1亞瑪謝作猶大王(王下14:2~6)亞瑪謝登基的時候是二十五歲,他在耶路撒冷作王二十九年。他的母親名叫約耶但,是耶路撒冷人。
1 Amaziya gonda jiiri waranka cindi gu waato kaŋ a sintin ka may. A may mo jiiri waranka cindi yagga Urusalima ra. A nyaŋo maa Yehowaddan Urusalima boro no.
2亞瑪謝行耶和華看為正的事,只是心不專一。
2 A te haŋ kaŋ ga saba Rabbi diyaŋ gaa, amma manti nda bine folloŋ bo.
3他鞏固了王位以後,就把擊殺他父王的臣僕殺了。
3 A ciya mo, waato kaŋ a koytara sinji, kal a na tamey kaŋ yaŋ na bonkoono a baabo wi din wi.
4他卻沒有處死他們的兒子,因為照著摩西律法書上所記,耶和華曾吩咐:“不可因兒子的罪處死父親,也不可因父親的罪處死兒子;各人要因自己的罪被處死。”
4 Kulu nda yaadin a mana i izey wi, amma a te haya kaŋ i hantum Musa asariya tira ra din boŋ, sanda mate kaŋ Rabbi lordi din, ka ne: «I ma si baabey wi izey sabbay se, i ma si izey mo wi baabey sabbay se, amma i ma boro kulu wi nga bumbo zunubo sabbay se.»
5出兵攻打以東(王下14:7)亞瑪謝召集了猶大人,按著他們的家族為全猶大和便雅憫人,設立千夫長和百夫長,又數點他們的數目,從二十歲以上,能出去打仗,能拿槍持盾的精兵,共有三十萬。
5 Amaziya na Yahuda margu koyne. A n'i soola i kaayey windey boŋ, zambar-zambar da zangu-zangey i jine borey cire, Yahuda nda Benyamin kulu nooya. A n'i lasaabu mo za jiiri waranka izey ka koy beene. A n'i gar boro zambar zangu hinza suubanante yaŋ no, wo kaŋ yaŋ ga wasa i ma koy wongu, kaŋ yaŋ ga waani koray da yaaji.
6又用了三千四百公斤銀子,從以色列中雇了十萬英勇的戰士。
6 A na yaarukomyaŋ sufuray Israyla ra mo, boro zambar zangu, k'i bana nda nzarfu ton taaci nda jare cine.
7有一位神人來見亞瑪謝,說:“王啊,請不要領以色列的軍隊和你同去,因為耶和華不和以色列人,不和任何以法蓮的子孫同在。
7 Amma Irikoy boro fo kaa a do ka ne: «Ya Bonkoono, ma si naŋ Israyla wongu marga ma koy ni banda, zama Rabbi si Israyla banda, sanda Ifraymu kulu banda nooya.
8即使你一定要去,奮勇爭戰, 神也會使你在敵人面前覆滅,因為 神有能力幫助人,也有能力使人覆滅。”
8 Amma da ni ga kond'ey, baa ni te alboro teera, ni te gaabi wongu teeyaŋ se, kulu Irikoy ga ni soote ganda ni ibarey jine, zama Irikoy gonda gaakasinay hina, a gonda zeerimi hina mo.»
9亞瑪謝問神人:“我給以色列雇傭兵的那三千四百公斤銀子怎麼辦呢?”神人回答:“耶和華能把比這更多賜給你。”
9 Amma Amaziya ne Irikoy bora se: «Day mate no iri ga te da nzarfu ton taaci nda jara din sanno kaŋ ay jin ka no Israyla wongu marga se?» Irikoy bora tu ka ne: «Rabbi ga hin ka ni no haŋ kaŋ ga bisa woodin cine baayaŋ gumo.»
