聖經新譯本 (Simplified)

Zarma

Proverbs

23

1不可贪吃,当求智慧
1 Saaya kaŋ ni goono ga goro dabarikooni banda ŋwaari do, Ma laakal hal a ma boori nda haŋ kaŋ go ni jine.
2你若是个贪吃的人,就当把刀子放在喉咙上。
2 Da ni ya laakal zaaro no ŋwaari gaa, Ma zaama daŋ ni karra gaa.
3不可贪恋他的美食,因为那是骗人的食物。
3 Ma s'a laam'izey bini, Za kaŋ fafagay ŋwaari no.
4不要劳碌求富,你要明智地放下这企图。
4 Ma si ni boŋ fargandi duure ceeciyaŋ ra, Ma si ni laakal sinji a gaa.
5你的眼睛注视在钱财上,钱财却不见了,因为钱财必长起翅膀,如鹰飞往天上。
5 Waati kaŋ ni na ni moy sinji a gaa, Kala fap! a daray! Zama haciika arzaka ga te fata nga boŋ se, Danga zeeban cine kaŋ ga tun ka deesi ka koy kala beene.
6不可吃吝啬人的饭,也不可贪恋他的美食。
6 Ni ma si gunuwante ŋwaari ŋwa, Ma s'a laam'izey bini mo.
7因为他心里怎样计算,他的为人就是怎样;他虽然对你说:“请吃,请喝!”他的心里却没有你。
7 Zama danga mate kaŋ a goono ga miila nga bina ra, Yaadin mo no a go. A ga ne ni se: «Ma ŋwa, ma haŋ,» Amma a bina si ni gaa bo.
8你所吃的那一点食物,必要吐出来,你道谢的美言,也都白费了。
8 Looma kaŋ ni ŋwa, ni g'a yeeri, Ni sanni kaana mo ma daray ni se.
9不要说话给愚昧人听,因为他必藐视你明慧的言语。
9 Ma si salaŋ saamo hanga ra, Zama a ga donda ni sanney laakalo.
10你不可迁移古时的地界;也不可侵占孤儿的田地。
10 Ma si fari hirri seeda zeeno ganandi, Ma si furo alatuumey farey ra mo.
11因为他们的救赎主大有能力,他必向你为他们的案件伸冤。
11 Zama i Fansakwa ya gaabikooni no, A ga faasa i se ni gaa.
12你要专心领受教训,留心听知识的言语。
12 Ma ni bina ye dondonandiyaŋ ceeciyaŋ gaa, Ma ni hangey mo ye bayray sanni maayaŋ gaa.
13要管教孩童,不可姑息,你虽然用杖打他,他也不会死;
13 Ma si ni kambe candi ka fay da zanka goojiyaŋ, Zama baa ni n'a kar da goobu, a si bu bo.
14你要用杖打他,就可以救他的灵魂免下阴间。
14 M'a kar da goobu, k'a fundo faaba Alaahara gaa.
15我儿,如果你的心有智慧,我的心也就欢喜;
15 Ay izo, da ni bina te laakal, Kulu ay bumbo bina mo ga maa kaani.
16你的嘴唇说正直话的时候,我的内心就欢乐。
16 Oho, ay bina ga to da farhã, Saaya kaŋ ni meyo ga hayey kaŋ ga saba ci.
17你的心不要嫉妒罪人,只要时常敬畏耶和华。
17 Ni bina ma si canse zunubikooney gaa, Amma ni ma goro Rabbi humburkumay ra zaari me-a-me.
18因为万事必有结局,你的盼望也不会断绝。
18 Zama haciika a gonda alhakku, Ni beeja si fun mo.
19我儿,你要听,要有智慧,要引导你的心走在正路上。
19 Ya ay izo, ma maa, ma te laakal mo, Ma ni bina daŋ fonda gaa.
20酗酒的人,不可与他们来往;暴食的人,不要与他们为友。
20 Ma si goro baji hankoy game ra, Wala borey kaŋ laakal ga zaaru ham ŋwaari gaa,
21因为酗酒暴食的人必致穷乏;贪睡的人必穿破衣。
21 Zama borey kaŋ ga bugu nda ngey kaŋ laakal ga zaaru ŋwaari gaa wo, I ga aniya ka talka, Dusungu mo ga boro daabu nda zaara-zaara.
22你要听从生你的父亲;也不可因为母亲老了,就藐视她。
22 Ma hanga jeeri ni baaba kaŋ na ni hay se, Ma si donda ni nya waati kaŋ a zeen.
23你要买真理,不可出卖;要得智慧、教训和哲理。
23 Ma cimi day, ma s'a neera, Oho, nga nda laakal, da dondonandiyaŋ, da fahamay.
24义人的父亲必大有快乐;生下智慧的儿子的,必因儿子欢喜。
24 Adilante baaba ga farhã gumo, Bora mo kaŋ na zanka laakalkooni hay ga du farhã a do.
25要使你的父母欢喜,使生下你的快乐。
25 Naŋ ni nya da ni baaba ma maa kaani, Waybora kaŋ na ni hay, ma naŋ a ma farhã.
26我儿,把你的心给我;你的眼目要关注我的道路。
26 Ay izo, m'ay no ni bina, Naŋ mo ni bina ma maa ay fondey kaani.
27因为妓女是深坑,淫妇是狭窄的井。
27 Zama waykuuru ya goota no kaŋ ga guusu, Kaaruwa mo day kankamante no.
28她像强盗一样埋伏,使人间增添很多奸诈的人。
28 Oho, a ga lamba danga kosarayko, A ga amaana ŋwaakoy baabandi Adam-izey game ra.
29谁有祸患?谁有愁苦?谁有纷争?谁有怨言?谁无故受伤?谁的眼睛赤红?
29 May no goono ga te: «Way! Way!» May no ga ne: «Kaari!» May no ka gonda yanje? May no goono ga guutu? May no bora kaŋ gonda maray-marayyaŋ kaŋ sinda sabaabu? May no ka bara nda mo ciray-ciray yaŋ?
30就是那些沉湎于酒,常去品尝调和美酒的人。
30 Kala ngey, borey kaŋ ga gay duvan* haŋyaŋ do, Ngey kaŋ ga duvan margante ceeci.
31你不要看酒怎样发红,在杯中怎样闪烁诱人,喝下去怎样舒畅,
31 Ma si duvaŋo guna saaya kaŋ a te iciray, Saaya kaŋ a ga boosu gaasiya ra, Saaya kaŋ a ga zulli nda kaani.
32最后它却像咬你的蛇、像刺你的毒蛇。
32 A bananta a ga nama danga gondi, A ga hay danga gazama.
33你的眼睛必看见怪异的事,你的心必说乖谬的话。
33 Ni moy ga hari yawyaŋ guna, Ni bina mo ga hari siiroyaŋ ci.
34你必好像躺在海中,又好像躺在桅杆顶上。
34 Oho, ni ga ciya danga boro kaŋ goono ga kani teeku bindi ra, Wala boro kaŋ kani hi daabuley yollo boŋ beene.
35你必说:“人打我,我不痛;人鞭打我,我不晓得;我什么时候清醒?我还要再去寻酒。”
35 Ni ga ne, «I n'ay kar, amma ay mana maa doori. I n'ay soote-soota, ay mana maray mo. Waati fo no ay mo ga hay? Ay ma ye k'a ceeci koyne hala hõ.»