1 Yeesu moom, dem ca tundu Oliw ya.
1耶稣不定犯奸淫妇人的罪
2 Ca ëllëg sa ca fajar, mu dellu ca kër Yàlla ga, mbooloo ma fa teewoon wër ko. Mu toog, tàmbali di leen jàngal.
2黎明的时候，他又到圣殿去，众人都来到他那里，他就坐下教导他们。
3 Xutbakat ya ak Farisen ya indi jenn jigéen ju ñu bettoon muy njaaloo, ñu taxawal ko ca diggu mbooloo ma.
3经学家和法利赛人带了一个行淫时被抓到的妇人来，叫她站在中间，
4 Noonu ñu ne Yeesu: «Kilifa gi, jigéen jii de, dañu koo bett muy njaaloo.
4就对耶稣说：“先生，这妇人是正在犯奸淫的时候被抓到的。
5 Ci ndigali Yàlla yi, jigéen ju njaaloo, Musaa dafa santaane ñu sànni ko ay xeer, ba mu dee. Yaw nag, lu ciy sa xalaat?»
5摩西在律法上吩咐我们把这样的妇人用石头打死，你怎样说呢？”
6 Loolu nag, dañu ko doon wax ngir seetlu ko, ndaxte bëggoon nañoo tiiñal Yeesu. Yeesu sëgg, di bind ak baaraamam ci suuf.
6他们说这话是要试探耶稣，要找把柄来控告他。耶稣却弯下身，用指头在地上写字。
7 Bi laaj ya baree, mu siggi ne leen: «Ku musul a def bàkkaar ci yéen, na ko jëkk a sànniy xeer.»
7他们不住地问耶稣，他就挺起身来，说：“你们中间谁是没有罪的，他就可以先拿起石头打她。”
8 Noonu mu sëggaat, dellu di bind ci suuf.
8于是又弯下身在地上写字。
9 Bi ñu déggee loolu, ñuy rocceeku kenn-kenn, mag ña jiitu. Yeesu rekk des fa, jigéen ja taxaw ca kanamam.
9他们听了这话，就从年老的开始，一个一个地都离开了，留下的只有耶稣和那个还站在那里的妇人。
10 Mu daldi siggi ne ko: «Jigéen ji, ana ñi la doon jiiñ njaaloo? Ndax kenn tegu la tooñ?»
10耶稣挺起身来，问她：“妇人，他们在哪里？没有人定你的罪吗？”
11 Mu ne ko: «Kenn, Sang bi.» Yeesu ne ko: «Man it ci sama wàll, duma la daan. Demal, waaye bul defati bàkkaar.»
11她说：“主啊！没有。”耶稣说：“我也不定你的罪。走吧，从现在起不要再犯罪了。”
12 Yeesu jubluwaat ca mbooloo ma ne leen: «Man maay leeru àddina si. Ku ma topp doo dox cig lëndëm, waaye dinga am leeru dund.»
12耶稣是世界的光耶稣又对众人说：“我是世界的光，跟从我的，必定不在黑暗里走，却要得着生命的光。”
13 Farisen ya ne ko: «Yaw yaay seedeel sa bopp, kon li ngay wax du dëgg.»
13法利赛人对他说：“你为自己作证，你的见证不是真实的。”
14 Yeesu tontu leen: «Maa ngi seedeel sama bopp, teewul li may wax di dëgg, ndaxte xam naa fa ma bàyyikoo, xam fa ma jëm. Waaye yéen xamuleen fa ma bàyyikoo ak fa ma jëm.
14耶稣回答：“即使我为自己作证，我的见证还是真实的，因为我知道我从哪里来，往哪里去，但你们却不知道我从哪里来，往哪里去。
15 Ci gis-gisu àddina ngeen di àttee; man duma àtte kenn.
15你们按着外貌判断人，我却不判断人。
16 Teewul nag, su ma demee bay àtte, bu jub lay doon, ndaxte du man rekk ay àtte, waaye Baay, bi ma yónni, daf ciy ànd ak man.
