1摩押王巴勒召巴兰
1 Israyla izey dira ka koy zumbu Mowab batamey ra Urdun* se ya-haray, kaŋ ga guna Yeriko.
2以色列人向亚摩利人所行的一切事，西拨的儿子巴勒都看见了。
2 Kala Zippor izo Balak di hay kulu kaŋ Israyla te Amorancey se.
3摩押人十分惧怕这民，因为他们众多；摩押人因以色列人的缘故，十分恐慌。
3 Mowab mo humburu borey din gumo, i baayaŋo sabbay se. Humburkumay bambata na Mowab di Israyla izey sabbay se.
4摩押人对米甸的长老说：“现在这群人要吞并我们四周的一切，好像牛吞吃田间的草一样。”那时西拨的儿子巴勒，作摩押王；
4 Woodin se no Mowab salaŋ Midiyan arkusey se ka ne: «Sohõ, jama wo ga hay kulu kaŋ go iri windanta ŋwa, danga mate kaŋ cine yeeji ga subu ŋwa saajo ra.» Alwaato din, Zippor ize Balak no ga ti Mowabancey se bonkooni.
5他就派使者到比珥的儿子巴兰那里去，就是到大河的毗夺，亚扪人的地那里，去叫巴兰来，说：“你看，有一个民族从埃及出来，遮满了全地，如今住在我的对面。
5 Kal a na diyayaŋ donton Balaam, Beyor izo do. A go Petor, nga hayyaŋ laabo ra ga goro, isa beero jarga. A na Balaam ce ka ne a se: «Guna, kunda fo neeya kaŋ gana ka fun Misira, i go ga laabo kulu daabu. I go, i zumbu ay jarga.
6现在请你来，替我咒诅这民，因为他们比我强盛，或者我能够击败他们，把他们从这地赶出去；因为我知道你给谁祝福，谁就得福；你咒诅谁，谁就受咒诅。”
6 Ay ga ni ŋwaaray, ma kaa sohõ ka kunda din laali ay se, zama i bisa ay gaabi. Hambara yaadin gaa ay ga du k'i kar ka te i boŋ zaama, ay m'i gaaray ka kaa laabo ra. Zama ay bay kaŋ boro kaŋ ni ga albarkandi, bora din ga goro albarkante. Boro kaŋ ni ga laali mo ga ciya laalante.»
7摩押的长老和米甸的长老，手里带着礼金去了；他们到了巴兰那里，把巴勒的话告诉他。
7 Woodin boŋ no Mowab arkusey da Midiyan arkusey dira, i gonda gunayaŋ alhakkuyaŋ ngey kambey ra. I kaa Balaam do, ka Balak sanney salaŋ a se.
8巴兰对他们说：“今夜你们留在这里，我必照着耶和华吩咐我的话答复你们。”于是，摩押的领袖就与巴兰同住。
8 A ne i se: «Wa zumbu ne cino wo. Ay mo ga tu araŋ se da haŋ kaŋ Rabbi ga ci ay se.» Mowab koyey binde zumbu Balaam gaa.
9 神来到巴兰那里，说：“与你在一起的这些人是谁？”
9 Kala Irikoy kaa Balaam do k'a hã ka ne: «May yaŋ no borey wo kaŋ go ni do?»
10巴兰对 神说：“是摩押王西拨的儿子巴勒派到我这里来的人，他们说：
10 Balaam tu ka ne Irikoy se: «Mowab bonkoono Balak Zippor izo no ka donton ay gaa ka ne:
11‘你看，从埃及出来的民族，遮满了全地；现在请你来，替我咒诅他们，或者我能够战胜他们，把他们赶走。’”
11 ‹Guna kunda fo neeya kaŋ fun Misira. I na laabo kulu daabu. Ma kaa sohõ k'i laali ay se. Hambara nd'ay n'i wongu, ay ga du k'i gaaray.› »
12 神对巴兰说：“你不可与他们同去，也不可咒诅那民，因为他们是蒙福的。”
12 Amma Irikoy ne Balaam se: «Ma si koy i banda. Ni ma si kunda din laali mo, zama albarkante yaŋ no.»
13巴兰早晨起来，对巴勒的领袖说：“你们回本地去吧，因为耶和华不准我与你们同去。”
