¹At that time did Jesus go on the sabbaths through the corn, and his disciples were hungry, and they began to pluck ears, and to eat,

¹Um þessar mundir fór Jesús um sáðlönd á hvíldardegi. Lærisveinar hans kenndu hungurs og tóku að tína kornöx og eta.

²and the Pharisees having seen, said to him, `Lo, thy disciples do that which it is not lawful to do on a sabbath.`

²Þegar farísear sáu það, sögðu þeir við hann: ,,Lít á, lærisveinar þínir gjöra það, sem ekki er leyft að gjöra á hvíldardegi.``

³And he said to them, `Did ye not read what David did, when he was hungry, himself and those with him —

³Hann svaraði þeim: ,,Hafið þér eigi lesið, hvað Davíð gjörði, þegar hann hungraði og menn hans?

⁴how he went into the house of God, and the loaves of the presentation did eat, which it is not lawful to him to eat, nor to those with him, except to the priests alone?

⁴Hann fór inn í Guðs hús, og þeir átu skoðunarbrauðin, sem hvorki hann né menn hans og engir nema prestarnir máttu eta.

⁵`Or did ye not read in the Law, that on the sabbaths the priests in the temple do profane the sabbath, and are blameless?

⁵Eða hafið þér ekki lesið í lögmálinu, að prestar vanhelga hvíldardaginn í musterinu á hvíldardögum, og eru þó án saka?

⁶and I say to you, that a greater than the temple is here;

⁶En ég segi yður: Hér er meira en musterið.

⁷and if ye had known what is: Kindness I will, and not sacrifice — ye had not condemned the blameless,

⁷Ef þér hefðuð skilið, hvað felst í orðunum: ,Miskunnsemi vil ég, ekki fórnir,` munduð þér ekki hafa sakfellt saklausa menn.

⁸for the son of man is lord even of the sabbath.`

⁸Því að Mannssonurinn er herra hvíldardagsins.``

⁹And having departed thence, he went to their synagogue,

⁹Hann fór þaðan og kom í samkundu þeirra.

¹⁰and lo, there was a man having the hand withered, and they questioned him, saying, `Is it lawful to heal on the sabbaths?` that they might accuse him.

¹⁰Þar var maður með visna hönd. Og þeir spurðu Jesú: ,,Er leyfilegt að lækna á hvíldardegi?`` Þeir hugðust kæra hann.

¹¹And he said to them, `What man shall be of you, who shall have one sheep, and if this may fall on the sabbaths into a ditch, will not lay hold on it and raise [it]?

¹¹Hann svarar þeim: ,,Nú á einhver yðar eina sauðkind, og hún fellur í gryfju á hvíldardegi. Mundi hann ekki taka hana og draga upp úr?

¹²How much better, therefore, is a man than a sheep? — so that it is lawful on the sabbaths to do good.`

¹²Hve miklu er þó maðurinn sauðkindinni fremri! Það er því leyfilegt að gjöra góðverk á hvíldardegi.``

¹³Then saith he to the man, `Stretch forth thy hand,` and he stretched [it] forth, and it was restored whole as the other.

¹³Síðan segir hann við manninn: ,,Réttu fram hönd þína.`` Hann rétti fram höndina, og hún varð heil sem hin.

¹⁴And the Pharisees having gone forth, held a consultation against him, how they might destroy him,

¹⁴Þá gengu farísearnir út og tóku saman ráð sín gegn honum, hvernig þeir gætu náð lífi hans.

¹⁵and Jesus having known, withdrew thence, and there followed him great multitudes, and he healed them all,

¹⁵Þegar Jesús varð þess vís, fór hann þaðan. Margir fylgdu honum, og alla læknaði hann.

¹⁶and did charge them that they might not make him manifest,

¹⁶En hann lagði ríkt á við þá, að þeir gjörðu hann eigi kunnan.

¹⁷that it might be fulfilled that was spoken through Isaiah the prophet, saying,

¹⁷Þannig rættist það, sem sagt er fyrir munn Jesaja spámanns:

¹⁸`Lo, My servant, whom I did choose, My beloved, in whom My soul did delight, I will put My Spirit upon him, and judgment to the nations he shall declare,

¹⁸Sjá þjón minn, sem ég hef útvalið, minn elskaða, sem sál mín hefur þóknun á. Ég mun láta anda minn koma yfir hann, og hann mun boða þjóðunum rétt.

