1各种宗教、社会和道德律例
1 Rabbi salaŋ Musa se mo ka ne:
2“你要告诉以色列全体会众，对他们说：你们要分别为圣，因为我耶和华你们的 神是圣洁的。
2 «Ma salaŋ Israyla izey jama kulu se ka ne: Araŋ ma ciya ihannoyaŋ, zama ay wo, Rabbi araŋ Irikoyo, ay ya Hananyankoy no.
3各人要孝敬父母，也要谨守我的安息日；我是耶和华你们的 神。
3 Araŋ boro kulu ma humburu nga nya da nga baaba. Araŋ ma haggoy d'ay fulanzamyaŋ zaarey mo. Ay ya Rabbi no, araŋ Irikoyo.
4你们不可转向偶像，也不可为自己铸造神像；我是耶和华你们的 神。
4 Araŋ ma si bare ka ye tooru do haray, wala araŋ ma si tooruyaŋ soogu araŋ boŋ se. Ay ya Rabbi no, araŋ Irikoyo.
5“如果你们献平安祭给耶和华，要使你们所献的蒙悦纳。
5 Waati kaŋ araŋ ga saabuyaŋ sargay salle Rabbi jine mo, araŋ m'a salle mate kaŋ cine i ga du ka yadda nd'araŋ.
6祭牲的肉，要在你们献的那一天和第二天吃；如果有剩下的，到了第三天，就要用火烧掉。
6 I m'a ŋwa han din hane kaŋ araŋ n'a wi din, d'a wane suba. D'a cindi hala jirbi hinzanta hane, araŋ m'a ton danji ra.
7如果在第三天吃平安祭肉，这祭肉已经成为不洁净，不蒙悦纳。
7 D'i ŋwa a gaa baa kayna zaari hinzanta hane, a ciya fanta hari nooya. Ay si yadda nd'a.
8那吃祭肉的人，要担当自己的罪责，因为他亵渎了耶和华的圣物；那人必从自己的族人中被剪除。
8 Amma boro kulu kaŋ n'a ŋwa ga nga taalo jare nga boŋ, zama a na Rabbi hari hananta ciya harram. I ga fundo din waasu ka kaa nga dumo ra.
9“你们收割庄稼的时候，不可把角落的谷物都割尽，也不可拾取收割时遗下的。
9 Woodin banda, d'araŋ n'araŋ laabo heemaro dum'izey wi, ni ma si farey lokotey wi ka ban; ni ma si koobu te mo.
10不可把你葡萄园的果子都摘尽，也不可拾取你葡萄园中掉下的；要把它们留给穷人和寄居的外人；我是耶和华你们的 神。
10 Ni ma si ni reyzin* kalo koobu mo, wala a izey kaŋ fun ka kaŋ ngey boŋ se. Ni ga woodin yaŋ naŋ no alfukaaru da yaw se. Ay ya Rabbi no, araŋ Irikoyo.
11“你们不可偷窃，不可欺骗，不可彼此说谎。
11 Araŋ ma si zay, araŋ ma si zamba goy te, wala araŋ ma si taari care se.
12不可奉我的名起假誓，亵渎你 神的名；我是耶和华。
12 Araŋ ma si ze da tangari ay maa boŋ mo ka ni Irikoyo maa kayna. Ay ya Rabbi no.
13“不可欺压你的邻舍，也不可抢夺他的东西；雇工的工钱，不可扣留在你那里到早晨。
13 Ni ma si ni gorokasin kankam, ni ma s'a zamba mo. Far-far izey kaŋ ni daŋ goy, i banando ma si goro ni do kala susubay.
14不可咒骂聋子，也不可把绊脚石放在瞎子面前；却要敬畏你的 神；我是耶和华。
14 Ni ma si lutu wow, ni ma si katiyaŋ hari daŋ danaw jine mo, amma ni ga humburu ni Irikoyo. Ay ya Rabbi no.
15“你们审判的时候，不可行不义；不可偏袒穷人，也不可偏帮有权势的人；只要按着公义审判你的邻舍。
15 Araŋ ma si cimi-jaŋay te ciiti ra. Ni ma si jalla talka gaa ciiti ra, ni ma si dabarikooni mo guna mo, amma adilitaray ra no ni ga ni gorokasin ciiti.
16你不可在你的族人中，到处搬弄是非，也不可危害你的邻舍；我是耶和华。
16 Ni ma si konda-yanda te mimanda se ni borey ra. Ni ma si ni gorokasin daŋ fundi kataru ra. Ay ya Rabbi no.
17“你不可心里恨你的兄弟；应坦诚责备你的邻舍，免得你因他担当罪过。
17 Ni ma si konna ni nya-ize ni bina ra. Haciika ni ga deeni ni gorokasin gaa zama ni ma si taali te a sabbay se.
18不可报复，也不可向你的族人怀恨，却要爱你的邻舍好像爱自己；我是耶和华。
18 Ni ma si taali bana nda laala. Ni ma si futay jisi ni bina ra ni jama nya-izey se, amma ni ma ba ni gorokasin danga ni boŋ cine. Ay ya Rabbi no.
19“你们要谨守我的律例。不可使你的牲畜与不同类的交合；在你的田里不可撒两种不同类的种子；两样料子作成的衣服，你不可穿在身上。
19 Araŋ m'ay hin sanney gana. Ni ma si naŋ ni hawey ma hay dumi waani gaa. Ni ma si ni faro duma nda dumar'ize dumi hinka. Ni ma si bankaaray daŋ ni gaa kaŋ i kay da silli dumi hinka.
