1Ang usa ka maayong ngalan labi pang maayong pilion kay sa dagkung mga bahandi, Ug ang mahigugmaong-kalooy kay sa salapi ug bulawan.
1Mais digno de ser escolhido é o bom nome do que as muitas riquezas; e o favor é melhor do que a prata e o ouro.
2Ang adunahan ug ang kabus magakahibalag sila : Si Jehova mao ang nagbuhat kanilang tanan.
2O rico e o pobre se encontram; quem os faz a ambos é o Senhor.
3Ang usa ka buotan nga tawo makakita sa dautan, ug magatago sa iyang kaugalingon; Apan ang walay-pagtagad molabay lamang ug magaantus tungod niini.
3O prudente vê o perigo e esconde-se; mas os simples passam adiante e sofrem a pena.
4Ang balus sa pagkamapaubsanon ug pagkahadlok kang Jehova Mao ang pagkaadunahan, ug kadungganan, ug kinabuhi.
4O galardão da humildade e do temor do Senhor é riquezas, e honra e vida.
5Mga tonok ug mga lit-ag maoy anaa sa dalan sa masukihon: Kadtong magabantay sa iyang kalag mahilayo gikan kanila.
5Espinhos e laços há no caminho do perverso; o que guarda a sua alma retira-se para longe deles.
6Bansaya ang bata diha sa dalan nga iyang pagalaktan, Ug bisan kong siya matigulang na siya dili mobiya gikan niana.
6Instrui o menino no caminho em que deve andar, e até quando envelhecer não se desviará dele.
7Ang adunahan magahari ibabaw sa kabus; Ug ang manghuhulam mao ang ulipon sa magapahulam.
7O rico domina sobre os pobres; e o que toma emprestado é servo do que empresta.
8Kadtong magapugas ug kasal-anan nagaani ug kalisdanan; Ug ang baras sa iyang kasuko makawang.
8O que semear a perversidade segará males; e a vara da sua indignação falhará.
9Kadtong adunay usa ka mata nga madagayaon pagabulahanon; Kay siya nagahatag sa iyang tinapay sa kabus.
9Quem vê com olhos bondosos será abençoado; porque dá do seu pão ao pobre.
10Papahawaa ang mayubiton, ug ang pagpakigbingkil mogula; Oo, ang pagkalalis ug pagpakaulaw mohunong.
10Lança fora ao escarnecedor, e a contenda se irá; cessarao a rixa e a injúria.
11Kadtong mahagugma sa pagkaulay sa kasingkasing, Tungod sa gracia sa iyang mga q2 ngabilang hari mahimong iyan higala.
11O que ama a pureza do coração, e que tem graça nos seus lábios, terá por seu amigo o rei.
12Ang mga mata ni Jehova magapanalipod kaniya nga may kahibalo; Apan siya magawagtang sa mga pulong sa tawong mabudhion
12Os olhos do Senhor preservam o que tem conhecimento; mas ele transtorna as palavras do prevaricador.
13Ang tapulan nagaingon: Adunay usa ka leon sa gawas; Ako pagapatyon diha sa kadalanan.
13Diz o preguiçoso: um leão está lá fora; serei morto no meio das ruas.
14Ang baba sa mga dumuloong babaye maoy usa ka halalum nga gahong; Siya nga gidumtan ni Jehova mahulog niana.
14Cova profunda é a boca da adúltera; aquele contra quem o Senhor está irado cairá nela.
15Ang mga binuang nabugkos diha sa kasingkasing sa usa ka bata; Apan ang bunal sa pagbadlong magapalabog niana sa halayo gikan kaniya.
15A estultícia está ligada ao coração do menino; mas a vara da correção a afugentará dele.
16Kadtong magadaugdaug sa kabus aron sa pagdugang sa iyang ganancia , Ug kadtong magahatag sa adunahan, modangat lamang sa kawalad-on.
16O que para aumentar o seu lucro oprime o pobre, e dá ao rico, certamente chegará �: penuria.
17Ikiling ang imong igdulungog, ug pamatia ang mga pulong sa manggialamon, Ug ibutang ang imong kasingkasing sa akong kahibalo.
17Inclina o teu ouvido e ouve as palavras dos sábios, e aplica o teu coração ao meu conhecimento.
18Kay kini maoy butang nga makalilipay kong ikaw magatipig kanila diha kanimo, Kong sila mahiluna pagtingub diha sa imong mga ngabil.
18Porque será coisa suave, se os guardares no teu peito, se estiverem todos eles prontos nos teus lábios.
19Aron ang imong pagsalig mahaanha kang Jehova, Akong gipahibalo kanimo sila niining adlawa, bisan kanimo.
19Para que a tua confiança esteja no senhor, a ti tos fiz saber hoje, sim, a ti mesmo.
20Wala ba ako makasulat kanimo ug mga maayo uyamut nga mga butang Sa mga tambag ug kahibalo,
20Porventura não te escrevi excelentes coisas acerca dos conselhos e do conhecimento,
21Aron sa pagpahibalo kanimo sa kasayuran sa mga pulong sa kamatuoran, Aron ikaw magadala pagbalik sa mga pulong sa kamatuoran ngadto kanila nga nagasugo kanimo?
21para te fazer saber a certeza das palavras de verdade, para que possas responder com palavras de verdade aos que te enviarem?
22Ayaw pagkawati ang kabus tungod kay siya kabus; Ni magadaugdaug ka sa mga sinakit diha sa ganghaan:
22Não roubes ao pobre, porque é pobre; nem oprimas ao aflito na porta;
23Kay si Jehova magalaban sa ilang katungod, Ug moagaw sa kinabuhi niadtong nangagaw kanila.
23porque o Senhor defenderá a sua causa em juízo, e aos que os roubam lhes tirará a vida.
24Ayaw pagpakighigala sa usa ka tawo nga maligut-guton; Ug sa masuk-anon nga tawo dili ka makigkuyog:
24Não faças amizade com o iracundo; nem andes com o homem colérico;
25Tingali unya ikaw makakat-on sa iyang mga dalan, Ug makabaton ka sa lit-ag sa imong kalag.
25para que não aprendas as suas veredas, e tomes um laço para a tua alma.
26Dili ka paisip nga usa kanila nga nagapanghampak sa kamot, Kun kanila nga maoy mga pasalig tungod sa mga utang.
26Não estejas entre os que se comprometem, que ficam por fiadores de dívidas.
27Kong ikaw walay kapaingnan sa pagbayad, Nganong iyang kuhaon ang imong higdaanan nga anaa sa ilalum nimo?
27Se não tens com que pagar, por que tirariam a tua cama de debaixo de ti?
28Ayaw pagbalhina ang karaan nga mohon sa yuta, Nga gibutang sa imong mga amahan.
28Não removas os limites antigos que teus pais fixaram.
29Nakita mo ba ang usa ka tawo nga masingkamoton sa iyang patigayon? siya magatindog sa atubangan sa mga hari; Siya dili magatindog sa atubangan sa bastos nga mga tawo.
29Vês um homem hábil na sua obrar? esse perante reis assistirá; e não assistirá perante homens obscuros.