1希西家作猶大王(代下29:1~2,31:1)以色列王以拉的兒子何細亞在位第三年,猶大王亞哈斯的兒子希西家登基作王。
1Yô rox chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Oseas li ralal laj Ela nak laj Ezequías li ralal laj Acaz qui-oc chokß xreyeb laj Judá.
2他登基的時候是二十五歲;他在耶路撒冷作王二十九年,他母親名叫亞比,是撒迦利雅的女兒。
2b xcaßcßâl chihab cuan re laj Ezequías nak qui-oc saß xcuanquil. Belêb xcaßcßâl chihab quicuan chokß rey aran Jerusalén. Lix naß, aßan lix Abi, lix rabin laj Zacarías.
3他行耶和華看為正的事,效法他的祖宗大衛一切所行的。
3Laj Ezequías quixbânu li us chiru li Dios joß quixbânu laj David lix xeßtônil yucuaß.
4他廢去邱壇,打碎神柱,砍掉亞舍拉;他又打碎摩西所做的銅蛇,因為直到那些日子,以色列人仍然向它焚香,稱它作尼忽士但。
4Laj Ezequías quixjuqßui li naßajej najt xteram li nequeßxlokßoni cuiß li yîbanbil dios. Quixjori li nînki jalam ûch Asera xcßabaß. Ut quixpuqßui li yîbanbil dios. Ut quixjori ajcuiß li cßantiß yîbanbil riqßuin bronce li quixyîb laj Moisés xban nak eb laj Israel yôqueb chixcßatbal lix incienso chiru. Nehustán quiqßueheß chokß xcßabaß li cßantiß aßan.
5他倚靠耶和華以色列的 神,在他以前或以後的猶大列王中,沒有像他的。
5Laj Ezequías quixcßojob xchßôl riqßuin li Kâcuaß Dios li nequeßxlokßoni eb laj Israel. Saß xyânkeb chixjunileb li rey li queßcuan Judá mâ jun tîc xchßôl joß laj Ezequías, chi moco li queßcuan xbên cua chi moco li queßcuan mokon.
6他忠於耶和華,沒有轉離不跟從他,謹守他的吩咐,就是他曾吩咐摩西的。
6Chi anchal xchßôl quixpâb li Dios ut mâ jun sut quixkßet li râtin. Quixbânu ban chixjunil li quixye saß li chakßrab li quiqßueheß re laj Moisés xban li Kâcuaß.
7耶和華和他同在,他所有的征戰都得到成功。他背叛亞述王,不再臣服他。
7Li Kâcuaß cuan riqßuin ut quirosobtesi. Ut us qui-el chixjunil li quixbânu. Laj Ezequías incßaß quixqßue rib rubel xcuanquil lix reyeb laj Asiria chi moco quixbânu li cßaßru quixye.
8他攻擊非利士人,直到迦薩和它的四境,從哨站以至設防城。
8Ut quinumta saß xbêneb laj filisteo ut quirêchani chixjunil lix naßajeb. Quirêchani li naßajej li naticla cuan cuiß li tenamit Gaza ut nacuulac toj saß lix nubâl li naßajej Judá li cuanqueb cuiß li cab li queßxyîb re xcolbaleb rib joß ajcuiß li cab najt xteram li queßxcßacßale cuiß lix tenamiteb.
9撒瑪利亞被攻陷希西家王在位第四年,就是以色列王以拉的兒子何細亞在位第七年,亞述王撒縵以色上來攻擊撒瑪利亞,把城圍困;
9Ac yô chic xcuuk chihab roquic chokß xreyeb laj Israel laj Oseas li ralal laj Ela nak quicuulac chi pletic riqßuineb laj Salmanasar lix reyeb laj Asiria. Queßxsut li tenamit Samaria ut queßoc chi pletic riqßuineb. Aßin quicßulman nak yô xcâ chihab roquic chokß rey laj Ezequías aran Judá.
10過了三年,他們就攻取了撒瑪利亞。希西家在位第六年,就是以色列王何細亞在位第九年,撒瑪利亞被攻取了。
10Oxib chihab quixpleti rix li tenamit Samaria toj retal quirêchani. Yô chic xbele chihab roquic laj Oseas chokß xreyeb laj Israel nak laj Salmanasar quirêchani li tenamit Samaria. Aßin quicßulman nak ac yô chic xcuak chihab roquic laj Ezequías chokß rey aran Judá.
