1替人作保要谨慎
1 Ay izo, da ni na ni gorokasin yadda sambu, Da ni jin ka kamba kar yaw se,
2如果你给自己口里的话缠累，给你口里的话绑住；
2 Ni me sanno na ni zorti, Ni me sanno na ni di nooya.
3我儿，既然你落在你朋友的手中，就要这样行，好解救你自己，你要自己降卑，去恳求你的朋友。
3 Sohõ ay izo, kala ni ma woone te ka ni boŋ kaa kambe, Za kaŋ a ciya ni jin ka furo ni gorokasin kambe ra: Koy ka ni boŋ kaynandi ka ŋwaaray ni gorokasino gaa.
4不要让你的眼睛睡觉，不要容你的眼睑打盹；
4 Ma si ni moy no jirbi, Ni mo-kuurey mo, i ma si dusungu.
5要解救自己，像羚羊脱离猎人的手，像飞鸟脱离捕鸟人的手。
5 Hala ni ma yana nda ni boŋ jina, Danga jeeri kaŋ fun kolikoy kambe ra, Danga curo kaŋ fun nga hirriko kambe ra.
6不可懒惰懒惰人哪！你去看看蚂蚁，察看它们所行的，就可得着智慧。
6 Ma koy nkondo do, nin hawfuno. Ma laakal d'a teerey ka te laakal.
7蚂蚁没有元帅，没有官长，也没有统治者，
7 Nga wo, a sinda jine boro wala jine funa wala bonkooni.
8尚且在夏天预备食物，在收割的时候积聚粮食。
8 Kulu nda yaadin, a ga nga ŋwaaro soola kaydiya ra, A ga nga ŋwaaro margu-margu heemar waate.
9懒惰人哪，你要睡到几时呢？你什么时候才睡醒呢？
9 Kala waati fo no ni go ga jirbi, nin hawfuno? Waati fo no ni ga tun ni jirbo gaa?
10再睡片时，打盹片时，抱着手躺卧片时，
10 A cindi jirbi kayna, a cindi dusungu kayna, Da kambe koli kayna ka kani jina --
11你的贫穷就必像强盗来到，你的缺乏就必像拿兵器的人来到。
11 Yaadin gaa no ni talkatara ga kaa ni gaa danga zay cine, Ni jaŋa mo danga sooje cine.
12耶和华憎恶的事无赖汉、坏人到处使用欺诈的口；
12 Boro yaamo, ilaalo no, A ga dira nda me-ka-say.
13他以眼传神，用脚示意，用指头指点，
13 A ga nga moy kar, a ga salaŋ nda nga cey, A ga cabeyaŋ te nda nga kambayzey.
14心存乖谬，图谋恶事，常常散布纷争。
14 Garkasay go a bina ra. A ga laala ceeci han kulu, a ga kormoto say-say.
15因此，灾难必忽然临到，他必突然毁灭，无法挽救。
15 Woodin se a masiibey ga kaŋ a boŋ baaru si, I g'a ceeri nda waasi -- woodin mo safari si.
16耶和华恨恶的事有六样，连他心里厌恶的，共有七样，
16 Hari iddu go no kaŋ Rabbi ga konna, Oho, hala iyye zaati kaŋ a bina g'i fanta:
17就是高傲的眼、说谎的舌头、流无辜人血的手、
17 Mo boŋbeeraykoy, da deene tangarikom, Da kambey kaŋ yaŋ ga boro kaŋ sinda taali wi,
18图谋恶事的心、快跑行恶的脚、
18 Da bine kaŋ ga hari laalo miila, Da cey kaŋ ga zuru nda waasi ka koy hasaraw teeyaŋ do,
19说谎的假证人，和在弟兄中散布纷争的人。
19 Da tangari seeda kaŋ ga tangari ci, Da boro kaŋ ga fitina daŋ nya-izey nda care game ra.
20犯奸淫的必惹祸患我儿，要谨守你父亲的诫命，不可离弃你母亲的训诲。
20 Ay izo, ma ni baaba lordi gaay, Ni nya lordey mo, ma s'i furu.
21要把它们常常系在你的心上，绑在你的颈项上。
21 Ni m'i haw ni bina ra duumi, Ni m'i sarku ni jinda gaa.
22你行走的时候，它们必引导你；你睡觉的时候，它们必保护你；你醒来的时候，它们必和你交谈。
22 Saaya kaŋ ni goono ga dira, i ga furo ni jine. Saaya kaŋ ni goono ka kani, i ga ni hallasi. Saaya kaŋ ni mo hay mo, i ga fakaaray ni se.
23因为诫命是灯，训诲是光，出于管教的责备是生命之道，
23 Zama i lordey ya fitilla no, I dondonandiyaŋey mo kaari no. Dondonandiyaŋ kaseetiyaŋ ya fundi fondo no.
24能保护你远离邪恶的女人，远离妓女谄媚的舌头。
24 I ga ni hallasi wayboro laalo gaa, Ka ni hallasi wayboro yaw me-kaano gaa.
25你心里不要贪恋她的美色，也不要给她的媚眼勾引。
25 Ma s'a booriyaŋo bini ni bina ra, A ma si ni di da nga mo karyaŋo.
26因为妓女使人只剩一块饼，通奸的妇人猎取人宝贵的生命。
26 Waykuuru sabbay se ŋwaari kayna ga bisa boro gaabi, Wayboro zina-teeri mo ga fundi darzakoy koli.
27如果人把火藏在怀里，他的衣服怎能不烧着呢？
27 E! Boro ga danji daŋ ni gande ra ni bankaaray ma jaŋ ka ton, wala?
28如果人在火炭上行走，他的脚怎能不灼伤呢？
28 Wala ni ga danj'ize taamu ce taamey ma jaŋ ka kukure?
29凡是和别人的妻子通奸的，也是这样；凡是亲近她的，都必不免受罚。
29 Yaadin no boro kaŋ ga margu nda nga gorokasin wande go. Boro kaŋ lamb'a gaa kulu si taali alhakku yana bo.
30盗贼因饥饿偷窃充饥，人不会鄙视他。
30 I si donda zay, d'a zay zama a ma nga fundo kungandi waati kaŋ a maa haray.
31但如果他被捉住，就要七倍偿还，要把他家里所有的财物都交出来。
31 Amma d'i n'a di, a g'a yeti sorro iyye. A windi arzaka kulu no a g'a bana nd'a.
32和妇人通奸的，实在无知；行这事的，是自我毁灭。
32 Boro kaŋ na zina te da wayboro sinda fahamay no. Boro kaŋ na goy woodin te, Nga bumbo fundo no a goono ga ceeci nga ma halaci.
33他必遭受击打，被凌辱，他的耻辱永不能涂抹。
33 Marayyaŋ nda kaynandiyaŋ no a ga di. I s'a haawi tuusu mo.
34因为嫉妒激起了丈夫的烈怒，使他在报仇的时候，必不留情。
34 Zama canse wo boro futay no, A si fay d'a bo, banayaŋ zaaro ra.
35任何赔偿，他都不接受，纵使你馈送许多礼物，他也不肯罢休。
35 A baa si nda fansa kulu. A futa si kani, baa ni n'a no nooyaŋ boobo.