1 Yaw Teyofil mu tedd mi, xam nga ne, nit ñu bare sasoo nañoo bind ab nettali bu jëm ci mbir, yi xewoon ci sunu biir,
1序言（参徒1:1）
2 li dëppook waxi seede, yi ko teewe woon li dale ca ndoorte la te ñu mujj nekk jawriñi kàddug Yàlla.
2按照起初亲眼看见的传道人所传给我们的，编著成书；
3 Léegi nag kon man ci sama wàll, gëstu naa ci lépp li ko dale ca njàlbéen ga, te fas naa la ko yéenee bindal, nettali la ni xew-xew yooyu deme woon tembe.
3我已经把这些事从头考查过，认为也应该按着次序写给你，
4 Noonu dinga man a xam ne, li ñu la jàngaloon lu wér peŋŋ la.
4让你晓得所学到的道理，都是确实的。
5 Ca jamonoy Erodd, mi nekkoon buur ca réewu Yawut ya, amoon na saraxalekat bu ñu tudde Sakariya te bokk ca mbootaayu saraxalekat, ya askanoo ci Abiya. Jabaram Elisabet askanoo moom itam ci Aaroona.
5天使预言施洗约翰出生犹太王希律在位的日子，亚比雅班里有一个祭司，名叫撒迦利亚，他妻子是亚伦的后代，名叫以利沙伯。
6 Sakariya ak jabaram ñu jub lañu ca kanam Yàlla, di topp ni mu ware ndigal yi ak dogali Boroom bi yépp.
6他们在 神面前都是义人，遵行主的一切诫命规条，无可指摘，
7 Waaye amuñu doom, ndaxte Elisabet mënul a am doom, te it fekk ñoom ñaar ñépp ay màggat lañu.
7只是没有孩子，因为以利沙伯不生育，二人又都上了年纪。
8 Benn bés nag Sakariya doon def liggéeyu saraxaleem ca Yàlla, ndaxte mbootaayam a aye keroog.
8有一次，撒迦利亚在 神面前按着班次执行祭司的职务，
9 Bi ñuy tegoo bant, ni ko saraxalekat yi daan defe nakajekk, ngir xam kan mooy dugg ca bérab bu sell ba ca kër Yàlla ga, ngir taal fa cuuraay, bant ba tegu ci Sakariya.
9照祭司的惯例抽中了签，进入主的圣殿烧香。
10 Ca waxtu wa ñuy taal cuuraay la, mbooloo maa nga woon ca biti, di ñaan.
10烧香的时候，众人都在外面祈祷。
11 Noonu benn malaakam Boroom bi daldi feeñu Sakariya, taxaw ca féeteek ndeyjooru saraxalukaay, ba ñuy taal cuuraay ca kawam.
11有主的使者站在香坛右边，向他显现。
12 Naka la ko Sakariya gis, fitam daldi dem, mu tiit.
12撒迦利亚一见就惊慌起来，十分害怕。
13 Waaye malaaka ma ne ko: «Bul ragal dara Sakariya, ndaxte sa ñaan nangu na. Elisabet sa jabar dina la jural doom, te dinga ko tudde Yaxya.
13天使说：“撒迦利亚，不要怕，因为你的祈求已蒙垂听，你妻子以利沙伯要给你生一个儿子，你要给他起名叫约翰。
14 Sa mbég lay doon, sa xol sedd ci, te ñu bare dinañu bég ci juddoom,
14你必欢喜快乐，许多人因他出生，也必喜乐。
15 ndaxte dina nekk ku màgg ca kanam Yàlla. Du naan biiñ walla dara luy màndil, te bu juddoo, Xel mu Sell mi daldi ko solu.
15他在主面前要被尊为大，淡酒浓酒都不喝，未出母腹就被圣灵充满。
16 Dina delloosi niti Israyil yu bare ci Yàlla seen Boroom.
16他要使许多以色列人转向主他们的 神。
17 Mooy jiitu, di yégle ñëwu Boroom bi, ànd ak xel mi ak doole, ji yonent Yàlla Iliyas amoon, ngir jubale xoli baay yi ak doom yi, ngir delloo ñi déggadi ci maanduteg ñi jub. Noonu dina waajal mbooloo muy teeru Boroom bi.»