10於是亞瑪謝把那從以法蓮來的雇傭兵解散了,遣送他們回家;因此他們非常惱怒猶大人,就氣沖沖地回家去了。
10 Waato din gaa Amaziya n'i fay-fay, sanda jama kaŋ yaŋ fun Ifraymu ka kaa a do, i ma ye fu. I futa binde koroŋ Yahuda boŋ. I ye fu futay korno ra.
11亞瑪謝鼓起勇氣,率領他的人民到鹽谷去,擊殺了一萬西珥人。
11 Amaziya na nga boŋ gaabandi ka nga borey candi. A koy Ciiri Gooro ra ka Seyir boro zambar way kar.
12猶大人又生擒了一萬人,帶到一處崖頂,從崖頂把他們拋下去,使他們都摔得肢離破碎。
12 Zambar way fo mo waani, Yahuda izey konda woodin yaŋ da fundi hal i to tondo yollo gaa. I n'i jindaw ganda i ma fun tondo boŋ, hala i kulu bagu-bagu.
13但亞瑪謝打發回去、不許和他一同作戰的雇傭兵,竟侵入猶大各城,從撒瑪利亞直到伯.和崙,擊殺了三千人,又掠去了很多財物。
13 Amma soojey kaŋ yaŋ Amaziya sallama din, ka ne i ma si koy wongo do nga banda, i kaŋ Yahuda galley boŋ, za Samariya kal a ma koy Bayt-Horon. I na boro zambar hinza kar i ra ka wongu arzaka boobo ku.
14亞瑪謝拜偶像受責備(王下14:8~10)亞瑪謝擊敗了以東人回來的時候,把西珥人的神像也帶回來,立為自己的神,在它們面前叩拜,又向它們燒香。
14 I go no, waato kaŋ Amaziya ye ka kaa ka fun Edomancey wiyaŋo do, kal a kande Seyir izey toorey. A n'i sinji zama i ma ciya nga de-koyyaŋ. A sududu i se mo ka dugu ton i se.
15因此,耶和華向亞瑪謝發怒,於是差派一位先知去見他,對他說:“這民族的神不能拯救自己的人民脫離你的手,你為甚麼還尋求它們呢?”
15 Woodin sabbay se no Rabbi futa koroŋ Amaziya boŋ. A na annabi fo donton a gaa ka ne a se: «Ifo se no ni na borey din toorey ceeci, ngey kaŋ yaŋ i mana ngey borey faaba ni kambe ra?»
16先知向王講話的時候,王對他說:“我們立了你作王的謀士嗎?住口吧!你要挨打嗎?”先知就住口,可是又說:“我知道 神已定意消滅你,因為你作了這事,又不聽從我的勸戒。”
16 I go no, annabo goono ga salaŋ d'a yaadin cine, kala bonkoono ne a se: «Iri na ni ciya bonkoono saawarekasin no? Ni binde, ma naŋ! Ifo se no i ga ni wi?» Kala annabo naŋ ka ne: «Ay bay kaŋ Irikoy waadu no nga ma ni halaci, zama ni na woodin te, ni mana hanga jeeri mo ay saawara gaa.»
17猶大王亞瑪謝和群臣商議以後,就派人去見耶戶的孫子、約哈斯的兒子、以色列王約阿施,說:“來吧,我們在戰場上相見吧!”
17 Kala Amaziya Yahuda bonkoono na nga saaware te. A donton Yowasa Yehowahaz ize gaa, Yehu Israyla bonkoono ize, ka ne: «Ma kaa, iri ma care guna!»
18以色列王約阿施派人去見猶大王亞瑪謝,說:“黎巴嫩的蒺藜派人去見黎巴嫩的香柏樹,說:‘把你的女兒給我的兒子作妻子吧!’後來有一隻黎巴嫩的野獸從那裡經過,把蒺藜踐踏了。
18 Kal Israyla bonkoono Yowasa, nga mo donton Yahuda bonkoono Amaziya gaa ka ne: «Yo-karji kaŋ go Liban ra, nga no ka donton sedre* nya kaŋ go Liban ra gaa ka ne a se: ‹Ma ni ize way no ay ize aru se a ma hiiji.› Kala Liban ra ganji ham fo kaa, a go ga bisa, a na yo-karjo taamu-taamu.
