1示巴女王來訪所羅門(代下9:1~8)示巴女王聽到所羅門因耶和華的名所得的名聲,就來要用難題試試他。
1 Waato kaŋ Seba wayboro bonkoono maa Suleymanu maa beera kaŋ a te Rabbi maa sabbay se, kal a kaa zama nga m'a si da hãayaŋ kaŋ ga sandi.
2她帶著大批隨員到耶路撒冷來,又有駱駝馱著香料、許多金子和寶石。她來到所羅門那裡,就把她心裡所有的難題都對他說出來。
2 A kaa Urusalima nda jama beeri bambata, da yoyaŋ kaŋ go ga yaazi jinayyaŋ jare, da wura boobo, da taalam tondiyaŋ kaŋ nooru ga baa. Waato kaŋ a kaa Suleymanu do kal a na hay kulu kaŋ go nga bina ra kaa taray a se.
3所羅門把她所有的問題都給她解說明白,沒有一件事難倒王,使王不能回答她的。
3 Suleymanu mo tu a se a hãayaŋey kulu boŋ. Hay fo kulu si tugante bonkoono se kaŋ a mana ci wayboro bonkoono se.
4示巴女王看見所羅門的一切智慧和他建造的宮殿、
4 Waato kaŋ Seba wayboro bonkoono di Suleymanu laakalo kulu, da windo kaŋ a cina,
5桌上的食物、臣僕的座位、僕人的侍候、他們的服飾、王的酒政和王在耶和華的殿獻上的燔祭,就驚奇得不知所措。
5 d'a taablo ŋwaaro, d'a tamey gora dumi, d'a windi goy-izey kayyaŋo dumi, d'i bankaarayey, da ngey kaŋ yaŋ g'a no haŋyaŋ hari, da mate kaŋ i ga sargay salle Rabbi windo ra, kala waybora gaa yay.
6於是她對王說:“我在本國聽見有關你的事和你的智慧,原來都是真的;
6 A ne bonkoono se: «Cimi baaruyaŋ no ay maa ay laabo ra ni muraadey ciine ra, da ni laakalo wane.
7以前我並不相信那些話,等到我來了,親眼看見,才知道人告訴我的還不到一半;你的智慧和財富,超過我所聽聞的。
7 Kulu nda yaadin, ay mana sanney cimandi bo, kala waato kaŋ ay kaa ka di a d'ay moy. A go mo, wiiza, i mana baa jara ci ay se. Ni laakalo da ni albarka bisa ni maa beero kaŋ ay maa din.
8屬你的人是有福的,你的這些臣僕是有福的,他們常常侍立在你面前,聆聽你的智慧。
8 Bine-kaani-koyyaŋ no ni borey, bine-kaani-koyyaŋ mo no ni tamey, kaŋ yaŋ goono ga kay ni jine han kulu, ka maa ni laakalo.
9耶和華你的 神是應當稱頌的!他喜悅你,使你坐在以色列的王位上;因為耶和華永遠喜愛以色列,所以立你作王,要你秉行公義。”
9 I ma Rabbi ni Irikoyo sifa mo, nga kaŋ maa ni kaani hal a na ni daŋ Israyla karga boŋ, zama Rabbi ga ba Israyla hal abada. Woodin se no a na ni daŋ koytaray, zama ni ma cimi ciiti da adilitaray te se.»
10示巴女王贈送的禮物(代下9:9~11)於是示巴女王把約四千公斤金子、大批香料和寶石送給王;以後奉來的香料再也沒有像示巴女王送給所羅門的那麼多。
10 Kala wayboro bonkoono na bonkoono no wura danga ton gu nda jare cine, da yaazi jinay boobo mo, hala nda taalam tondi caadanteyaŋ. Boro kulu mana ye ka kande yaazi jinay sanda wo kaŋ Seba wayboro bonkoono kande ka bonkoono Suleymanu no baayaŋ cine.
11此外,從俄斐運金子來的希蘭船隊,又從俄斐運了大批檀香木和寶石來。
11 Hiram hiyey mo, kaŋ yaŋ ga kande wura ka fun Ofir, i kande almug* dubi boobo, da taalam tondi caadante boobo ka fun Ofir.
12王用檀香木為耶和華的殿和王宮做欄杆,又為歌唱的做琴瑟。以後再也沒有這樣的檀香木運來,也沒有人看見過,直到今日。
12 Bonkoono mo na bonjareyaŋ te da almug bundu Rabbi windo da bonkoono windo se. A na moolo kayna nda moolo beeri yaŋ te d'a mo doonkoy se. Boro kulu mana ye ka kande almug dubiyaŋ, boro kulu mana ye ka di i cine yaŋ mo hala hunkuna.
13所羅門的回禮(代下9:12)所羅門王照著示巴女王所願所求的一切賜給她,另外又厚厚地餽贈她。於是女王和她的臣僕都返回本國去了。
13 Bonkoono Suleymanu na Seba wayboro bonkoono no hay kulu kaŋ a ga ba kaŋ a ŋwaaray mo, kaŋ waana haŋ kaŋ Suleymanu n'a no nga koytara yulwa ra. Waybora binde bare ka ye nga laabu, nga nda nga tamey.
