43 Bi mu waxee loolu, Yeesu woote ak baat bu dëgër ne: «Lasaar, ñëwal ci biti!»
43说了这话，就大声呼喊：“拉撒路，出来！”
44 Néew bi daldi génn, ñu gis càngaay, li ñu takke woon tànk yi ak loxo yi, ak kaala, gi ñu muure woon kanam gi. Yeesu ne leen: «Tekkileen ko, bàyyi ko mu dem.»
44那死了的人就出来，他的手脚都缠着布，脸上裹着巾。耶稣说：“解开他，让他走！”
45 Yawut yu bare ca ña ñëwoon kër Maryaama te gis li Yeesu defoon, daldi koy gëm.
45祭司长等想杀害耶稣有许多到马利亚那里去的犹太人，看见了耶稣所作的事，就信了他。
46 Waaye amoon na it ñu demoon ci Farisen ya, nettali leen la Yeesu defoon.
46但他们中间有些人到法利赛人那里去，把耶稣所作的事都告诉他们。
47 Farisen ya ak saraxalekat yu mag ya woo kureelu àttekat ya ne: «Nit kii kat, kéemaan yi muy def a ngi bëgg a bare. Lu nuy def nag?
47于是祭司长和法利赛人召开公议会，说：“这个人行了许多神迹，我们怎么办呢？
48 Ndaxte su nu ko bàyyee mu jàppoo nii, ñépp dinañu ko gëm, te kilifay Room yi dinañu ñëw, daaneel sunu kër Yàlla gi, tas sunu réew!»
48我们若让他这样，所有的人都会信他，罗马人就会来，夺取我们的圣地，除灭我们的民族。”
49 Amoon na ca ñoom ku ñuy wax Kayif te mu nekkoon saraxalekat bu mag ba at mooma; mu ne leen: «Xamuleen ci mbir mi dara.
49他们当中有一位该亚法，是那年作大祭司的，对他们说：“你们什么都不知道，
50 Xanaa xamuleen ne, kenn nit rekk dee ngir ñépp, mooy li gën ci yéen? Bu ko defee réew mi du tas.»
50也不去想想，一个人代替人民死，免得整个民族灭亡，这对你们是有益的。”
51 Loolu Kayif waxu ko woon ci sagoom, waaye li mu nekkoon saraxalekat bu mag ba at mooma, moo tax Yàlla xiirtal ko mu ne, Yeesu dina dee ngir réew mi.
51他说这话不是由于自己，而是因为他是那年的大祭司，所以预言耶稣要替犹太民族死；
52 Du woon rekk ngir xeet woowu, waaye ngir itam doomi Yàlla, yi tasaaroo yépp, dajaloo nekk benn.
52不但替犹太民族死，也要把散居各地的 神的儿女招聚成为一体。
53 Keroog la njiiti Yawut ya dogu ci rey Yeesu.
53从那天起，他们就想杀害耶稣。
54 Taxoon na ba Yeesu dootul doxantu ci biir Yawut ya. Noonu mu dem ca gox bu jege màndiŋ ma, ca dëkku Efrayim. Foofa nag la toog ak ay taalibeem.
54因此，耶稣不再在犹太人中间公开活动，却离开那里，到旷野附近的地方去；到了一座名叫以法莲的城，就和门徒住在那里。
55 Bésu Jéggi ba, di màggalu Yawut ya, mu ngi doon jubsi, ba ñu bare ca waa àll ba di dem Yerusalem balaa booba, ngir sanguji set.
55犹太人的逾越节快到了，有许多人在过节前从各乡上耶路撒冷去，要在那里洁净自己。
56 Ñu ngi doon wut Yeesu tey waxante ca kër Yàlla ga naan: «Lu ngeen ci xam? Ndax dina ñëw ci màggal gi walla déet?»
56他们到处找寻耶稣，站在圣殿里的时候，彼此说：“你们认为怎样？他不会来过节吧？”
57 Saraxalekat yu mag ya ak Farisen ya daldi santaane ne, bu kenn xamee fu Yeesu nekk, mu yégle ko, ngir ñu man koo jàpp.
57祭司长和法利赛人早已下了命令：如果有人知道耶稣在哪里，就要前来报告，好去逮捕他。