16即使我判断人，我的判断也是正确的，因为我不是独自一人，而是差我来的父和我在一起。
17 Seen yoon dafa wax ne, seedes ñaari nit a gën a wóor.
17你们的律法上也写着：‘两个人的见证才是真的。’
18 Man maa ngi seedeel sama bopp, te Baay bi ma yónni mi ngi may seedeel itam.»
18我为自己作证，差我来的父也为我作证。”
19 Ñu laaj ko ne: «Kuy sa baay?» Yeesu tontu ne: «Xamuleen ma, xamuleen sama Baay. Bu ngeen ma xamoon, xam ko.»
19他们问：“你的父在哪里？”耶稣回答：“你们不认识我，也不认识我的父；如果你们认识我，也就认识我的父了。”
20 Bi muy wax loolu, Yeesoo nga doon jàngalee ca kër Yàlla ga, ca wetu fa ñu doon denc asaka ya. Kenn mënu ko woon a jàpp, ndaxte waxtoom jotagul.
20这些话是耶稣在殿里教导人的时候，在银库的院中说的。当时没有人逮捕他，因为他的时候还没有到。
21 Yeesu dellu ne leen: «Maa ngi dem; dingeen ma seet, waaye seen bàkkaar ngeen di deeyaale. Fa ma jëm, dungeen fa man a dem.»
21不信基督的必在罪中死亡耶稣又对他们说：“我要去了，你们要寻找我，并且要在自己的罪中死亡；我去的地方，你们不能到。”
22 Yawut yay waxante naan: «Nee na kat, fa mu jëm, dunu fa man a dem. Mbaa du day xaruji?»
22于是犹太人说：“他说‘我去的地方，你们不能到’，难道他要自杀吗？”
23 Yeesu tontu ne: «Yéen, fii ngeen bawoo, ci suuf, waaye man ca kaw laa jóge. Àddina ngeen soqikoo, waaye man bokkuma ci.
23耶稣说：“你们是从地上来的，我是从天上来的；你们属这世界，我却不属这世界，
24 Looloo tax ma ne, ci seeni bàkkaar ngeen di dee. Bu ngeen gëmul ki ma nekk, dingeen dee ci seeni bàkkaar.»
24所以我对你们说，你们要在自己的罪中死亡；你们若不信我就是‘那一位’，就要在自己的罪中死亡。”
25 Ñu ne ko: «Yaay kan?» Mu ne leen: «Li ma leen waxoon ca njàlbéen ga.
25他们就问：“你是谁？”耶稣说：“我不是从起初就告诉你们吗？
26 Li ma man a wax ci yéen ba àtte leen, bare na. Waaye ki ma yónni, ku wóor la, te li mu ma wax rekk laay jottali àddina.»
26关于你们，我有许多事要说，要判断；但那差我来的是真实的，我从他那里听见的，就告诉世人。”
27 Xamuñu woon ne, Yàlla Baay bee tax muy wax.
27他们不明白耶稣是对他们讲论父的事。
28 Yeesu nag ne leen: «Bu ngeen yékkatee Doomu nit ki, dingeen xam ne, Maay ki nekk. Dingeen xam ne it, duma def dara man ci sama bopp. Li ma Baay biy jàngal rekk laay wax.