17他必有以利亚的灵和能力，行在主的前面，叫父亲的心转向儿女，叫悖逆的转向义人的意念，为主安排那预备好了的人民。”
18 Sakariya daldi ne malaaka ma: «Nan laay xame ne, loolu dëgg la? Ndaxte mag laa, te sama jabar it màggat na.»
18撒迦利亚对天使说：“我怎么能知道这事呢？我已经老了，我妻子也上了年纪。”
19 Malaaka ma tontu ko ne: «Man maay Jibril miy taxaw ci kanam Yàlla. Dañu maa yónni ngir ma wax ak yaw te yégal la xebaar bu baax boobu.
19天使回答：“我是站在 神面前的加百列，奉差遣向你说话，报给你这好消息。
20 Léegi nag gannaaw gëmuloo li ma wax, dinga luu te dootuloo man a wax, ba kera sama wax di am, bu jamonoom jotee.»
20看吧！到了时候我的话必要应验；因为你不信我的话，你必成为哑巴，直到这些事成就的那一天，才能说话。”
21 Fekk na booba mbooloo maa ngi xaar, jaaxle lool ci li Sakariya yàgg ca bérab bu sell ba.
21众人等候撒迦利亚；因他在圣殿里迟迟不出来，觉得奇怪。
22 Waaye bi mu génnee nag, mënul a wax ak ñoom. Noonu nit ña xam ne, dafa am lu ko feeñu ca bérab bu sell ba. Dafa luu, ba di leen liyaar.
22等到他出来，却不能讲话，竟成了哑巴，不断地向他们打手式，他们就知道他在圣殿里见了异象。
23 Bi Sakariya matalee liggéeyu saraxaleem ba noppi, mu daldi ñibbi.
23供职的日子满了，他就回家去。
24 Bi mbir yooyu weesoo, Elisabet jabaram ëmb, di ko nëbb lu mat juróomi weer
24过了几天，他妻子以利沙伯怀了孕，隐藏了五个月，说：
25 te naan: «Lii mooy yiw wi ma Boroom bi defal, ba fajal ma li doon sama gàcce ci nit ñi!»
25“主在眷顾的日子，这样看待我，要把我在人间的羞耻除掉。”
26 Bi Elisabet nekkee ci juróom-benni weeram, Yàlla yónni na malaakaam Jibril ca dëkku Nasaret ca diiwaanu Galile.
26天使预言耶稣降生到了第六个月，天使加百列奉 神差遣，往加利利的拿撒勒城去，
27 Mu yebal ko ca janq bu ñu may waa ju bokk ci askanu Daawuda te ñu koy wax Yuusufa, waaye àndaguñu. Janq baa ngi tudd Maryaama.
27到了一个童贞女那里，她已经和大卫家一个名叫约瑟的人订了婚，童贞女的名字是马利亚。
28 Malaaka ma dikk ca moom ne ko: «Jàmm ngaam, yaw mi Boroom bi defal aw yiw; mu ngi ak yaw.»
28天使进去，对她说：“恭喜！蒙大恩的女子，主与你同在！”
29 Waxi malaaka ma daldi jaaxal Maryaama, muy xalaat lu nuyoo boobu man a tekki.
29她却因这话惊慌起来，反复思想这样祝贺是什么意思。
30 Malaaka ma ne ko: «Bul ragal dara Maryaama, ndaxte Yàlla tànn na la ci yiwam.
30天使说：“马利亚，不要怕！因你已从 神那里蒙了恩。
31 Dinga ëmb, jur doom ju góor; nanga ko tudde Yeesu.
31你将怀孕生子，要给他起名叫耶稣。
32 Ku màgg lay nekki, te dinañu ko wooye Doomu Aji Kawe ji. Boroom bi Yàlla dina ko jébbal nguuru Daawuda maamam.
32他将要被尊为大，称为至高者的儿子，主 神要把他祖大卫的王位赐给他，
33 Noonu dina yilif askanu Yanqóoba ba fàww, te nguuram du am àpp.»
33他要作王统治雅各家，直到永远，他的国没有穷尽。”
34 Maryaama laaj malaaka ma ne ko: «Naka la loolu man a ame? Man de, janq laa ba tey.»
34马利亚对天使说：“我还没有出嫁，怎能有这事呢？”
35 Malaaka ma tontu ko ne: «Xel mu Sell mi dina wàcc ci yaw, te Aji Kawe ji dina la yiir ci kàttanam. Moo tax xale biy juddu dinañu ko wooye Ku sell ki, Doomu Yàlla ji.