13 Susuba ra Balaam tu Balak koyey se ka ne: «Wa ye araŋ laabo ra, zama Rabbi mana yadda ay ma koy araŋ banda.»
14摩押的领袖起来，回到巴勒那里，说：“巴兰不肯与我们同来。”
14 Kala Mowab koyey tun ka ye Balak do ka ne: «Balaam wangu ka kaa iri banda.»
15于是，巴勒又派比先前更多、更尊贵的领袖去，
15 Kala Balak ye ka koyyaŋ donton, kaŋ baa da sintinay waney, kaŋ yaŋ gonda beeray mo ka bis'ey.
16他们来到巴兰那里，对他说：“西拨的儿子巴勒这样说：‘求你不要推辞不到我这里来，
16 I kaa Balaam do mo, ka ne a se: «Mate kaŋ Zippor izo Balak ci neeya: ‹Ay ga ni ŋwaaray, ma si naŋ hay kulu ma ni ganji ay do kaayaŋ.
17因为我必使你大得尊荣；你向我说什么，我都照办；只求你替我咒诅这民。’”
17 Zama sikka si ay ga ni beerandi gumo. Hay kulu kaŋ ni ga ci ay se mo ay g'a te. Ni ya ma kaa day, ka kunda wo laali ay se!› »
18巴兰回答巴勒的臣仆说：“巴勒就算把他满屋的金银给我，但我不论作大事小事，也不能越过耶和华我 神的命令。
18 Amma Balaam tu ka ne Balak tamey se: «Baa Balak ga nga fuwo toonandi nda wura da nzarfu k'ay no, ay si hin ka Rabbi ay Irikoyo me sanney daaru, ya zabu wala ya tonton i gaa.
19现在请你们今夜也住在这里，等我得知耶和华还要向我说什么。”
19 Amma araŋ ma kani ne cin woone mo koyne hal ay ma bay haŋ kaŋ no Rabbi ga ci ay se.»
20当夜， 神来到巴兰那里，对他说：“这些人既然来请你，你就起程与他们同去，但是你只要遵行我吩咐你的事。”
20 Kala Irikoy kaa Balaam do cino ra ka ne a se: «Da borey kaa ka ni ce, kulu ni ma koy i banda. Amma haŋ kaŋ ay ga ci ni se hinne day no ni ga te.»
21天使与巴兰的驴子巴兰早晨起来，备上驴，与摩押的领袖一同去了。
21 Balaam mo tun susuba ka kaari-ka daŋ nga farka nyaŋo gaa, ka koy Mowab koyey banda.
22 神因为巴兰去就发怒；耶和华的使者站在路上敌挡他。那时他骑着驴，有两个仆人同行。
22 Amma Irikoy futu gumo a koyyaŋo sabbay se. Rabbi malayka mo kay a se fonda bindo ra ka te a se kosaray. Balaam go nga farka boŋ ga goro, a bannya hinka goono g'a dum.
23驴看见了耶和华的使者站在路上，手里拿着拔出来的刀，就转离正路，走入田中去；巴兰就打驴，要叫它转回路上。
23 Kala sahãadin, farka di Rabbi malayka kaŋ go fonda ra ga kay, da takuba foobante nga kambe ra. Farka binde kamba ka fonda taŋ ka koy faro ra. Kala Balaam na farka kar k'a ye fonda ra.
24耶和华的使者站在葡萄园间的窄路上，两边都有围墙。
24 Hino Rabbi malayka kay fonda bindi ra reyzin kaley game ra, cinari yaŋ go kambu hinka kulu gaa.
25驴看见了耶和华的使者，就紧挤在墙上，把巴兰的脚挤伤了，巴兰又打驴。
25 Kaŋ farka di Rabbi malayka, a lamba cinari fa gaa ka Balaam ce fa kankam cinaro gaa. Nga mo ye ka farka kar.
26耶和华的使者又往前行，站在狭窄之处，左右都没有转身的地方。
26 Rabbi malayka koy jina koyne, ka kay nangu fo kaŋ fonda ga kankam, kaŋ i si hin ka kamba, hala kambe ŋwaari haray wala kamba wow haray.
27驴看见了耶和华的使者，就卧在巴兰身下；巴兰大怒，就用自己的杖打驴。
27 Kaŋ farka di Rabbi malayka, kulu a gurfa Balaam cire. Kala Balaam bina tun. A na farka kar da nga goobo.
28耶和华开了驴的口，驴就对巴兰说：“我向你作了什么，你竟打我这三次呢？”
28 Waato din gaa no Rabbi na farka meyo fiti, hal a salaŋ Balaam se ka ne: «Ifo n'ay te ni se, kaŋ ni g'ay kar hala sorro hinza wo?»