¹⁹he shall not strive nor cry, nor shall any hear in the broad places his voice,

¹⁹Eigi mun hann þrátta né hrópa, og eigi mun raust hans heyrast á strætum.

²⁰a bruised reed he shall not break, and smoking flax he shall not quench, till he may put forth judgment to victory,

²⁰Brákaðan reyr brýtur hann ekki, og rjúkandi hörkveik mun hann ekki slökkva, uns hann hefur leitt réttinn til sigurs.

²¹and in his name shall nations hope.`

²¹Á nafn hans munu þjóðirnar vona.

²²Then was brought to him a demoniac, blind and dumb, and he healed him, so that the blind and dumb both spake and saw.

²²Þá var færður til hans maður haldinn illum anda, blindur og mállaus. Hann læknaði hann, svo að hinn dumbi gat talað og séð.

²³And all the multitudes were amazed, and said, `Is this the Son of David?`

²³Allt fólkið varð furðu lostið og sagði: ,,Hann er þó ekki sonur Davíðs?``

²⁴but the Pharisees having heard, said, `This one doth not cast out demons, except by Beelzeboul, ruler of the demons.`

²⁴Þegar farísear heyrðu það, sögðu þeir: ,,Þessi rekur ekki út illa anda nema með fulltingi Beelsebúls, höfðingja illra anda.``

²⁵And Jesus, knowing their thoughts, said to them, `Every kingdom having been divided against itself is desolated, and no city or house having been divided against itself, doth stand,

²⁵En Jesús vissi hugsanir þeirra og sagði við þá: ,,Hvert það ríki, sem er sjálfu sér sundurþykkt, leggst í auðn, og hver sú borg eða heimili, sem er sjálfu sér sundurþykkt, fær ekki staðist.

²⁶and if the Adversary doth cast out the Adversary, against himself he was divided, how then doth his kingdom stand?

²⁶Ef Satan rekur Satan út, er hann sjálfum sér sundurþykkur. Hvernig fær ríki hans þá staðist?

²⁷`And if I, by Beelzeboul, do cast out the demons, your sons — by whom do they cast out? because of this they — they shall be your judges.

²⁷Og ef ég rek illu andana út með fulltingi Beelsebúls, með hverju reka þá yðar menn þá út? Því skulu þeir vera dómarar yðar.

²⁸`But if I, by the Spirit of God, do cast out the demons, then come already unto you did the reign of God.

²⁸En ef ég rek illu andana út með Guðs anda, þá er Guðs ríki þegar yfir yður komið.

²⁹`Or how is one able to go into the house of the strong man, and to plunder his goods, if first he may not bind the strong man? and then his house he will plunder.

²⁹Eða hvernig fær nokkur brotist inn í hús hins sterka og rænt föngum hans, nema hann bindi áður hinn sterka, þá getur hann rænt hús hans.

³⁰`He who is not with me is against me, and he who is not gathering with me, doth scatter.

³⁰Hver sem er ekki með mér, er á móti mér, og hver sem safnar ekki saman með mér, hann sundurdreifir.

³¹Because of this I say to you, all sin and evil speaking shall be forgiven to men, but the evil speaking of the Spirit shall not be forgiven to men.

³¹Þess vegna segi ég yður: Hver synd og guðlöstun verður mönnum fyrirgefin, en guðlast gegn andanum verður ekki fyrirgefið.

³²And whoever may speak a word against the Son of Man it shall be forgiven to him, but whoever may speak against the Holy Spirit, it shall not be forgiven him, neither in this age, nor in that which is coming.

³²Hverjum sem mælir gegn Mannssyninum, verður það fyrirgefið, en þeim sem mælir gegn heilögum anda, verður ekki fyrirgefið, hvorki í þessum heimi né í hinum komanda.

³³`Either make the tree good, and its fruit good, or make the tree bad, and its fruit bad, for from the fruit is the tree known.

³³Annaðhvort er tréð gott og ávöxturinn góður eða tréð vont og ávöxturinn vondur. Því af ávextinum þekkist tréð.

³⁴`Brood of vipers! how are ye able to speak good things — being evil? for out of the abundance of the heart doth the mouth speak.

³⁴Þér nöðru kyn, hvernig getið þér, sem eruð vondir, talað gott? Af gnægð hjartans mælir munnurinn.

³⁵The good man out of the good treasure of the heart doth put forth the good things, and the evil man out of the evil treasure doth put forth evil things.

³⁵Góður maður ber gott fram úr góðum sjóði, en vondur maður ber vont fram úr vondum sjóði.

