1羅波安繼位(代下10:1~5)羅波安往示劍去,因為以色列眾人都到了示劍,要立他作王。
1 Rehobowam koy Sekem zama Israyla kulu koy Sekem zama ngey m'a didiji bonkooni.
2尼八的兒子耶羅波安那時因逃避所羅門的面,仍然住在埃及,他聽見了這事。
2 A ciya binde, Nebat ize Yerobowam maa baaro din, (zama waato a go Misira, naŋ kaŋ a zuru Suleymanu se ka koy. Waato kaŋ a go Misira da goray,
3以色列人就派遣人去請他來,於是耶羅波安和以色列全體會眾都來見羅波安,告訴他說:
3 kal a corey donton k'a ce.) Kala Yerobowam da Israyla jama kulu tun ka kaa ka salaŋ Rehobowam se ka ne:
4“你父親加給我們的重擔,現在求你減輕你父親使我們作的苦工和加在我們背上的重擔,我們就服事你。”
4 «Ni baaba n'iri taabandi da calu* kaŋ ga tin. Sohõ binde kala ni ma rongome te iri se da tamtaray konna kaŋ ni baaba n'iri daŋ, d'a calu tiŋa kaŋ a dake iri boŋ, iri mo ga may ni se.»
5羅波安回答他們:“你們暫時回去,三天以後再來見我。”眾民就離開了。
5 Bonkoono ne i se: «Wa tun ka koy hala ne ka guna jirbi hinza, gaa no araŋ ma ye ka kaa ay do.» Borey binde tun ka dira.
6不採納老年人的意見(代下10:6~7)羅波安王請教他父親所羅門在世的時候,侍立在他面前的長老說:“你們給我出個主意,我應該怎樣回答這民呢?”
6 Bonkoono Rehobowam binde saaware nda arkusey kaŋ ga kay nga baabo Suleymanu jine za a ga funa. A ne: «Saaware woofo dumi no araŋ g'ay no, zama ay ma tu borey wo se?»
7長老對他說:“今天如果王作這民的僕人,服事他們,用好話回答他們,他們就常作王的僕人。”
7 Kal i salaŋ a se ka ne: «Da ni yadda ka ciya tam jama wo se hunkuna, ka may i se, ka tu i se, ka gomni sanni te i se mo, kala ngey mo ma ciya ni tamyaŋ hal abada.»
8聽從少年人的計謀(代下10:8~15)可是王拒絕了老年人給他出的主意,反去請教那些與他一起長大,侍立在他面前的年輕人,
8 Amma Rehobowam na arkusey saawara kaŋ i n'a no din furu. A na nga waddey kaŋ yaŋ beeri nga banda saaware ceeci, ngey kaŋ yaŋ go ga kay a jine.
9問他們:“你們的主意怎樣,我應該怎樣回覆這民?他們對我說:‘請你減輕你父親加在我們身上的重擔。’”
9 A ne i se: «Man araŋ saawara, zama iri ma tu jama wo se, kaŋ yaŋ ne ay se: ‹Ma jarawo kaŋ ni baaba dake iri boŋ din dogonandi?› »
10那些與他一同長大的年輕人回答他:“這民對王說:‘你父親加重我們的重擔,現在求你減輕我們的重擔。’你要這樣回答他們:‘我的小指頭比我父親的腰還粗!
10 Kala a waddey kaŋ yaŋ beeri a banda salaŋ a se ka ne: «Ya-cine no ni ga ne borey din se kaŋ yaŋ salaŋ ni se ka ne: ‹Ni baaba na jaraw tiŋandi iri boŋ, amma nin wo, ni m'a dogonandi iri se.› Ya-cine no ni ga ne i se: ‹Ay kambe koda bisa ay baaba canta wargayaŋ.
11我父親把一個重擔加在你們身上,我要使你們負更重的重擔;我父親用鞭子責打你們,我要用蠍子鞭責打你們。’”
11 A binde, mate kaŋ cine ay baaba na jaraw tiŋo dake araŋ boŋ, ay mo g'a tonton. Ay baaba na araŋ gooji da barzuyaŋ, amma ay wo, daŋyaŋ no ay g'araŋ gooji nd'a.› »
12耶羅波安和眾民,照王所說“三天以後再來見我”的那話,第三天來見羅波安。
12 Yerobowam binde, nga nda borey kulu kaa Rehobowam do zaari hinzanta hane, sanda mate kaŋ bonkoono n'i lordi ka ne: «Wa kaa ay do zaari hinzanta hane.»