35天使回答：“圣灵要临到你，至高者的能力要覆庇你，因此那将要出生的圣者，必称为 神的儿子。
36 Elisabet sa mbokk mi it dina am doom ju góor cig màggatam. Ki ñu doon wooye ku mënul a am doom, mu ngi ci juróom-benni weeram.
36你看，你亲戚以利沙伯，被称为不生育的，在老年也怀了男胎，现在已是第六个月了，
37 Ndaxte dara tëwul Yàlla.»
37因为在 神没有一件事是不可能的。”
38 Maryaama ne ko: «Jaamub Boroom bi laa. Na Yàlla def ci man li nga wax.» Ci noonu malaaka ma daldi dem.
38马利亚说：“我是主的婢女，愿照你的话成就在我身上！”天使就离开她去了。
39 Ci jamono jooju Maryaama jóg, gaawantu dem ci benn dëkk bu nekkoon ca tund ya ca diiwaanu Yude.
39马利亚往见以利沙伯后来，马利亚就起身，急忙向山地去，来到犹大的一座城，
40 Mu dugg ca kër Sakariya, daldi nuyu Elisabet.
40进了撒迦利亚的家，向以利沙伯问安。
41 Naka la Elisabet dégg Maryaama di nuyoo, doomam daldi yengatu ci biiram. Noonu Xelum Yàlla mu Sell mi daldi solu Elisabet.
41以利沙伯一听见马利亚的问安，腹中的胎儿就跳动，以利沙伯也被圣灵充满，
42 Elisabet wax ca kaw ne: «Barkeel nañu la ci jigéen ñi, barkeel doom ji nga ëmb!
42就高声说：“你在女子中是有福的！你腹中的胎儿也是有福的！
43 Man maay kan, ba ndeyu sama Boroom ñëw di ma seetsi?
43我主的母亲竟然到我这里来。这事怎会临到我呢？
44 Maa ngi lay wax ne, naka laa la dégg ngay nuyoo rekk, sama doom ji yengu ci sama biir ndax mbég.
44你看，你问安的声音一进我的耳朵，我腹中的胎儿就欢喜跳跃。
45 Barke ñeel na la, yaw mi gëm ne, li la Boroom bi yégal dina mat!»
45这相信主传给她的话必要成就的女子是有福的。”
46 Noonu Maryaama daldi ne:
46马利亚尊主为大（参撒上2:1-10）马利亚说：“我心尊主为大，
47 «Sama xol a ngi màggal Boroom bi,sama xel di bég ci Yàlla sama Musalkat,
47我灵以 神我的救主为乐，
48 ndaxte fàttaliku na ma,man jaamam bu woyof bi.Gannaawsi tey, niti jamono yéppdinañu ma wooye ki ñu barkeel,
48因为他垂顾他使女的卑微，看哪！今后万代都要称我为有福。
49 ndaxte Ku Màgg ki defal na ma lu réy.Turam dafa sell.
49全能者为我行了大事，他的名为圣；
50 Day wàcce yërmandeem ci ñi ko ragal,ci seeni sët ba ci seeni sëtaat.
50他的怜悯世世代代归与敬畏他的人。
51 Wone na jëf yu mag ci dooley loxoom,te tas mbooloom ñiy réy-réylu,
51他用膀臂施展大能，驱散心里妄想的狂傲人。
52 daaneel boroom doole yi ci seen nguur,yékkati baadoolo yi.
52他使有权能的失位，叫卑微的升高，
53 Ñi xiif, reggal na leen ak ñam wu neex,te dàq boroom alal yi,ñu daw ak loxoy neen.
53让饥饿的得饱美食，使富足的空手回去。
54 Wallu na bànni Israyil giy jaamam,di fàttaliku yërmandeem,
54他扶助了他的仆人以色列，为要记念他的怜悯，
55 ni mu ko dige woon sunuy maam,jëmale ko ci Ibraayma ak askanam ba fàww.»
55正如他向我们列祖所说的，恩待亚伯拉罕和他的后裔，直到永远。”
56 Noonu Maryaama toog fa Elisabet lu war a tollook ñetti weer, sog a ñibbi.
56马利亚和以利沙伯同住约有三个月，就回家去了。
57 Gannaaw loolu jamono ji Elisabet war a mucc agsi, mu daldi jur doom ju góor.
57施洗约翰出生以利沙伯的产期到了，生了一个儿子。
58 Dëkkandoom yi ak mbokkam yi yég ne, Boroom bi won na ko yërmande ju réy, ñu ànd ak moom bég.
58邻里亲戚，听见主向她大施怜悯，都和她一同欢乐。
59 Bi bés ba dellusee, ñu ñëw xarafalsi xale ba, bëgg koo dippee baayam Sakariya.
59到了第八天，他们来给孩子行割礼，要照他父亲的名字，叫他撒迦利亚。
60 Waaye yaayam ne leen: «Déedéet, Yaxya lay tudd.»
60但他母亲说：“不可，要叫他约翰。”
61 Ñu ne ko: «Amoo menn mbokk mu tudd noonu.»
