1Ayaw pagpagarbo sa imong kaugalingon mahitungod sa kaugmaon; Kay ikaw wala mahibalo kong unsay madala sa usa ka adlaw.
1Boast not thyself of to-morrow, for thou knowest not what a day will bring forth.
2Padayega ang laing tawo mahitungod kanimo, ug dili ang imong kaugalingon nga baba; Ang usa ka dumuloong, ug dili ang imong kaugalingong mga ngabil.
2Let another praise thee, and not thine own mouth; a stranger, and not thine own lips.
3Ang usa ka bato mabug-at, ug ang balas maugdang; Apan ang kagul-anan sa usa ka buang labing mabug-at pa kay sa duruha.
3A stone is heavy, and the sand weighty; but a fool's vexation is heavier than them both.
4Ang kasuko dagmalan, ug ang kaligutgut makapalumos; Apan kinsa ba ang makaasdang sa atubangan sa pangabugho?
4Fury is cruel, and anger is outrageous; but who is able to stand before jealousy?
5Maayo pa ang pagbadlong sa dayag Kay sa gugma nga tinago.
5Open rebuke is better than hidden love.
6Matinumanon ang mga samad sa usa ka higala; Apan ang mga halok sa usa ka kaaway malimbongon.
6Faithful are the wounds of a friend; but the kisses of an enemy are profuse.
7Ang busog nga kalag ginaluod sa udlan; Apan alang sa gigutom nga kalag ang tagsatagsa ka mapait nga butang maoy matam-is.
7The full soul trampleth on a honeycomb; but to the hungry soul every bitter thing is sweet.
8Maingon sa usa ka langgam nga nagasaagsaag gikan sa iyang salag, Ingon niana ang usa ka tawo nga nagalibud-suroy gikan sa iyang dapit.
8As a bird that wandereth from her nest, so is a man that wandereth from his place.
9Ang lana ug ang pahumot nagalipay sa kasingkasing; Ingon niana ang katam-is sa higala sa usa ka tawo nga nahiabut uban ang kinasingkasing nga pagtambag.
9Ointment and perfume rejoice the heart; and the sweetness of one's friend is [the fruit] of hearty counsel.
10Ang imong kaugalingon nga higala, ug ang higala sa imong amahan, ayaw pagtalikdi; Ug ayaw pag-adto sa balay sa imong igsoon sa adlaw sa imong kalisdanan: Maayo pa ang usa ka isigkatawo nga haduol kay sa usa ka igsoon nga atua sa halayo.
10Thine own friend, and thy father's friend, forsake not; and go not into thy brother's house in the day of thy calamity: better is a neighbour that is near than a brother far off.
11Anak ko, magmaalamon ka, ug lipaya ang akong kasingkasing, Aron matubag ko siya nga nagatamay kanako.
11Be wise, my son, and make my heart glad, that I may have wherewith to answer him that reproacheth me.
12Ang usa ka buotan nga tawo makakita sa dautan, ug magatago sa iyang kaugalingon; Apan ang walay-pagtagad nagapadayon, ug nagaantus tungod niini.
12A prudent [man] seeth the evil, [and] hideth himself; the simple pass on, [and] are punished.
13Kuhaa ang iyang panapton nga maoy pasalig sa usa ka dumuloong; Ug ibutang siya sa saad nga maoy pasalig alang sa usa ka lumalangyaw nga babaye.
13Take his garment that is become surety [for] another, and hold him in pledge for a strange woman.
14Siya nga manalangin sa usa ka higala uban sa usa ka makusog nga tingog, sa pagbangon sayo sa kabuntagon, Kini pagaisipon nga usa ka panghimaraut alang kaniya.
14He that blesseth his friend with a loud voice, rising early in the morning, it shall be reckoned a curse to him.
15Ang kanunay nga pagtulo sa adlaw sa ting-ulan Ug ang usa ka makig-awayon nga babaye managsama:
15A continual dropping on a very rainy day and a contentious woman are alike:
16Siya nga magapugong kaniya nagapugong sa hangin; Ug sa iyang toong kamot gikahibalag ang lana.
16whosoever will restrain her restraineth the wind, and his right hand encountereth oil.
17Ang puthaw magapahait sa puthaw; Ingon niana ang usa ka tawo magapahait sa panagway sa iyang higala.
17Iron is sharpened by iron; so a man sharpeneth the countenance of his friend.
18Bisan kinsa nga magabantay sa higuera magakaon sa bunga niana; Ug kadtong magatahud sa iyang agalon pagapasidunggan.
18Whoso keepeth the fig-tree shall eat the fruit thereof; and he that guardeth his master shall be honoured.
19Ingon nga ang tubign magapakita sa nawong ug nawong, Busa ang kasingkasing sa tawo ngadto sa tawo.
19As [in] water face [answereth] to face, so the heart of man to man.
20Ang Sheol ug ang Abaddon dili gayud matagbaw; Ug ang mga mata sa tawo dili gayud matagbaw.
20Sheol and destruction are insatiable; so the eyes of man are never satisfied.
21Ang tunawan nga kolon alang sa salapi, ug ang hasohasan alang sa bulawan; Ug ang usa ka tawo pagaulayon tungod sa iyang pagdayeg.
21The fining-pot is for silver, and the furnace for gold; so let a man be to the mouth that praiseth him.
22Bisan pa ikaw magadugmok sa usa ka buang sa usa ka lusong pinaagi sa usa ka alho lakip sa linubok nga trigo, Apan ang iyang binuang dili gayud mobiya gikan kaniya.
22If thou shouldest bray a fool in a mortar among wheat with a pestle, yet will not his folly depart from him.
23Magmasingkamoton ka sa pagkahibalo sa kahimtang sa imong mga panon sa carnero, Ug tan-awa pag-ayo ang imong kahayupan:
23Be well acquainted with the appearance of thy flocks; look well to thy herds:
24Kay ang mga bahandi dili magapadayon; Ug ang purongpurong molungtad ba sa tibook mga kaliwatan?
24for wealth is not for ever; and doth the crown [endure] from generation to generation?
25Ang kumpay ginadala, ug ang udlot sa mga balili nanagpanggitib, Ug ang mga utanon sa kabukiran ginahipos.
25The hay is removed, and the tender grass sheweth itself, and herbs of the mountains are gathered in.
26Ang mga nating carnero alang sa imong saput, Ug ang mga kanding mao ang bili sa uma;
26The lambs are for thy clothing, and the goats are the price of a field;
27Ug adunay gatas sa kanding nga igo alang sa imong pagkaon, alang sa pagkaon sa imong panimalay, Ug kabuhian nga alang sa imong kadalagahan.
27and there is goats' milk enough for thy food, for the food of thy household, and sustenance for thy maidens.