13王嚴厲地回答眾人。他拒絕了老年人給他所出的主意,
13 Bonkoono mo tu jama se da futay. A wangu arkusey saawara kaŋ i te a se.
14卻照著年輕人給他所出的主意,對他們說:“我父親加重你們所負的重擔,我要使你們負更重的重擔;我父親用鞭子責打你們,我要用蠍子鞭責打你們。”
14 A salaŋ i se nga waddey saawara boŋ ka ne: «Ay baaba na jaraw tiŋandi araŋ boŋ, amma ay wo g'a tonton. Ay baaba na araŋ gooji nda barzuyaŋ, amma ay wo g'araŋ gooji nda daŋyaŋ.»
15王不肯聽從民眾的請求,因為這個轉變是出於耶和華,為要應驗他藉示羅人亞希雅對尼八的兒子耶羅波安所說的話。
15 Yaadin no bonkoono mana hangan jama se, zama waadu hari no kaŋ fun Rabbi do, zama nga ma nga sanno kaŋ Rabbi ci Nebat ize Yerobowam se Ahiya Silo bora me ra din tabbatandi.
16以色列人背叛(代下10:16~19)以色列眾人見王不肯聽從他們的請求,就回答王說:“我們在大衛裡面有甚麼分呢?我們在耶西的兒子裡面也沒有產業;以色列人哪,回你們自己的家去吧!大衛啊,照顧你自己的家吧!”於是以色列人都回自己的家去了。
16 Waato kaŋ Israyla jama kulu di kaŋ bonkoono baa si nda ngey, jama tu bonkoono se ka ne: «Baa woofo no iri se binde Dawda do? Iri sinda tubu fo mo Yasse izo do. Ya Israyla, wa koy araŋ kwaarey do. Ya Dawda, kala ni ma laakal da ni boŋ kunda.» Israyla binde dira ka koy fu.
17不過住在猶大各城的以色列人,羅波安仍然作他們的王。
17 Amma Israyla ize cindey kaŋ yaŋ goono ga goro Yahuda laabo ra, i sanni, Rehobowam n'i may.
18羅波安王差派掌管作苦工之人的亞多蘭往以色列人那裡去,以色列眾人卻用石頭打死他。羅波安王急忙上車逃回耶路撒冷去了。
18 Waato din gaa bonkoono Rehobowam na Adoram donton, nga kaŋ go doole goyo boŋ. Israyla kulu binde n'a catu-catu nda tondiyaŋ kal a bu. Bonkoono Rehobowam binde tun da cahãyaŋ ka kaaru torko boŋ zama nga ma zuru ka koy Urusalima.
19這樣,以色列人背叛了大衛家,直到今日。
19 Israyla binde murte Dawda dumey gaa hala ka kaa sohõ.
20立耶羅波安作以色列人的王以色列眾人聽說耶羅波安回來了,就派人去請他到會眾面前,立他作以色列的王;除了猶大支派以外,沒有跟隨大衛家的。
20 A ciya binde, waato kaŋ Israyla kulu maa baaru kaŋ Yerobowam ye ka kaa, i donton k'a ce jama marga do, k'a didiji bonkooni Israyla kulu boŋ. Boro kulu mana Dawda kunda gana, kala Yahuda kunda hinne.
21耶和華禁止他們交戰(代下11:1~4)羅波安來到耶路撒冷,就召集了猶大全家和便雅憫支派精選的戰士十八萬人,要與以色列家爭戰,好把國奪回,重歸所羅門的兒子羅波安。
21 Waato kaŋ Rehobowam kaa Urusalima, a na Yahuda kunda nda Benyamin kunda kulu margu, boro suubananteyaŋ zambar zangu nda wahakku kaŋ soojeyaŋ no, zama i ma Israyla dumo wongu ka ye ka kande mayra Suleymanu ize Rehobowam kambe ra.
