1Maayo pa ang momho nga nauga, ug ang kalinaw uban niana, Kay sa usa ka balay nga napuno sa hudyaka nga inubanan sa pagkabingkil.
1Better is a dry morsel, and quietness therewith, than a house full of feasting [with] strife.
2Ang usa ka ulipon nga nagapaagi sa pagkamanggialamon gayud magagahum sa usa ka anak nga nagapakaulaw, Ug makaambit sa bahin sa panulondon taliwala sa mga kaigsoonan.
2A wise servant shall rule over a son that causeth shame, and shall have part in the inheritance among the brethren.
3Ang kolon tunawanan alang sa salapi, ug ang hasohasan alang sa bulawan; Apan si Jehova magasulay sa mga kasingkasing.
3The fining-pot is for silver, and the furnace for gold; but Jehovah trieth the hearts.
4Ang mamumuhat sa kadautan magapamati sa dautang mga ngabil; Ug ang usa ka bakakon nagapatalinghug sa usa ka dila nga makadaut
4The evil-doer giveth heed to iniquitous lips; the liar giveth ear to a mischievous tongue.
5Bisan kinsa nga nagayubit sa kabus nagatamay sa iyang Magbubuhat; Ug ang malipay sa panahon sa pagkaalaut dili makagawas sa silot.
5Whoso mocketh a poor [man] reproacheth his Maker; he that is glad at calamity shall not be held innocent.
6Ang mga anak sa mga anak maoy purongpurong sa mga tawong tigulang; Ug ang himaya sa mga anak mao ang ilang mga amahan.
6Children's children are the crown of old men; and the glory of children are their fathers.
7Ang pakigpulong nga labing maayo dili mahatungod sa usa ka buang; Labing dili angay ang bakakon nga mga ngabil sa usa ka principe.
7Excellent speech becometh not a vile [man]; how much less do lying lips a noble!
8Ang hiphip daw usa ka hamili nga bato diha sa mga mata kaniya nga magabaton niini; Sa bisan diin kini moliso kini magamauswagon.
8A gift is a precious stone in the eyes of the possessor: whithersoever it turneth it prospereth.
9Kadtong magatabon sa usa ka kalapasan nagapangita ug gugma; Apan kadtong magabutyag sa usa ka butang nagapabulag sa labing suod nga mga higala.
9He that covereth transgression seeketh love; but he that bringeth a matter up again separateth very friends.
10Ang usa ka pagbadlong motidlum sa halalum gayud nganha sa usa nga may salabutan Kay sa usa ka gatus nga mga labud nganha sa usa ka buang.
10A reproof entereth more deeply into him that hath understanding than a hundred stripes into a fool.
11Ang tawong dautan magapangita lamang sa usa ka kagubot; Tungod niini ang usa ka mabangis nga sinugo igapadala batok kaniya.
11An evil [man] seeketh only rebellion; but a cruel messenger shall be sent against him.
12Ipasugat sa usa ka oso nga nawad-an sa iyang mga anak ang usa ka tawo, Kay sa usa ka buang diha sa iyang binuang.
12Let a bear robbed of her whelps meet a man rather than a fool in his folly.
13Bisan kinsa nga nagabalus ug dautan sa maayo, Ang dautan dili mopahawa gikan sa iyang balay.
13Whoso rewardeth evil for good, evil shall not depart from his house.
14Ang sinugdanan sa panagkabingkil maoy ingon sa usa nga magahuwad sa tubig: Busa biyai ang panaglalis sa dili pa ang panag-away.
14The beginning of contention is [as] when one letteth out water; therefore leave off strife before it become vehement.
15Kadtong magapamatarung sa dautan, ug kadtong magasilot sa matarung, Silang duruha managsama maoy dulumtanan kang Jehova.
15He that justifieth the wicked, and he that condemneth the righteous, even they both are abomination to Jehovah.
16Busa aduna bay bili diha sa kamot sa usa ka buang aron sa pagpalit sa kaalam, Sanglit siya wala may salabutan?
16To what purpose is there a price in the hand of a fool to get wisdom, seeing [he] hath no sense?
17Ang usa ka higala mahagugma sa tanang panahon; Ug ang usa ka igsoon matawo nga alang sa pagkaalaut.
17The friend loveth at all times, and a brother is born for adversity.
18Ang tawo nga walay salabutan magapanghampak sa kamot, Ug mahimong pasalig sa atubangan sa iyang isigkatawo.
18A senseless man striketh hands, becoming surety for his neighbour.
19Siya nga mahagugma sa pagkamalapason mahagugma sa pakigbingkil: Kadtong magaalsa sa itaas sa iyang ganghaan nagapangita sa kalumpagan.
19He loveth transgression that loveth a quarrel; he that maketh high his gate seeketh destruction.
20Kadtong may masalaagon nga kasingkasing dili makakaplag sa maayo; Ug kadtong may usa ka masukihon nga dila mahulog sa kadautan.
20He that hath a perverse heart findeth no good; and he that shifteth about with his tongue falleth into evil.
21Kadtong nanganak ug usa ka buang nakaangkon niini sa iyang kasub-anan; Ug ang amahan sa usa ka buang walay kalipay.
21He that begetteth a fool [doeth it] to his sorrow, and the father of a vile [man] hath no joy.
22Ang kasingkasing nga malipayon maoy usa ka maayong tambal; Apan ang usa kamasulob-on nga espiritu nagapauga sa mga bukog.
22A joyful heart promoteth healing; but a broken spirit drieth up the bones.
23Ang tawong dautan magadawat ug usa ka hiphip gikan sa sabakan, Aron sa pagbalit-ad sa mga dalan sa justicia.
23A wicked [man] taketh a gift out of the bosom, to pervert the paths of judgment.
24Ang kaalam anaa sa atubangan sa nawong niadtong may salabutan; Apan ang mga mata sa usa ka buang anaa sa mga kinatumyan sa yuta.
24Wisdom is before him that hath understanding; but the eyes of a fool are in the ends of the earth.
25Ang anak nga buangbuang maoy kasubo sa iyang amahan. Ug kapaitan niadtong nanganak kaniya.
25A foolish son is a grief to his father, and bitterness to her that bore him.
26Ang pagsilot usab sa matarung dili maayo, Ni ang pagbunal sa harianon alang sa ilang pagkatul-id.
26To punish a righteous [man] is not good, nor to strike nobles because of [their] uprightness.
27Kadtong nagapugong sa iyang mga pulong may kahibalo; Ug kadtong may usa ka mabugnawng espiritu maoy usa ka tawo sa salabutan.
27He that hath knowledge spareth his words; and a man of understanding is of a cool spirit.
28Bisan ang usa ka buang, kong siya magahilum, pagaisipon nga manggialamon; Kong siya magatak-om sa iyang mga ngabil, siya pagatamdon nga ingon sa buotan.
28Even a fool when he holdeth his peace is reckoned wise, [and] he that shutteth his lips, intelligent.