20如果人与女子同睡交合，而那女子是个婢女，已经许配了人，但还没有赎身，或是还没有得着自由，就应受惩罚，但不可把二人处死，因为婢女还没有得着自由。
20 Da alboro fo kani nda wayboro kaŋ koŋŋa no kaŋ gonda arwasu, amma i man'a fansa, wala i man'a burcinandi, kala i ma fintal. I ma s'i wi, zama waybora manti burcini.
21那人要把他的赎愆祭，就是一只作赎愆祭的公绵羊，带到会幕门口，耶和华面前。
21 Albora mo ma kande nga taali se sarga Rabbi jine. A ma kaa kubayyaŋ hukumo meyo gaa. Feeji gaaru no a ga kande taali se sargay.
22祭司要用那只作赎愆祭的公绵羊，在耶和华面前，为他所犯的罪赎罪，他所犯的罪必蒙赦免。
22 Alfaga mo ga sasabandiyaŋ te a se da taali se sargay feeji gaaro Rabbi jine, a zunubo kaŋ a te din sabbay se. Zunubo kaŋ a te mo, i g'a yaafa a se.
23“你们进了那地，栽种了各样可作食物的果树的时候，你们要视初结的果子为不洁净，好像未受割礼的人。头三年的果子，你们不可以吃。
23 D'araŋ furo laabo ra, hal araŋ na tuuri-nya dumi kulu tilam kaŋ izey ga ŋwa, kal araŋ m'i izey ciya sanda haŋ kaŋ jaŋ dambanguyaŋ. Jiiri hinza no i ga ciya araŋ se sanda i sinda dambanguyaŋ. Araŋ ma s'i ŋwa.
24第四年所结的一切果子，应分别为圣，是作称颂耶和华的供物。
24 Amma jiiri taacanta araŋ m'a izey kulu fay waani, saabuyaŋ sargay no Rabbi se.
25到了第五年，你们才吃树上所结的果子，你们这样作，你们的生产就必增加；我是耶和华你们的 神。
25 Jiiri guwanta mo araŋ g'a izey ŋwa, zama a ma nga albarka hay araŋ se. Ay ya Rabbi no, araŋ Irikoyo.
26“你们不可吃带血的东西，不可占卜，不可算命。
26 Araŋ ma si ham kulu ŋwa nda nga kuro. Araŋ ma si moodabal te, araŋ ma si gunayaŋ te mo.
27不可剃两边的头发，胡须的周围也不可刮掉。
27 Araŋ ma si araŋ kar-kambu wala araŋ kaabe hamni casey dumbu.
28不可为死人的缘故，割伤你们的身体，也不可在你们的身上刺花纹；我是耶和华。
28 Araŋ ma si araŋ gaahamey kottu-kottu buuko sabbay se, araŋ ma si jeeriyaŋ kulu te araŋ gaa-kuurey gaa mo. Ay ya Rabbi no.
29“不可辱没你的女儿，使她作娼妓，免得这地淫乱，充满丑恶的事。
29 Ma si ni ize way haawandi k'a daŋ kaaruwey ra, zama laabo ma si kaŋ zina ra, laabo ma si to da goy yaamo yaŋ.
30你们要谨守我的安息日，敬畏我的圣所；我是耶和华。
30 Ni ma haggoy d'ay fulanzamyaŋ zaarey, ka gaakuri cabe ay Nangoray Hananta se. Ay ya Rabbi no.
31“你们不可转向那些交鬼的和行法术的；不可求问他们，玷污自己；我是耶和华你们的 神。
31 Wa si bare ka ye borey do kaŋ gonda follay ngey banda, wala ziimey do mo. Wa s'i ceeci ka ziibi i do. Ay ya Rabbi no, araŋ Irikoyo.
32“在白发的人面前，你要起立；要尊敬老年人，又要敬畏你的 神；我是耶和华。
32 Ni ma tun ka kay hamni kwaaray jine, ni ma dottijo beerandi mo. Ni ma humburu ni Irikoyo. Ay ya Rabbi no.
33“如果有外人在你们的地方，与你们一起寄居，你们不可欺负他。
33 Da yaw kaa ka zumbu ka goro ni banda laabo ra, araŋ ma si taali te a se.
34与你们一起寄居的外人，要看他像你们中间的本地人一样；你要爱他好像爱自己，因为你们在埃及地也曾作过寄居的人；我是耶和华你们的 神。
34 Ce-yaw kaŋ ga goro araŋ do ma ciya danga boro kaŋ i hay laabo ra. Ni ma ba r'a sanda ni boŋ cine, zama araŋ mo na yawtaray te Misira laabo ra. Ay ya Rabbi no, araŋ Irikoyo.
35“你们审判的时候，在度、量、衡上，都不可偏差。
35 Araŋ ma si zamba te ciiti gaa, wala kuuyaŋ neesiji gaa, wala tiŋay neesiji wane, wala muudu wane.
36要用公正的天平，公正的法码，公正的升斗，公正的容器；我是耶和华你们的 神，就是曾把你们从埃及地领出来的那位。
36 Araŋ ma goro nda tiŋay neesiji cimikoy, da tiŋay tondiyaŋ kaŋ ga saba, da muudu kaŋ ga saba, da butal neesiji kaŋ ga saba mo. Ay ya Rabbi no, araŋ Irikoyo, kaŋ n'araŋ fattandi araŋ ma fun Misira laabo ra.
37你们要谨守遵行我的一切律例和一切典章；我是耶和华。”
37 Araŋ m'ay hin sanney d'ay ciiti sanney kulu gana mo, hal araŋ m'i te. Ay ya Rabbi no.»