³⁶`And I say to you, that every idle word that men may speak, they shall give for it a reckoning in a day of judgment;

³⁶En ég segi yður: Hvert ónytjuorð, sem menn mæla, munu þeir verða að svara fyrir á dómsdegi.

³⁷for from thy words thou shalt be declared righteous, and from thy words thou shalt be declared unrighteous.`

³⁷Því af orðum þínum muntu sýknaður, og af orðum þínum muntu sakfelldur verða.``

³⁸Then answered certain of the scribes and Pharisees, saying, `Teacher, we will to see a sign from thee.`

³⁸Þá sögðu nokkrir fræðimenn og farísear við hann: ,,Meistari, vér viljum sjá þig gjöra tákn.``

³⁹And he answering said to them, `A generation, evil and adulterous, doth seek a sign, and a sign shall not be given to it, except the sign of Jonah the prophet;

³⁹Hann svaraði þeim: ,,Vond og ótrú kynslóð heimtar tákn, en eigi verður henni annað tákn gefið en tákn Jónasar spámanns.

⁴⁰for, as Jonah was in the belly of the fish three days and three nights, so shall the Son of Man be in the heart of the earth three days and three nights.

⁴⁰Jónas var í kviði stórhvelisins þrjá daga og þrjár nætur, og eins mun Mannssonurinn vera þrjá daga og þrjár nætur í skauti jarðar.

⁴¹`Men of Nineveh shall stand up in the judgment with this generation, and shall condemn it, for they reformed at the proclamation of Jonah, and lo, a greater than Jonah here!

⁴¹Nínívemenn munu koma fram í dóminum ásamt kynslóð þessari og sakfella hana, því að þeir gjörðu iðrun við prédikun Jónasar, og hér er meira en Jónas.

⁴²`A queen of the south shall rise up in the judgment with this generation, and shall condemn it, for she came from the ends of the earth to hear the wisdom of Solomon, and lo, a greater than Solomon here!

⁴²Drottning Suðurlanda mun rísa upp í dóminum ásamt þessari kynslóð og sakfella hana, því að hún kom frá endimörkum jarðar að heyra speki Salómons, og hér er meira en Salómon.

⁴³`And, when the unclean spirit may go forth from the man, it doth walk through dry places seeking rest, and doth not find;

⁴³Þegar óhreinn andi fer út af manni, reikar hann um eyðihrjóstur og leitar hælis, en finnur ekki.

⁴⁴then it saith, I will turn back to my house whence I came forth; and having come, it findeth [it] unoccupied, swept, and adorned:

⁴⁴Þá segir hann: ,Ég vil hverfa aftur í hús mitt, þaðan sem ég fór.` Og er hann kemur og finnur það tómt, sópað og prýtt,

⁴⁵then doth it go, and take with itself seven other spirits more evil than itself, and having gone in they dwell there, and the last of that man doth become worse than the first; so shall it be also to this evil generation.`

⁴⁵fer hann og tekur með sér sjö aðra anda sér verri, og þeir fara inn og setjast þar að, og verður svo hlutur þess manns verri eftir en áður. Eins mun fara fyrir þessari vondu kynslóð.``

⁴⁶And while he was yet speaking to the multitudes, lo, his mother and brethren had stood without, seeking to speak to him,

⁴⁶Meðan hann var enn að tala við fólkið kom móðir hans og bræður. Þau stóðu úti og vildu tala við hann.

⁴⁷and one said to him, `Lo, thy mother and thy brethren do stand without, seeking to speak to thee.`

⁴⁷Einhver sagði við hann: ,,Móðir þín og bræður standa hér úti og vilja tala við þig.``

⁴⁸And he answering said to him who spake to him, `Who is my mother? and who are my brethren?`

⁴⁸Jesús svaraði þeim, er við hann mælti: ,,Hver er móðir mín, og hverjir eru bræður mínir?``

⁴⁹And having stretched forth his hand toward his disciples, he said, `Lo, my mother and my brethren!

⁴⁹Og hann rétti út höndina yfir lærisveina sína og sagði: ,,Hér er móðir mín og bræður mínir.Hver sem gjörir vilja föður míns, sem er á himnum, sá er bróðir minn, systir og móðir.``

⁵⁰for whoever may do the will of my Father who is in the heavens, he is my brother, and sister, and mother.`

⁵⁰Hver sem gjörir vilja föður míns, sem er á himnum, sá er bróðir minn, systir og móðir.``