22但是, 神的話臨到神人示瑪雅,說:
22 Amma Irikoy sanno kaa Irikoy bora Semaya do ka ne:
23“你去告訴所羅門王的兒子猶大王羅波安、猶大全家和便雅憫,以及其餘的人民,說:
23 «Ma salaŋ Yahuda bonkoono Suleymanu izo Rehobowam se, nga nda Yahuda da Benyamin kulu da jama cindo mo se ka ne:
24‘耶和華這樣說:你們不可上去,不可與你們的兄弟以色列人爭戰。你們各自回家去吧!因為這事是出於我。’”眾人就聽從了耶和華的話,照著耶和華的話回家去了。
24 ‹Haŋ kaŋ Rabbi ci neeya: Araŋ ma si ziji fa! Araŋ ma si araŋ nya-izey Israyla izey wongu mo. Boro kulu ma ye ka koy nga kwaara, zama woone wo, ay do no a fun.› » I binde maa Rabbi sanno ka ngey fondo di ka ye, Rabbi sanno boŋ.
25耶羅波安做金牛犢耶羅波安在以法蓮山地修築了示劍城,就住在城中,又從那裡出去,修建了毗努伊勒。
25 Waato din gaa no Yerobowam na Sekem cina Ifraymu tondey laabo ra, ka goro a ra. A tun noodin ka koy ka Penuwel cina.
26耶羅波安心裡說:“現在這國仍然要歸回大衛家。
26 Yerobowam ne nga bina ra: «Sohõ da jama wo ziji zama ngey ma sargay te Urusalima, Rabbi windo ra, mayra ga ye ka kaa Dawda dumo do haray.
27這民若是上去,在耶路撒冷耶和華的殿裡獻祭,這民的心就必歸向他們的主猶大王羅波安,他們必把我殺了,然後回到猶大王羅波安那裡去。”
27 Saaya din jama wo biney ga ye ka bare ka guna ngey bonkoono gaa haray, kaŋ ga ti Yahuda bonkoono Rehobowam. I g'ay wi mo ka ye Yahuda bonkoono Rehobowam do.»
28王打定了主意,就做了兩個金牛犢,對眾民說:“以色列人哪,你們上耶路撒冷去實在夠了。看哪,這是你們的神,就是從埃及地領你們上來的那位。”
28 Woodin se no bonkoono na saaware te ka ne i ma handayze hinka te, wura wane yaŋ. A ne jama se: «Araŋ dira ka koy Urusalima yaŋ wo, a wasa. Guna, ya Israyla, ni irikoyey neeya, ngey kaŋ yaŋ kande nin ka fun Misira laabo ra.»
29他就把一個牛犢安放在伯特利,一個安放在但。
29 Yerobowam na afo daŋ Betel ra, a na afa mo daŋ Dan ra.
30這事成了以色列人的罪,因為眾民都到但那個牛犢面前敬拜。
30 Haya din binde ciya zunubi, zama jama koy zama ngey ma sombu ka sududu wo kaŋ go hala Dan ra din jine.
31耶羅波安在邱壇那裡建殿,把不是利未子孫的平民立為祭司。
31 A ye ka sududuyaŋ nangu fooyaŋ te tudey boŋ, ka alfagayaŋ mo daŋ kaŋ yaŋ ga ti ikayney jama kulu ra, kaŋ manti Lawi izey wane yaŋ no.
32耶羅波安又定了八月十五日為節期,像在猶大的節期一樣,他自己在祭壇上獻祭,他在伯特利也是這樣向他所鑄造的牛犢獻祭;他又在伯特利為他所建造的邱壇設立祭司。
32 Yerobowam binde lordi ka ne i ma batu te handu ahakkanta ra, hando jirbi way cindi guwanta, batu kaŋ i ga te Yahuda ra misa boŋ. Nga mo koy sargay feema din do. Yaadin mo no a te Betel ra, ka sargayyaŋ te handayzey kaŋ nga te se. Betel ra mo a na alfagayaŋ daŋ tudey boŋ nangey kaŋ a te yaŋ se.
33八月十五日,就是他心裡私定作為以色列人節期的日子,他在伯特利在自己所建的祭壇上獻祭燒香。
33 A ziji mo feema kaŋ a te Betel ra din do, handu ahakkanta jirbi way cindi guwa, hando kaŋ a suuban nga bina ra din nooya. A na batu sinji mo Israyla izey se, ka ziji mo feema do zama nga ma dugu ton.