61他们说：“你亲族里没有叫这名字的。”
62 Ñu daldi liyaar baayam, ngir xam nan la bëgg ñu tudde xale ba.
62他们就向孩子的父亲打手式，看他要叫他什么。
63 Sakariya laaj àlluwa, bind ci ne: «Yaxya la tudd.» Ñépp daldi waaru.
63他要了一块写字版，写上说：“他的名字是约翰。”众人都希奇。
64 Ca saa sa Yàlla dindi luu gi, Sakariya daldi waxaat, di màggal Yàlla.
64撒迦利亚的口舌立刻开了，就出声称颂 神。
65 Waa dëkk ba bépp jaaxle, xew-xew yooyu siiw ca tundi Yude yépp.
65住在周围的人都害怕，这一切事传遍了整个犹太山地，
66 Ñi dégg nettali, bi jëm ci mbir yooyu, dañu koo denc ci seen xol te naan: «Nu xale bii di mujje nag?» Ndaxte leeroon na ne, dooley Boroom baa ngi ànd ak moom.
66凡听见的就把这些事放在心里，说：“这孩子将会成为怎样的人呢？因为主的手与他同在。”
67 Sakariya baayu Yaxya daldi fees ak Xel mu Sell mi. Noonu mu wax ci kàddug Yàlla ne:
67撒迦利亚的预言他的父亲撒迦利亚被圣灵充满，预言说：
68 «Cant ñeel na Boroom bi, Yàllay Israyil,ndaxte wallusi na mbooloom, ba jot leen!
68“主，以色列的 神，是应当称颂的，因他眷顾自己的子民，施行救赎，
69 Feeñal na nu Musalkat bu am doole,bi soqikoo ci askanu Daawuda jaamam,
69在他仆人大卫家中，为我们兴起救恩的角，
70 ni mu yéglee woon bu yàggjaarale ko ci yonentam yu sell yi.
70正如主自古以来借圣先知口中所说的，
71 Dina nu musal ci sunuy noon,jële nu ci sunu loxoy bañaale.
71救我们脱离仇敌，和恨我们的人的手；
72 Yàlla wone na yërmandeem,ji mu digoon sunuy maam,te di fàttaliku kóllëre, gi mu fas ak ñoom,
72向我们列祖施怜悯，记念他的圣约，
73 di ngiñ, li mu giñaloon sunu maam Ibraayma naan,
73就是他对我们祖先亚伯拉罕所起的誓，
74 dina nu teqale ak sunuy noon,ngir nu man koo jaamu ci jàmm,
74把我们从仇敌手中救拔出来，叫我们可以坦然无惧，用圣洁公义，在他面前一生一世敬拜他。
75 nu sell te jub ci kanamam sunu giiru dund.
75
76 Yaw nag doom, dinañu lay wooye yonentu Aji Kawe ji,ndaxte dinga jiitu, di yégle ñëwu Boroom bi,di ko xàllal yoon wi.
76孩子啊，你要称为至高者的先知，因为你要行在主的面前，预备他的路，
77 Dinga xamal mbooloom,ni leen Boroom bi man a musale,jaare ko ci seen mbaalug bàkkaar,
77使他的子民，因罪得赦，就知道救恩。
78 ndaxte Yàlla sunu Boroom fees na ak yërmande,ba tax muy wàcce ci nun jant buy fenk,
78因我们 神的怜悯，使清晨的阳光从高天临到我们，
79 ngir leeral ñi toog ci lëndëm,takkandeeru dee tiim leen,ngir jiite nu ci yoonu jàmm.»
79光照那坐在黑暗中死荫里的人，引导我们的脚，走上平安的路。”
80 Noonu Yaxyaa ngi doon màgg, te xelam di ubbiku. Mu dëkk ca màndiŋ ma, ba bés ba muy feeñu bànni Israyil.
80这孩子渐渐长大，心灵健壮，住在旷野，直到他在以色列人中公开露面的日子。