11亞述王把以色列人擄到亞述去,把他們徙置在哈臘、哈博河和歌散河,以及瑪代人的城裡;
11Ut eb laj Israel queßchapeß ut queßcßameß Asiria. Cuan li quixcanabeb saß li naßajej Halah ut cuan ajcuiß li quixcanabeb saß li naßajej Habor li cuan nachß riqßuin li nimaß Gozán. Ut cuan ajcuiß li quixcanabeb saß eb li tenamit li cuanqueb Medo.
12這是因為他們不聽從耶和華他們 神的話,違背他的約;耶和華的僕人摩西吩咐的一切,他們都不聽從,不遵行。
12Joßcaßin queßxcßul laj Israel li cuanqueb Samaria xban nak incßaß queßxbânu li quixye li Kâcuaß Dios. Queßxkßet ban li contrato. Incßaß queßxpâb li cßaßru quixye laj Moisés laj cßanjel chiru li Dios, chi moco queßxbânu li cßaßru quixye.
13亞述王攻打猶大(代下32:1~9;賽36:1~3)希西家王在位第十四年,亞述王西拿基立上來攻擊猶大所有的設防城,佔據了它們。
13Yô câlaju chihab roquic chokß xreyeb laj Judá laj Ezequías nak laj Senaquerib lix reyeb laj Asiria qui-oc chi pletic riqßuineb laj Judá saß eb li tenamit li cuanqueb cuiß li cab li nequeßxcol cuiß ribeb. Laj Senaquerib quirêchaniheb li tenamit aßan saß li plêt.
14猶大王希西家派人往拉吉去見亞述王說:“我有罪了,請你離我回去吧,你們加於我的處分,我必承當。”於是亞述王罰了猶大王希西家九百公斤銀子和一百八十公斤金子。
14Joßcan nak laj Ezequías lix reyeb laj Judá quixtakla xyebal re lix reyeb laj Asiria li cuan saß li tenamit Laquis: —Incßaß us xinbânu lâin. Chex-êlk saß li katenamit ut lâin tintoj âcue joß nimal tâpatzß, chan. Ut lix reyeb laj Asiria quixye re laj Ezequías nak tixtakla cuib ciento quintal li plata ut jun may quintal li oro.
15希西家就把耶和華殿和王宮寶庫內所有的金子都給了他。
15Ut li rey Ezequías quixtakla chixjunil li plata li cuan saß lix templo li Kâcuaß ut quixtakla ajcuiß li cuan saß li rochoch li rey.
16那時,猶大王希西家把耶和華殿門上和自己包在門柱上的金子,都刮了下來,給了亞述王。
16Ut quirisi ajcuiß li oro li quixletz chiruheb lix puertil lix templo li Kâcuaß joß ajcuiß li oro li quixletz chiru lix marquileb li puertas. Ut li oro aßan quixtakla re lix reyeb laj Asiria.
17亞述王從拉吉派他珥探、拉伯撒利和拉伯沙基率領大軍,往耶路撒冷,到希西家王那裡去。他們就上來,去到耶路撒冷。他們到達以後,就站在上池的引水道旁,在漂布地的大路上。
17Lix reyeb laj Asiria quixtaklaheb oxibeb li cuînk nînkeb xcuanquil aran Jerusalén chi pletic riqßuin laj Ezequías. Aßaneb aßin: laj Tartán, laj Rabsaris ut laj Rabsaces. Ut quixtaklaheb ajcuiß jun chßûtal li soldado chirixeb. Nak queßcuulac Jerusalén, queßcana saß li be li nequeßcßanjelac cuiß eb laj puchßunel. Li naßajej aßan cuan chire li rok haß li nanumeß cuiß li haß li nachal saß li pila li cuan toj takecß.
18他們呼叫王;希勒家的兒子王宮總管以利亞敬、書記舍伯那和亞薩的兒子史官約亞就出來見他們。
18Eb li oxib chi cuînk li nînkeb xcuanquil queßxtakla xbokbal li rey Ezequías. Oxib li cuînk li nequeßtenkßan re laj Ezequías queßcôeb chi âtinac riqßuineb. Aßaneb aßin li oxib chi cuînk: laj Eliaquim, li ralal laj Hilcías, li na-iloc re li palacio; laj Sebna laj tzßîb; ut laj Joa, li ralal laj Asaf, li najolomin re li nequeßxococ re li hu.
19拉伯沙基的恐嚇(賽36:4~12)拉伯沙基對他們說:“你們要對希西家說:‘亞述大王這樣說:你所倚賴的這種防禦算是甚麼呢?
