1Ang mga proverbio ni Salomon. Ang usa ka anak nga manggialamon maoy kalipay sa iyang amahan; Apan ang usa ka anak nga buang-buang maoy kaguol sa iyang inahan.
1The Proverbs of Solomon. A wise son maketh a glad father; but a foolish son is the grief of his mother.
2Ang mga bahandi sa kadautan walay kapuslanan; Apan ang pagkamatarung magaluwas gikan sa kamatayon.
2Treasures of wickedness profit nothing; but righteousness delivereth from death.
3Si Jehova dili motugot sa kalag sa tawong matarung nga magutom; Apan ipahilayo niya ang tinguha sa dautan.
3Jehovah suffereth not the soul of the righteous [man] to famish; but he repelleth the craving of the wicked.
4Mahimong kabus ang magabuhat uban ang usa ka kamot nga tapulan; Apan ang kamot sa makugihon makapahimong adunahan.
4He cometh to want that dealeth with a slack hand; but the hand of the diligent maketh rich.
5Kadtong nagaani panahon sa tinginit maoy usa ka manggialamon nga anak; Apan kadtong nagakatulog sa tingani maoy usa ka anak nga nagapakaulaw.
5He that gathereth in summer is a wise son; he that sleepeth in harvest is a son that causeth shame.
6Ang mga panalangin maoy anaa sa ibabaw sa ulo sa matarung; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.
6Blessings are upon the head of a righteous [man]; but the mouth of the wicked covereth violence.
7Ang handumanan sa matarung maoy bulahan; Apan ang ngalan sa dautan madunot.
7The memory of the righteous [man] shall be blessed; but the name of the wicked shall rot.
8Ang manggialamon sa kasingkasing magadawat ug mga sugo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan .
8The wise in heart receiveth commandments; but a prating fool shall fall.
9Kadtong nagalakat sa pagkamatul-id nagalakat sa kasigurohan; Apan kadtong nagamasukihon sa iyang mga dalan mahibaloan.
9He that walketh in integrity walketh securely; but he that perverteth his ways shall be known.
10Kadtong nagapangilo sa mata nagahatag ug kasubo; Apan ang usa ka buang-buang nga witwitan mahulog sa kagul-anan .
10He that winketh with the eye causeth grief, and a prating fool shall fall.
11Ang baba sa matarung maoy usa ka tuburan sa kinabuhi; Apan ang pagpanlupig nagatabon sa baba sa dautan.
11The mouth of a righteous [man] is a fountain of life; but the mouth of the wicked covereth violence.
12Ang pagdumot nagapapukaw sa mga kasamok; Apan ang gugma nagatabon sa tanang mga kalapasan.
12Hatred stirreth up strifes; but love covereth all transgressions.
13Diha sa mga ngabil niadtong adunay panimuot hikaplagan ang kaalam: Apan ang usa ka bunal alang sa likod niadtong walay pagsabut.
13In the lips of an intelligent [man] wisdom is found; but a rod is for the back of him that is void of understanding.
14Ang mga tawong manggialamon nagatigum ug kahibalo; Apan ang baba sa buang-buang mao ang usa ka pagkalaglag karon.
14The wise lay up knowledge; but the mouth of the fool is near destruction.
15Ang bahandi sa tawong adunahan mao ang iyang malig-on nga ciudad; Ang pagkalaglag sa mga kabus mao ang ilang pagkakabus.
15The rich man's wealth is his strong city; the destruction of the poor is their poverty.
16Ang pagpamoo sa tawong matarung nagapadulong ngadto sa kinabuhi; Ang abut sa tawong dautan, ngadto sa pagpakasala.
16The labour of a righteous [man] [tendeth] to life; the revenue of a wicked [man], to sin.
17Anaa sa dalan sa kinabuhi kadtong mamati sa pagbadlong; Apan kadtong nagasalikway sa pagbadlong anaa sa kasaypanan.
17Keeping instruction is the path to life; but he that forsaketh reproof goeth astray.
18Kadtong nagatago sa pagdumot adunay bakakon nga mga ngabil; Ug kadtong nagapamulong us usa ka butang-butang maoy usa ka buang.
18He that covereth hatred hath lying lips, and he that sendeth forth a slander is a fool.
19Diha sa daghang mga pulong dili mawad-an sa kalapasan; Apan kadtong nagapugong sa iyang mga ngabil nagabuhat sa manggialamon gayud.
19In the multitude of words there wanteth not transgression; but he that restraineth his lips doeth wisely.
20Ang dila sa tawong matarung ingon sa piniling salapi: Ang kasingkasing sa tawong dautan diyutay ra ug bili.
20The tongue of the righteous [man] is [as] choice silver; the heart of the wicked is little worth.
21Ang mga ngabil sa matarung magapakaon ug daghan; Apan ang buang-buang mamatay tungod sa pagkakulang ug salabutan,
21The lips of a righteous [man] feed many; but fools die for want of understanding.
22Ang panalangin ni Jehova, nagapadato kini; Ug siya wala magadugang ug kasubo niana.
22The blessing of Jehovah, it maketh rich, and he addeth no sorrow to it.
23Maoy usa ka lingaw-lingaw sa usa ka buang ang pagbuhat ug kadautan; Ug maingon niini ang kaalam alang sa usa ka tawo nga masinabuton,
23It is as sport to a foolish [man] to do wickedness; but a man of understanding hath wisdom.
24Ang kahadlok sa tawong dautan, kini modangat sa ibabaw niya; Ug ang tinguha sa tawong matarung igatugot man.
24The fear of a wicked [man], it shall come upon him; but the desire of the righteous shall be granted.
25Sa paglabay sa alimpulos ang dautan mahanaw; Apan ang matarung maoy usa ka patukoranan nga walay katapusan.
25As a whirlwind passeth, so is the wicked no [more]; but the righteous is an everlasting foundation.
26Maingon sa suka nga alang sa mga ngipon, ug sa aso nga alang sa mga mata, Mao man usab ang tapulan alang niadtong nagasugo kaniya.
26As vinegar to the teeth, and as smoke to the eyes, so is the sluggard to them that send him.
27Ang pagkahadlok kang Jehova nagapalugway sa mga adlaw; Apan ang mga tuig sa dautan pagahamub-on.
27The fear of Jehovah prolongeth days; but the years of the wicked shall be shortened.
28Ang paglaum sa matarung mao ang kalipay; Apan ang gipaabut niadtong dautan mawagtang.
28The hope of the righteous is joy; but the expectation of the wicked shall perish.
29Ang dalan ni Jehova maoy usa ka malig-ong salipdanan sa tawong matul-id; Apan kini maoy usa ka pagkalaglag sa mga mamumuhat sa kasal-anan.
29The way of Jehovah is strength to the perfect [man], but destruction to the workers of iniquity.
30Ang matarung dili gayud matarug; Apan ang dautan dili magadayon sa yuta.
30The righteous [man] shall never be moved; but the wicked shall not inhabit the land.
31Ang baba sa matarung magabunga ug kaalam; Apan ang dila nga masukihon pagaputlon.
31The mouth of a righteous [man] putteth forth wisdom; but the froward tongue shall be cut out.
32Ang mga ngabil sa matarung mahibalo sa angay nga pagadawaton; Apan ang baba sa dautan nagapamulong sa pagkamasukihon.
32The lips of a righteous [man] know what is acceptable; but the mouth of the wicked is frowardness.