19你心裡說你擊敗了以東人,你就心裡驕傲,以這事誇口。現在你留在家裡吧,為甚麼要惹禍,使猶大和你一同覆亡呢?”
19 Ni ne, a go ni na Edom kar. Ni bina beeri hala ni na ni boŋ sifa. Ma goro fu hinne! Ifo se no ni ga masiiba fisi ka kaa taray ni boŋ se, hala ni ma kaŋ, nin da Yahuda ni banda?»
20亞瑪謝戰敗逃走(王下14:11~14)亞瑪謝卻不聽從;這原是出於 神,好把他們交在約阿施手裡,因為他們尋求以東的神。
20 Amma Amaziya wangu ka maa, zama Irikoy do no a fun i ma furo ngey ibarey kambe ra, zama i na Edomancey toorey gana.
21於是以色列王約阿施上來,在猶大的伯.示麥,和猶大王亞瑪謝相會於戰場上。
21 Israyla bonkoono Yowasa binde kaaru, nga nda Yahuda bonkoono Amaziya. I karba care gaa Bayt-Semes gooro ra, noodin Yahuda ra.
22猶大人在以色列人面前被擊敗,各自逃回家去了。
22 Yahuda binde na goobu haŋ Israyla kambe ra. Kala boro fo kulu zuru ka koy nga kwaara.
23以色列王約阿施在伯.示麥捉住了約哈斯的孫子、約阿施的兒子、猶大王亞瑪謝,把他帶到耶路撒冷,又拆毀耶路撒冷的城牆,從以法蓮門直到角門,共兩百公尺。
23 Israyla bonkoono Yowasa mo na Yahuda bonkoono Amaziya, Yowas izo, Yowasa ize di Bayt-Semes ra ka kand'a Urusalima. A na Urusalima birni cinaro zeeri, za Ifraymu Meyo gaa kala ma koy Lokota Meyo gaa, kambe kar zangu taaci no.
24又把俄別.以東負責看守 神殿裡的一切金銀和一切器皿,以及王宮裡的寶物都掠去,又擄走人質,然後回撒瑪利亞去了。
24 A na wura nda nzarfu kulu ku, da jinay kulu kaŋ i gar Irikoy fuwo ra Obed-Edom kambe ra, da bonkoono windo jinay jisante kulu, da tamtaray izeyaŋ. Gaa no a ye nd'ey Samariya.
25亞瑪謝在拉吉被弒(王下14:17~20)以色列王約哈斯的兒子約阿施死後,猶大王約阿施的兒子亞瑪謝還活了十五年。
25 Kala Yahuda bonkoono Amaziya Yowas ize te jiiri way cindi gu Israyla bonkoono Yehowas Yehowahaz izo buuyaŋo banda.
26亞瑪謝其餘的事蹟,一生的始末,不是都記在猶大和以色列諸王記上嗎?
26 Amaziya goy cindey binde, za sintinay wano ka koy kokor banda wano, manti i n'i hantum Yahuda nda Israyla bonkooney tira ra bo?
27自從亞瑪謝離棄耶和華以後,在耶路撒冷有人要謀害他;他就逃到拉吉去。謀害他的人派人追到拉吉,在那裡把他殺死。
27 Za han kaŋ hane Amaziya bare ka fay da Rabbi ganayaŋ, laab'izey na me haw a boŋ Urusalima ra. Nga mo zuru ka koy Lacis. Amma i na a ce gana ka koy hala Lacis k'a wi noodin.
28然後用馬把他的屍體運回來,埋葬在大衛城裡,和他的列祖一起。
28 I n'a za ka kande bariyaŋ boŋ k'a fiji a kaayey banda Yahuda birno ra.