19Laj Rabsaces quixye reheb: —Joßcaßin tâye re li rey Ezequías: “Aßan aßin li naxtakla xyebal âcue lix reyeb laj Asiria li nim xcuanquil: ¿Ani aj iqßuin cßojcßo âchßôl?
20你說有作戰的智謀和能力,只是嘴上空言,現在你倚賴誰才背叛我呢?
20Mâre nacacßoxla nak riqßuin âtinac naru tâcol âcuib chicuu. ¿Ma aßan tâqßuehok xcacuil âchßôl nak nacacßoxla? ¿Ani aj iqßuin cau âchßôl nak incßaß nacatxucuac chicuu?
21你看,你倚賴埃及這壓傷的蘆葦做的手杖,人若是倚靠它,它必刺入他的手,把手刺傷,埃及王法老對所有倚賴他的人正是這樣。
21Lâo nakanau nak lâat cßojcßo âchßôl saß xbêneb laj Egipto. Eb laj Egipto moco cauheb ta rib. Chanchaneb li caxlan ajl. Cui tâchap chokß re âxukß, tixhop lâ cuukß. Li ani tixcßojob xchßôl saß xbên laj faraón, lix reyeb laj Egipto, ra tixcßul.
22如果你們對我說:我們倚靠的是耶和華我們的 神,希西家不是曾把他的邱壇和祭壇廢去,又對猶大人和耶路撒冷人說:你們要在耶路撒冷這祭壇前敬拜嗎?
22Mâre lâex têye cue nak cßojcßo êchßôl riqßuin li Kâcuaß lê Dios. ¿Ma incßaß ta biß isinbil saß êyânk chixjunileb li artal xban li rey Ezequías? ¿Ma mâcuaß ta biß aßan quiyehoc reheb laj Judá ut laj Jerusalén nak chiru jun ajcuiß li artal teßlokßonînk aran Jerusalén?
23現在,你可以和我主亞述王打賭,我給你二千匹戰馬,看你能否派出騎兵來騎牠們?
23Joßcan nak lâin nintzßâma chêru nak takacßûb ru junak li naßleb. Lâin tinqßue êre cuib mil li cacuây ut lâex têril ma têtau li ani têtaklaheb chirixeb.
24否則,你怎能使我主最小的一位臣僕轉臉逃跑呢?你竟然倚賴埃及供應戰車和戰馬嗎?
24Lâat incßaß tâcuy pletic riqßuin jun reheb lin soldado usta aßan incßaß cau rib. ¿Ma nequecßoxla nak laj faraón tixqßue êcarruaje ut tixqßueheb li soldado li teßxic chirix cacuây?
25現在,我上來攻擊這地方,要毀滅它,不是有耶和華的意思嗎?耶和華曾對我說:上去攻擊那地,把它毀滅。’”
25¿Ma mâcuaß ta biß li Kâcuaß xtaklan chak cue saß li naßajej aßin chi pletic? ¿Ma xinchal ta biß chixsachbal ru yal injunes?” chan.
26希勒家的兒子以利亞敬、舍伯那和約亞對拉伯沙基說:“請用亞蘭語和你的僕人們說話,因為我們聽得懂;不要用猶大語和我們說話,免得傳入在城牆上的人民的耳中。”
26Tojoßnak laj Eliaquim li ralal laj Hilcías ut laj Sebna ut laj Joa queßxye re laj Rabsaces: —Nakatzßâma châcuu nak toâcuâtina saß li âtinobâl arameo xban nak lâo nakatau ru li âtin aßan. Moâcuâtina saß li râtinobâleb laj Judá xban nak chixjunileb li tenamit li cuanqueb saß xbên li tzßac yôqueb chirabinquil li yôcat chixyebal, chan.
27拉伯沙基對他們說:“我主派我來,只是對你的主和你說這些話嗎?不也是對坐在城牆上,和你們在一起吃自己的糞、喝自己的尿的人民說的嗎?”
27Abanan laj Rabsaces quixye reheb: —Lâin incßaß xintaklâc chak chi âtinac caßaj cuiß riqßuin lê rey, chi moco caßaj cuiß êriqßuin lâex. Xintaklâc ban chi âtinac riqßuineb li cuanqueb saß xbên li tzßac. Tâcuulak xkßehil nak eb aßan joß ajcuiß lâex têlou êcßot ut têrucß lê chuß, chan.
28勸降的話(代下32:9~19;賽36:13~22)於是拉伯沙基站著,用猶大語大聲喊著,說:“你們要聽亞述大王的話。
28Ut chirix aßan, quixakli ut quixjap re chixyebal saß li râtinobâleb laj Judá: —Abihomak chêjunilex li cßaßru naxye êre lix reyeb laj Asiria, li nim xcuanquil.