14所羅門的財富與智慧(代下9:13~24)所羅門每年收入的金子重兩萬三千公斤。
14 Wura kaŋ ga kaa Suleymanu do jiiri fo ra, a neesiyaŋ ga ti ton waranza cine, wura wane koonu,
15另外,還有從商人和行商的課稅,阿拉伯諸王和國內省長的收入。
15 kaŋ baa si haŋ kaŋ i ga du dillaŋey jangalo do haray, da fatawc'izey, da kunda dumi-dumey, da laabu-laabukoy kayney do haray.
16所羅門王用錘煉好的金子做了二百面大盾牌,每一面大盾牌用金子七公斤;
16 Bonkoono Suleymanu na koray beeri zangu hinka te da wura danante. Koray fo kulu tiŋay ga to wura kilo iddu cine.
17又用錘煉好的金子做了三百面小盾牌,每一面小盾牌用金子兩公斤。王把這些盾牌都放在黎巴嫩林宮。
17 A na koray dumi fo mo te da wura danante, i boro zangu hinza. I kulu gonda kilo hinza da jare cine koray fo ra. Bonkoono n'i daŋ faada kaŋ se i ga ne Liban tuuri zugay faada ra.
18王又做了一個象牙大寶座,貼上了精金。
18 Bonkoono na karga bambata fo te da cebeeri hinjeyaŋ. A n'a daabu mo da wura hanno.
19那寶座有六級臺階,寶座的後背有一個圓頂,座處的兩旁有一個扶手。扶手的旁邊各有一隻獅子站立著。
19 Kaarimi hari iddu go no hal i ga to karga do. Karga boŋo mo koomakoy no banda, nangora do mo gonda kambe yaŋ kuray hinka kulu. Muusu beeri hinka mo go ga kay, afo go kambu kulu haray.
20在六級臺階上共有十二隻獅子站著,左邊一隻,右邊一隻。在列國中都沒有這樣做過。
20 Muusu beeri way cindi hinka mo goono ga kay, kambu woone da ya-haray kambo mo gaa, kaarimi hari iddo boŋ. I mana karga din cine te mayray kulu ra.
21所羅門的一切杯爵都是金子做的;黎巴嫩林宮裡的一切器皿也都是精金做的,沒有用銀子做的;原來在所羅門王的時代,銀子算不得甚麼。
21 Suleymanu haŋyaŋ gaasiyey mo, i kulu wurayaŋ no. Liban tuuri zugay faada taasey mo, i kulu wura hanno wane yaŋ no, nzarfu wane baa afo si i ra. Nzarfu manti hay fo kaŋ i ga saal no Suleymanu jirbey ra.
22因為王有他施船隊與希蘭船隊一同在海上航行。他施船隊三年一次運來金銀、象牙、猿猴和孔雀。
22 Zama bonkoono gonda Tarsis hi boobo teeko boŋ, ngey da Hiram hiyey mo care banda. Jiiri hinza kulu ra Tarsis hiyey ga kaa sorro folloŋ, i ga kande wura da nzarfu da cebeeri hinjeyaŋ da foonoyaŋ, da makka curoyaŋ.
23所羅門王的財富和智慧,超過了世界上所有的君王。
23 Bonkoono Suleymanu binde bisa ndunnya koyey kulu arzaka da laakal.
24世上所有的君王都要求晉見所羅門,聆聽 神賦予他心中的智慧。
24 Ndunnya kulu mo soobay ka Suleymanu ceeci zama ngey ma maa laakalo kaŋ Irikoy daŋ a bina ra.
25他們各人都帶著自己的貢物而來,就是銀器、金器、衣裳、軍械、香料、馬和騾等,年年都是這樣。
25 I afo kulu mo ga kande nga nooyaŋo: nzarfu taasayaŋ, da wura taasayaŋ, da bankaaray, da wongu kwaayyaŋ, da yaazi jinay yaŋ, da bariyaŋ, da alambaanayaŋ, yaadin cine no jiiri kulu.
26所羅門的兵力與財富(代下1:13~17,9:25~28)所羅門聚集戰車和騎兵,他有戰車一千四百輛,騎兵一萬二千人,安置在屯車城和耶路撒冷,就是與王在一起。
26 Suleymanu mo na torkoyaŋ da bari-kariyaŋ margu. A gonda torko zambar fo da zangu taaci. A gonda bari-kari zambar way cindi hinka mo kaŋ yaŋ a fay-fay ka jisi torkey kwaarey ra, da bonkoono do mo Urusalima.
27王在耶路撒冷使銀子好像石頭一樣,使香柏木好像平原的桑樹那麼多。
27 Bonkoono na nzarfu ciya sanda tondiyaŋ Urusalima ra. A na sedre* bundu mo ciya sanda durmi kaŋ go gooru batama ra cine, baayaŋ se.
28所羅門的馬是從埃及和古厄運出來的,是王的商人從古厄按著定價買來的。
28 Bariyey kaŋ yaŋ go Suleymanu se, Misira no i ga fun d'ey kuru-kuru. Bonkoono dillaŋey no ga kand'ey, kuru fo kulu nda nga hayo.
29從埃及運上來的車,每輛銀子六千八百四十克,馬每匹一千七百一十克。赫人眾王和亞蘭(“亞蘭”即今天“敘利亞”一帶的地方)諸王也都是這樣經他們的手買來的。
29 Torko fo ga fun Misira nzarfu kilo iyye cine boŋ, bari fo mo kilo hinka cine boŋ. Yaadin mo no i te Hittancey da Suriya bonkooney kulu se. I kaa dillaŋey din kambe ra.