29巴兰对驴说：“因为你作弄我。但愿我手中有刀，现在就把你杀死。”
29 Kala Balaam tu farka se ka ne: «Zama ni n'ay hahaara no. Da day takuba go ay kambe ra, doŋ ay ga ni wi no sohõ.»
30驴对巴兰说：“我不是你从起初一直所骑的驴吗？我以前曾向你这样行过吗？”巴兰说：“没有。”
30 Amma farka tu Balaam se ka ne: «Manti ay ya ni farka no, kaŋ boŋ ni ga kaaru waati kulu hala ka kaa hunkuna? Ay doona ka yaawo cine te ni se no, wala?» Balaam tu ka ne: «Abada!»
31责备巴兰那时，耶和华开了巴兰的眼睛，他就看见耶和华的使者站在路上，手里拿着拔出来的刀，巴兰就低头俯伏在地。
31 Waato din gaa no Rabbi na Balaam moy fiti hal a di Rabbi malayka kaŋ goono ga kay fonda ra, a takuba mo go kamba ra ga gaay. Balaam mo na nga boŋ sumbal ka gande biri.
32耶和华的使者对他说：“你为什么这三次打你的驴呢？看哪，是我来敌挡你，因为你走的路在我面前邪僻。
32 Rabbi malayka ne a se: «Ifo se no ni na ni farka kar sorro hinza din kulu? Ma haggoy fa! Ay kaa ka ni kosaray no, zama halaciyaŋ fondo no ni goono ga gana ay jine.
33驴看见了我，就三次从我面前转开；驴若是没有从我面前转开，我早已把你杀了，而留它活着。”
33 Ni farka mo di ay ka kamba ay se hala sorro hinza. D'a mana kamba ay se mo no, doŋ daahir ay ga ni wi ka nga din naŋ da fundi.»
34巴兰对耶和华的使者说：“我有罪了，我不知道是你站在路上阻挡我；现在你若是不喜欢我去，我就回去。”
34 Kala Balaam ne Rabbi malayka se: «Ay na zunubi te, zama ay mana bay hala ni go fonda ra ga kay ay jine. Baa sohõ mo, d'a mana kaan ni se, ay ga ye ay ce banda.»
35耶和华的使者对巴兰说：“你与这些人同去吧，但是你只要说我吩咐你的话。”于是巴兰与巴勒的领袖一同去了。
35 Rabbi malayka tu ka ne Balaam se: «Ma koy borey banda. Amma sanno kaŋ ay ga ci ni se, nga hinne no ni ga salaŋ.» Balaam binde na Balak koyey gana ka koy.
36巴勒迎接巴兰巴勒听见巴兰来了，就出去到摩押的京城迎接他；这城是在亚嫩河旁，在边界的尽头。
36 Waato kaŋ Balak maa kaŋ Balaam go kaa, kal a fatta ka koy k'a kubay Mowab kwaara fo haray. Kwaara din go Arnon gooro jarga; laabo din hirro me no.
37巴勒对巴兰说：“我不是急切地派人到你那里去请你吗？你为什么不到我这里来呢？难道我不能使你得尊荣吗？”
37 Balak mo salaŋ Balaam se ka ne: «Manti ay donton ka ni ŋwaaray ni ma kaa? Ifo se no ni mana kaa ay do za sintina gaa? Ay sinda hina ka beeray tonton ni se no?»
38巴兰对巴勒说：“看哪，我已经来到你这里，现在我怎能说什么呢？ 神把什么话放在我口里，我就说什么。”
38 Balaam tu Balak se ka ne: «Guna, sohõ ay kaa ni do. Amma ay gonda dabari no, wala, kaŋ ga hay fo ci baa kayna? Sanno kaŋ Irikoy ga daŋ ay meyo ra, nga no ay mo ga salaŋ.»
39巴兰与巴勒同行，来到基列．胡琐。
39 Balaam na Balak dum kal i koy to Ciriyat-Huzot kwaara.
40巴勒宰了牛羊，送给巴兰和与他在一起的领袖。
40 Noodin no Balak na yeejiyaŋ da feejiyaŋ salle sargay, ka ham samba i ra a ma koy Balaam do, nga nda koyey kaŋ yaŋ go a banda.
41到了早晨，巴勒带着巴兰上了巴力的高冈；巴兰就从那里观看以色列民的边界。
41 A ciya mo, susuba ra, kala Balak konda Balaam, i ma ziji Baal* tondey do. Za noodin no i di Israyla jama me-a-me.