29王這樣說:‘不要給希西家欺騙了你們,因為他不能從我的手中解救你們;
29Joßcaßin xtakla chak xyebal êre li rey li nim xcuanquil: Mêqßue êrib chixbalakßi laj Ezequías. Aßan incßaß târûk texcol saß cuukß lâin.
30也不要讓希西家欺騙你們去信賴耶和華說:耶和華一定會解救我們,這城必不會交在亞述王的手中。
30Mâre laj Ezequías tixye êre, “Cßojobomak êchßôl riqßuin li Kâcuaß. Relic chi yâl li Kâcuaß tâcolok ke. Aßan incßaß toxkßaxtesi saß rukß lix reyeb laj Asiria” chaßak êre. Mêpâb li cßaßru tixye êre nak texkßunbesi.
31不要聽從希西家,因為亞述王這樣說:你們要與我和好,出來向我投降,各人就可以吃自己的葡萄樹和無花果樹的果子,喝自己水池裡的水。
31Mêpâb li râtin laj Ezequías. Aßan aßin li naxye êre lix reyeb laj Asiria, “Cßamomak êrib saß usilal cuiqßuin. Cui têcßam êrib saß usilal cuiqßuin, chi jûnkal têtzaca li ru lê uvas ut têtzaca li ru lê higo ut naru ajcuiß têrucß li haß li na-el saß lê jul haß,
32直到我來帶你們到一個像你們國家的地方,那地方有五穀新酒,糧食和葡萄園,橄欖樹和蜂蜜,你們必可以活著,不會死亡。不要聽從希西家,因為他誤導你們說:耶和華必解救我們。
32toj retal nak texincßam chi cuânc saß junak chic naßajej kßaxal châbil joß lê naßaj. Aran na-el nabal li uvas ut na-el nabal li trigo. Cuânk êvino ut cuânk êcaxlan cua. Cuânk nabal li olivos ut li aceite joß ajcuiß li xyaßal cab. Cui têbânu li cßaßru ninye lâin, sa chic texcuânk ut incßaß texcâmk. Mêpâb li cßaßru naxye laj Ezequías xban nak yô chêbalakßinquil nak naxye êre nak li Kâcuaß tâcolok êre.
33列國的神真能解救他們的國土脫離亞述王的手嗎?
33¿Ma cuan ta biß junak dios quixcol ta lix tenamit saß rukß lix reyeb laj Asiria?
34哈馬和亞珥拔的神在哪裡呢?西法瓦音、希拿和以瓦的神在哪裡呢?他們可以解救撒瑪利亞脫離我的手嗎?
34¿Bar cuan lix dioseb li tenamit Hamat ut Arfad? ¿Bar cuan lix dioseb li tenamit Sefarvaim ut Hena ut Iva? ¿Ma queßxcol ta biß li tenamit Samaria saß cuukß lâin?
35這些國家所有的神,有哪一個曾解救他自己的國家脫離我的手呢?難道耶和華能解救耶路撒冷脫離我的手嗎?’”
35¿Ma cuan ta biß junak dios saß li naßajej aßin li quixcuy xcolbal lix tenamit saß cuukß lâin? ¿Chanru nak li Kâcuaß Dios tixcol li tenamit Jerusalén saß cuukß?” chan li rey.—
36眾民都不出聲,一句話也不回答他,因為王吩咐他們:“不要回答他。”
36Eb laj Judá mâ jun âtin queßxye xban nak li rey quixye reheb nak incßaß teßsumênk.Ut laj Eliaquim, li ralal laj Hilcías, li na-iloc re li palacio ut laj Sebna laj tzßîb joß ajcuiß laj Joa li ralal laj Asaf, li najolomin reheb li nequeßxococ re li hu, queßxpej li rakßeb ut queßcôeb riqßuin laj Ezequías ut queßxye re chixjunil li quixye laj Rabsaces.
37當時王宮總管希勒家的兒子以利亞敬、書記舍伯那和亞薩的兒子史官約亞來到希西家那裡,他們的衣服都撕裂了,他們把拉伯沙基的話都告訴了他。
37Ut laj Eliaquim, li ralal laj Hilcías, li na-iloc re li palacio ut laj Sebna laj tzßîb joß ajcuiß laj Joa li ralal laj Asaf, li najolomin reheb li nequeßxococ re li hu, queßxpej li rakßeb ut queßcôeb riqßuin laj Ezequías ut queßxye re chixjunil li quixye laj Rabsaces.