28所以耶稣说：“你们举起了人子以后，必定知道我就是‘那一位’，并且知道我不凭着自己作什么事；我说的这些话，是照着父所教导我的。
29 Te it ki ma yónnee ngi ànd ak man; musu maa bàyyi ma wéet, ndaxte li ko neex rekk laay def.»
29那差我来的和我同在，他没有留下我独自一人，因为我常作他喜悦的事。”
30 Bi ñuy dégg Yeesu di wax loolu, ñu bare daldi koy gëm.
30耶稣说这些话的时候，就有许多人信了他。
31 Yeesu ne Yawut ya ko gëmoon: «Bu ngeen saxee ci li ma wax, nekk ngeen samay taalibe ci lu wóor.
31真理必使人自由于是耶稣对信了他的犹太人说：“你们若持守我的道，就真是我的门徒了；
32 Te it dingeen xam dëgg gi te dëgg gi dina leen goreel.»
32你们必定认识真理，真理必定使你们自由。”
33 Ñu tontu ko ne: «Nun ci Ibraayma lanu soqikoo te musunoo nekk jaamu kenn. Nan nga nu man a waxe ne, dinañu leen goreel?»
33他们说：“我们是亚伯拉罕的后裔，从来没有被谁奴役过，你怎么说‘你们必得自由’呢？”
34 Yeesu ne leen: «Ci dëgg-dëgg maa ngi leen koy wax, képp kuy bàkkaar, jaamu bàkkaar la.
34耶稣说：“我实实在在告诉你们，凡犯罪的都是罪的奴隶。
35 Te jaam du bokk ci kër gi ba fàww, waaye doom, moom, ci kër gi la bokk ba fàww.
35奴隶不能永远住在家里，唯有儿子才可以永远住在家里。
36 Kon nag bu leen Doom ji defee gor, dingeen doon ay gor tigi.
36所以， 神的儿子若使你们自由，你们就真的得自由了。
37 Xam naa ne askanu Ibraayma ngeen. Waaye yéena ngi may wut a rey, ndaxte li may jàngale xajul ci yéen.
37我知道你们是亚伯拉罕的后裔；但你们想杀我，因为你们心里不能容纳我的道。
38 Li ma sama Baay won laay wax; waaye yéen, li leen seen baay di wax ngeen di def.»
38我所说的，是我在父那里看见的；但你们所作的，却是从你们的父那里听见的。”
39 Ñu tontu ko ne: «Ibraayma mooy sunu baay.» Yeesu ne leen: «Bu ngeen dee waa kër Ibraayma, dingeen jëfe ni moom.
39魔鬼的儿女不肯听主的道他们说：“我们的祖宗是亚伯拉罕。”耶稣说：“你们若是亚伯拉罕的子孙，就必作亚伯拉罕所作的。
40 Léegi nag yéena ngi may wut a rey, man mi leen jottali dëgg, gi ma jële ca Yàlla. Ibraayma deful lu ni mel.
40现在我把从 神那里听见的真理告诉了你们，你们竟然想杀我，这不是亚伯拉罕所作的。
41 Li ngeen donne ci seen baay rekk ngeen di def.» Ñu tontu ko ne: «Nun de, dunu doomi araam. Benn baay rekk lanu am, mooy Yàlla.»
41你们要作的，正是你们的父要作的。”他们说：“我们不是从淫乱生的；我们只有一位父，就是 神。”
42 Yeesu ne leen: «Bu Yàlla doon seen baay, dingeen ma bëgg, ndaxte ca moom laa jóge, ñëw ci ndigalam. Ñëwaluma sama bopp, waaye moo ma yónni.
42耶稣说：“如果 神是你们的父，你们就必爱我，因为我是从 神那里来的；我已经来到这里。我不是凭着自己来的，而是 神差了我来。
43 Lu tax dégguleen li ma leen wax? Li ko waral moo di mënuleen koo déglu.
43你们为什么不明白我的话呢？因为我的道你们听不进去。
44 Seytaane mooy seen baay, te bëgg-bëggam ngeen di bëgg di def. Bóomkat la mas a doon. Du taxaw mukk ci dëgg, ndaxte dëgg nekkul ci moom. Buy fen, dëppoo na ak jikkoom, ndaxte fenkat la, te ci moom la fen soqikoo.
44你们是出于你们的父魔鬼，喜欢按着你们的父的私欲行事。他从起初就是杀人的凶手，不守真理，因为他心里没有真理。他说谎是出于本性，因为他本来就是说谎者，也是说谎的人的父。
45 Waaye man damay wax dëgg, moo tax gëmuleen ma.
45我讲真理，你们却因此不信我。
46 Kan ci yéen moo man a seede ne, bàkkaar naa? Su ma waxee dëgg nag, lu tax dungeen ma gëm?
46你们中间有谁能指证我有罪呢？我既然讲真理，你们为什么不信我呢？
47 Ku nekk doomu Yàlla dina déglu ay waxam. Waaye nekkuleen doomi Yàlla, looloo tax dungeen déglu.»
47出于 神的，就听 神的话；你们不听，因为你们不是出于 神的。”
48 Yawut ya ne ko: «Ndax danoo waxul dëgg, bu nu nee, nitu Samari nga te dangaa am ay rab?»
48亚伯拉罕以前耶稣已存在犹太人对耶稣说：“我们说你是撒玛利亚人，并且是鬼附的，不是很对吗？”
49 Yeesu ne leen: «Awma rab; waaye sama Baay laay teral, te yéen dangeen may toroxal.
49耶稣回答：“我不是鬼附的。我尊敬我的父，你们却侮辱我。
50 Wutumaa màggal sama bopp. Keneen a ma koy wutal te mooy àtte.
50我不求自己的荣耀，但有一位是为我求荣耀，并且是审判人的。
51 Ci dëgg-dëgg maa ngi leen koy wax, kuy sàmm sama wax doo dee mukk.»
51我实实在在告诉你们，人若遵守我的道，必定永远不见死亡。”
52 Yawut ya ne ko: «Léegi wóor nanu ne, dangaa am ay rab! Ibraayma faatu na, yonent yépp faatu, yaw nga naan: “Kuy sàmm sama wax, doo ñam dee.”
52犹太人对他说：“现在我们知道你的确是鬼附的。亚伯拉罕死了，先知们也死了，你还说‘人若遵守我的道，必定永远不尝死味’，
53 Sunu baay Ibraayma faatu na; mbaa du dangaa defe ne, yaa ko gën a màgg? Yonent yi itam faatu nañu. Waaw, loo teg sa bopp?»
53难道你比我们的祖宗亚伯拉罕还大吗？他死了，先知们也死了；你把自己当作什么人呢？”
54 Yeesu ne leen: «Su ma dee màggal sama bopp, du am maana. Sama Baay a may màggal, moom mi ngeen naan, mooy seen Yàlla.
54耶稣回答：“如果我荣耀自己，我的荣耀就算不得什么；那使我得荣耀的是我的父，就是你们说是你们的 神的那一位。
55 Xamuleen ko nag; man maa ko xam. Su ma ne woon xawma ko, ab fenkat laay doon ni yéen. Waaye xam naa ko te maa ngi sàmm waxam.
55可是你们不认识他，我却认识他。如果我说我不认识他，我就像你们一样是说谎的；然而我认识他，也遵守他的道。
56 Seen baay Ibraayma bég na, bi mu yégee sama ngan. Bi mu ko gisee it, bég na ci lool.»
56你们的祖宗亚伯拉罕，因为可以看见我的日子就欢喜，既然看见了，他就很快乐。”
57 Yawut ya ne ko: «Amaguloo juróom-fukki at, ba noppi naan gis nga Ibraayma?»
57犹太人对他说：“你还不到五十岁，怎会见过亚伯拉罕呢？”
58 Yeesu ne leen: «Ci dëgg-dëgg maa ngi leen koy wax, laata ñuy sàkk Ibraayma, fekk na ma doon ki ñuy wax Maay ki nekk.»
58耶稣说：“我实实在在告诉你们，亚伯拉罕出生以前，我已经存在了。”
59 Noonu ñu for ay xeer, bëgg ko koo sànni ngir rey ko. Waaye Yeesu nëbbu, génn kër Yàlla ga.
59于是他们拿起石头要打他。耶稣却躲起来，从殿里出去了。